The Newton Project

<ii(r)>

May 12o. 1612. B. Smith

Procereꝫ Vtranque vtranque

<1r>

Deus.

[1]Solus deus per se bonus, homines per gratiam dei. Resp. Sorori interroganti quo solus deus in sacra scriptura bonus dicitur.

[2]Esse est omnium quæ facta sunt ipse factor eorum sed causale non materiale.

[3]Manus deo duæ, Latitudo vna, altera fortitudo dicatur quod et tribuat affluenter et defendat potenter quod dederit. Vtramque profectò osculabitur qui ingratus non fuerit omnium sicut largitorem ita et conservatorem recognoscens et confitens.

[4]Ne ineffabilis quidem dicendus est Deus quuia et hoc cum dicitur aliquid dicitur. Et fit nescio quæ pugna verborum quoniam si illud est ineffabile quod dici non potest non est ineffabile quod vel ineffabile dici potest. Quæ pugna verborum silentio cavenda potius, quàm voce pacanda est. Et ttamen deus cum de eo nihil dignè dici possit admisit humanæ vocis obsequium etc.

[5]Hoc omnes deum consentiunt esse quod cæteris rebus omnibus anteponunt.

[6]Non ad eum qui vbique præsens est locis movemur sed bono studio bonisque moribus.

[7]Omne bonum nostrum vel deus vel a deo est. Non eget lux rerum nitore quas ipsa illustraverit. Ita nec deus bonorum nostrorum. Ps. 15.

[8]Deus vbique præsens est vbique totus, nusquam inclusus: qui possit adesse secretus, abesse non motus.

[9]Cum probrum iacitur in principem patriæ bonum atque vtilem nonnè tanto est indignius quanto a veritate remotius & a vita illius alienius? Quæ igitur supplicia sufficiunt – cum deo fit ista t& nefaria t& insignis iniuria. Contra Ethnicos imputantes facinora dijs suis.

[10]The wayes of man are before the eies of the Lord etc

<2r>

Absolutio.

<4r>

Abstinentia.

[11][12]Dum carnalis vita corrigitur et usque ad abstinentiæ studium a proficientibus pervenitur quasi in altare iam corpus nostrum vel caro nostra incenditur vel offertur; vt inde in conspectu omnipotentis sacrificium redoleat, vnde prius culpa displicebat.

<7r>

Abnegatio–nostri.

<9r>

Abnegatio–amici.

<11r>

Abnegatio – Christi.

<13r>

Accusator.

<14r>

Accusatio.

[13]Tunc homo incipit esse iustus quando de peccatis suis proprijs incipit accusare seipsum.

<15r>

Academia. Academici.

[14]Multi patres vtantur ad filios inscriptione illa, qua refert Iunius in vita sua vsum avum suum ad patrem (ipsius sanij) Dy{o}nisium, Dyonisio dilecto filio suo misso ad studendum pro eo quod alij vulgo inscribunt studenti.

<16r>

Admonitio.

<18r>

Adiaphora.

<21r>

Admiratio.

<22r>

Adoratio

<25r>

Adolescentia.

[15]Christo nos tanto fælicius, quanto maturius devovimus: in novi hominjs formam quanto seriùs tanto sinceriùs reformare festinandum.

[16]B. Isidorus: Quidam in iuventute luxuriosè viventes in senectute continentes fieri volunt: et tunc volunt castitatem servare, quando eos luxuria servos habere contempsit. Tales non haben præmium quia non habuerunt laboris certamen: eos vero expectat gloria quibus fuerunt gloriosa certamina

[17]My sonne receaue doctrine from thy youth up soe shall thou find wisdome that shall indure till thine old age?

<27r>

Adoptio.

<29r>

Adversitas.

[18]Ea quæ in hoc mundo sunt servis dei contraria sunt, vt dum ista adversa sentiunt ad cæleste regnum cum summo desiderio suspirent.

[19]Stellas dixisse virtutes non me pænitet: quomodo nempe stellæ in nocte lucent, in die latent: sic vera virtus quæ sæpe in prosperis non apparet eminet in adversis.

[20]Si quid acciderit adversi idque grave et acerbum putetur ita feras vt nihil præter naturam accidisse putes cum legeris Nudus sum natus etc Iob. {1.}

<30r>

Prosperitas.

[21]Inter omnes laudabiles Romanos non erat melior {quæ} Attilius Regulus quem neque fælicitas corrupit nam in magna victoria pauperrimus permansit, nec infælicitas fregerit nam ad magna exitia revertit intrepidus

[22]Secundis rebus malam (apud impios) oriuntur in moribus quæ s{æ}vientibus peiora sunt hostibus.

[23]Avarus luxuriosusque populus Romanus secundis rebus effectus est quas Nasica Scipio providentissi. cavendas esse censebat quando Carthaginem nolebat auferri, vt timore libido premeretur, libido pressa non luxuriaretur , luxuriaque cohibita nec avaritia grassaretur.

[24]Non tantum dignitati eius profuit victoria Syllæ quantum nocuit cupiditati. Qua factum est vt immoderatis inhians et secundis rebus elatus ac præcipitatus magis ipse periret in moribus, quàm inimicos in corporibus perderet. Hæc dij illi verè tristia non prænunciabant. Magis enim timebant ne corrigeretur quàm ne vinceretur. Soe the device to the same end wish{es} {ps}peritis

[25]Non minus prospera vereor quàm adversa. Prospera namque suavitate sua incautum faciunt et decipiunt: adversa vero quia aliquid amaritudinis habent velut potiones amaræ me suspectum et timidum faciunt. / The tale of the sunne and wind is knowne. – . Ier: 22.21.

