<1r>

proinde hoc Cypriani nihil prorsus ad rem facit. Hoc unicum exinde colligi potest quod ex Cypriani sententia (Cypriani, {dico} \inquam,/ non Ecclesiæ) mortuorum animæ non dormiunt sed quasi vivæ deum colunt & rerum hic gestarum recordantur.

Tertius locus est ex Irenæo, \nempe/: Sicut, \ait,/ illa, \ait [1] Irenæus,/ (Eva) |scilicet)| seducta est ut effugeret Deum, sic hæc (Maria) suasa est obedire Deo ut Virginis Evæ virgo Maria fieret advocata. Totum argumentum in una voce situm est eaqꝫ non Irenæi ipsius \qui {illeg} scripsit/ sed Translatoris alicujus qui Irenæus Linguæ latinæ imperitiâ Ir textum græcum \Irenæi/ jam desideratum, plurimis in locis durissimè reddidit. |Hic| Totum argumentum in una voce situm est eaqꝫ non Irenæi ipsius sed translatoris alicu interpretis alicujus qui Linguæ latinæ imperitiâ textum græcum Irenæi jam desideratum plurimis in locis durissime reddit. {I}|S|ed demus vocem advocatam adæquatè respondere græcæ voci Irenæi. Q|q|uid inde cond|c|ludemus? Mariam post mortem intercedere pro Eva? Equidem si hæc esset mens Irenæi, non tamen sequeretur mortuos res humanas cognoscere, aut a nobis invocari posse, sed tantum eos pro se mutuo orara {sic} aut \et forte/ pro Ecclesia in genere. Sed quàm longa \tamen/ {hæc alia} aliter alia fuit Irenæi mens ex eo abest hoc a mente Irenæi, videte. Vox advocata igitur plures habet significationes. aliquando utitur Potest ea pro intercessore vel mer accipi, sed in hoc sensu rarissime reperitur. apud Sæpius accipitur pro eo qui causam agit coram judice, non intercedendo {aut} \&/ supplicand{illeg}|o| sed expondendo declarando \explicando/ et argumentando. demonstrando. {Vtitur}\Accipitur/ insuper pro procuratore rei alicujus, ut sic enim \Imperator/ Thesaurarius Imperatoris {illeg}|a| Romanis dicebatur procur Advocatus fisci: et apud græcos [2] quidam magistratus ad quidem\os/ bona publica referrentur diceba\n/tur {illeg} Εύνδικοι sive advocatusi. |Et generaliter quicunqꝫ \{illeg} ut/ alicui subveniat curam quamcumqꝫ gen{illeg}u vel auxilium fi Advocatus dici potest| Contextus autem sic se habet. Quemadmodum illa [Eva] per angelicum[3] sermonem seducta estis <1v> cùm igitur vox hæc tam latæ sit significationis, & rarius usurpetur pro supplicatore \eo qui/ intercess|d|it supplicando unde quæso certi esse possumus quod Irenæus usurpet in hoc sensu Imo vero lege contextum Irenæi et dic sodes annon longe alius sit sensus. Contextus autem hujusmod sic se habet Domino – recapitulationem –

Et generaliter quicunqꝫ alteri subvenit curam quamcunqꝫ gerendo \aliquid quodcunqꝫ curando vel agendo/ Advocatus est. Cum igitur Virgo Maria per partum Christi subvenerit lapsui Evæ \ejusqꝫ causam restituerit/, annon \ea/ rectissimè ab Irenæo dicitur Advocata ejus? Certè hanc esse mentem Irenæi pluribus colligitur. Et primò ex eo quod \dum/ Mariam vocat Advocatam Evæ virginis, non Evæ feminæ, ostendit se non locutum de persona Evæ qualis ea jam est, sed de quasi Maria pro hac intercederet, sed de peccato originali {illeg} quod Eva, dum virgo esset, induxit humano generi et ad quod delendum P{illeg} Christus natus est. Deinde per obedientiam qua dicit Mariam factam esse advocatam \Evæ/, intelligit illam quam Maria præstitit verbo Dei per angelum annunciato de futura partu et conceptione & partu Christi \annunciato/. At hujus obedientiæ premium fuit quod Christus |ipsa| impletio prophetiæ \verbi annunciati/. Quia Maria credidit, Deus implevit. Hæc erat igitur advocatiatio {sic} quam ea per hanc obedientiam assecuta est ut \quod annunciatum erat impleretur et Maria/ pareret Christum in remedium lapsus Evæ. Deniqꝫ hanc esse verissime ipsissimam mentem Irenæi ex toto contextu manifestum est ex toto contextu, qui sic se habet. Domino – reapitulationem ejus quæ –

✝ Maria inquit suas est obedire Deo

{illeg}Sicut Eva, inquit, seducta est ut effugeret Deum sic Maria suasa est obedire Deo [{sive} \i.e./ auscultare angelo \futurum partum/ annuncianti,] uti Virginis evæ [effugientis Deum \per inobedientiam/,] Virgo Maria [per op|b|edientiam portando Deum] fieret Advocata [portando Deum proppe \per/ obedientiam.] Deniqꝫ hanc esse ipsissimam mentem Irenæi manifestum est ext toto contextu qui sic se habet. Domino – – recapitulationem – <2r> ut Domino – recapitulationem ejus quæ in ligno fuit inobedientiæ, per eam quæ in ligno est obedientiam faciente, & seductione illa soluta, [4] quæ seducta est male illa quæ jam viro destinata erat virgo Eva; per veritatem evangelizata est bene ab angelo jam sub viro virgo Maria. Quemadmodum enim illa per [5] angelicum sermonem seducta est ut effugeret Deum prævaricata verbum ejus, ita et hæc per {illeg} {illeg} angelicum sermonem evangelizata est ut portaret Deum, obediens ejus verbo. Et sicut illa seducta est ut effugeret Deum, sic hæc suasa est obedire Deo, uti Virginis Evæ virgo Maria fieret advocata. Et quemadmodum adstrictum est morti genus humanum per Virginem, [sic i{llud}|dem|] solvatur per Virginem: æqua lance disposita virginalis inobedientia per ve|i|rginal{is}|em| obedientiam. Hactenus Irenæus. [Et tota oratio in eo posita est ut ostendat Virginem Mariam jam viro desposatam propter obedientiam – in e huc re huc redit: Quod sicut Eva dum Virgo esset et viro despton\ti/nata, seducta \est/ a malo angelo ut effugeret Deum p|&| per inobedientiam morti adstrinxit humanum genus, sic e contra Maria dum Virgo esset & viro despo{illeg}|nsa|ta per3 bonum4 angelum5 evangelizata1 est2 ut portaret Deum & obediens huic ejus verbo facta est \Evam/ advocata Evæ pariendo portando|vit| Deum ad solvendum genus humanum a morte. Sic hæc facta est illius Advocata, \illi subvenit/ causam restituit. Illa Sic hæc per obedientiam facta est \illius causæ subvenit, sic hæc/ illius \fit/ Advocata, {illeg}{illeg}|per| nativitatem Christi Redemptoris causam restituens quam illa perdiderat per inobedientiam perdiderat. Irenæus totus in eo est ut ostendat quomodo Maria succurrit lapsui Evæ pariendo Christum, eoqꝫ nomine \eam/ advocatam Evæ appellat. Proptera|e| non dicit eam advocatam Evæ feminæ sed Evæ Virginis: per illud indigitans non personam Evæ qualis jam est sed lapsum humani generis quem Eva peperit dum virgo <3r> esset. Respectu hujus lapsus reparati vocat Evam \Mariam/ advocatam. Et præterea, \dicit/ non sicut dicit Evam assecutam hanc \Mariam factam/ advocat{ionem}|am| per obedientiam & hanc obedientiam alibi insinuat {illeg} dicit quod obediendo Deo, hoc est, \obediendo/ verbo Dei per angelum annunciantis partum Servatoris. et fuctus {sic} hujus obedi \Sed/ fructus autem hujus obedientiæ erat fuit subsequens conceptio {illeg} & partus Servatoris \eo quòd illa credidit Deus {primus} implevit/: proinde per advocationem illam Irenæus nihil ad \d{illeg}/ advocatam dixit respectu hujus partus. Ad hunc partum igitur Irenæus respexit, dum Vnde iterum sequitur eam advocatam dictam respectu hujus partus. Sed in \respo/ loco tam conspicuo res re tam conspicua nimius sum.] Oratio tota in eo posita est ut ex opposito conferat lapsum humani generis ex inobedientia Virginis|em| \per/ Evæ|a|m cum restitutione ejus per f{illeg}ructum uteri virginis Mariæ: eoqꝫ nomine Evam Mariam vocat advocatam Evæ hanc vocat illius advocatam adeo ut loco vim \apertam/ inferat qui alio nomine hanc illius advocatam dici velit.

Deniqꝫ ex [6] Iustino adducitur hic locus. Deum et ejus filium & aliorum sequentium qui venit & nos hæc docuit & aliorum sequentium similiumqꝫ bonorum angelorum exercitum et spiritum propheticum σεβόμεθα καὶ προσκυνουμεν veneramur & colimus, &c I Sed quid hoc ad rem facit non video. Concedo Angelos venerandos esse et colendos, at Sed quid hoc ad rem facit non invocando, non genuflectendo, |eos, p{illeg}id{illeg}do| sed credendo eos esse, & mund sub Deo mundum regere, nostrarumqꝫ actionum testes existere, & propterea gerendo nos in omnibus reverenter nos gerendo tanquam in eorum conspectu & cœtum horum summo in honore \secundum juxta Christum et sptum propheticū/ habendo. Angelos sic colere Christianum decet, neqꝫ aliquid amplius ex Iustino colligi potest. Si aliquid amplius volunt Pontificij, col|n|cludendum erat quod angeli ex mente Iustini colendi {illeg} {illeg}|s|unt ut dij. Nam Iustinus hic respondet Gentilibus accusantibus Christianos Atheismi. Eosqꝫ non esse Atheos argumentatur quia Deum supremum \colunt/ & filium ejus & cœtum Angelorum & spiritum propheticum <4r> Igitur Angelos inter Deos Christianorum numerat si verba ejus rigide interpreteris. Quod absit. Iustino enim \hic/ propositum hic erat non modum cultus delineare sed supernas tantum potestatis enumerare quas Christiani loco deorum gentilium in veneratione habebant \agnoscebant & quomodo cumqꝫ venerabantur/.Et {illeg} \Angelos igitur adjecit &/ in veneratione illorū exprimenda \tantum/ verbis \{illeg}/ /{illeg}\ emphaticis usus est,\ut/ quo penitius \scilicet/ objectionem Gentilium everteret Gentilium qui numina multa venerati sunt objectionem penitius everteret: et ideo locus cum modestia interpretandus est. Quinimo contra Pontificios locus iste {in}|co|ntra Pontificios facit. Nam cum Iustinus in plenam defensionem Christianorum supernas {illeg} potestates omnes superiores quas Christiani tunc agnoscebant enumerare vellet, omisit prorsus Martyrum & aliorum sanctorum spiritus.

[1] l 5 contr Hæres c 19

[2] ✝ Suidas in Εύνδικοι.

[3] 1 sc. mali angeli

[4] ✝ quâ

[5] ✝ mali angeli

[6] Apolog 2 pag 2.

© 2024 The Newton Project

Professor Rob Iliffe
Director, AHRC Newton Papers Project

Scott Mandelbrote,
Fellow & Perne librarian, Peterhouse, Cambridge

Faculty of History, George Street, Oxford, OX1 2RL - newtonproject@history.ox.ac.uk

Privacy Statement

  • University of Oxford
  • Arts and Humanities Research Council
  • JISC