[26]The prosperitie of fooles destroyeth them.

<32r>

Adulatio.

[27]Imitare et tu aspidem in hac parte videlicet vt aures tuas claudas ne mala verba audias. Deprecare deum vt oleum peccatoris non impingu{e}t caput tuum. Oleum peccatoris laus est adulatoris. Serpens obturat aurem suam ne audiat incantatorem; et tu claude aurem similiter vt non audias detrahentem. Prudens est aspis ne verbum mortis audiat et moriatur, ergo et tu esto prudens ne verba mala per aures tuas intrent ad animam tuam et moriaris.

[28]Neque adulantem se neque adulandum cuiquam exhibe{at}: alterum calliditatis est, vanitatis alterum.

<35r>

Advena.

<37r>

Advocatus.

<38r>

Adulterium.

[29]b.Alia est perditis moribus, alia in {Osee} prophetæ vaticinatione conjunctio meretricis, (nam) a. quod in alijs personis plerumque flagitium est in divina vel Prophetica persona magnæ rei signum est. Of. 1.

[30]Sufficiendæ prolis causa erat uxorum plurium simul vni viro habendarum in culpabilis consuetudo, et ideo vnam fæminam maritos habere plurimos honestum non erat, non enim mulier eo est fæcundior sed meretricia potius turpitudo est vel quæstum vel liberos vulgo quærere. In huiusce modi moribus quidquid illorum temporum sancti non libidinosè faciebant quamvis ea facerent quæ hoc tempore nisi per libidinem fieri non possunt non culpat scriptura. Et quidquid ibi tale narratur non solum historicè ac proprie sed etiam figuratè ac prophetice acceptum interpretandum est vsque in finem illum charitatis sive dei sive proximi sive vtriusque.

[31]In similitudine 2. Reg. 12. stuprum tantummodo designatum est de ove vicini pauperis. De marito autem mulieris interempto id est de ipso paupere qui vnam habebat ovem occiso non est per similitudinem interrogatus David vt in solo adulterio disceret sententiam damnationis suæ.

[32]In David immoderatæ libidinis non permansio sed transitus fuit. Propterea de arguente propheta ille illicitus appetitus hospes vocatus est. Non enim dixit eum regi suo sed hospiti suo vicini pauperis ovem ad epulandum exhibuisse. At vero in eius filio Solomone non quasi hospes transitum habuit sed regnum ista libido possedit. De quo scriptura non tacuit culpans eum fuisse amatorem mulierum.

[33]Corpus Sanctum fit vsu sanctæ voluntatis. Quidquid ergo alius in corpore fecerit quod sine peccato proprio non valeat debitari præter culpam est patientis. Credatur autem factum cum mentis voluntate quod fieri fortasse sine carnis aliqua voluptate non potuit[34]. Quæ ergo virgines se occiderunt ne quicquam huiusmodi paterentur quis humanus affectus eis nolit ignosci? Et quæ se occidere noluerunt ne suo facinore alienum flagitium debitarent quisquis eis hoc crimini dederit ipse crimine insipientiæ non carebit.

[35]Cum pudicitia virtus sit animj comitemque habeat fortitudinem qua potius quælibet mala tolerare quam malo consentire decernat: nullus autem magnanimus et pudicus in potestate habeat quid de carne sua fiat sed tantum quid annuat mente vel renuat; Quis sana mente putaverit se perdere pudicetiam si forte in oppressa carne sua expleatur libido non sua? [36]Pudicitia tum virtus animj non esset sed bonum corporis. Si tale vt quid pro illa cum periculo corporis laboratur. Si bonum animj oppresso corpore non amittitur. – . Non corpori aufert sanctitatem violentia libidinis alienæ quam servat perseverantia continentiæ suæ –. Non amittitur corporis sanctitas manente animj sanctitate etiam corpore oppresso, amittitur corporis sanctitas violata animj sanctitate etiam corpore intacto. [37]Non habet ergo fæmina quod in se puniat violenter oppressa; quanto minus antequam hoc fiat etc.

[38]Egregiè quidam veraciterque declamans (de Lucret et Tarquin.) ait Mirabile dictu duo fuerunt et adulterium vnus admisit. Splendidè atque veriss. Intuens enim in duorum corporum commixtione vnius inquinatissimam cupiditatem, alterius castissimam voluntatem; et non quid coniunctione membrorum sed quid animorum diversitate ageretur attendens Duo inquit etc. – [39]Quod Lucretia seipsum occidit non est pudicitiæ charitas, sed pudoris infirmitas. Puduit eam turpitudinis alienæ in se commissæ etiamsi non secum, et Romana mulier laudis avida nimium verita est ne putaretur quod violenter est passa cum viveret libenter passa si viveret. Non hoc fæminæ Christianæ ne aliorum sceleribus adderent sua. [40]Habent intus gloriam castitatis testimonium conscientia 2. Cor. 1.12. habent coram oculis dei quod sat.

[41]At multi interemerunt ne in manus hostium venirent. Non modo quærimus vtrum sit factum sed vtrum fuerit faciendum. [42]Sana quippe ratio etiam exemplis anteponenda est, cui quidem et exempla concordant. Sed illa quæ tanto digniera sunt imitatione quanto excellentiora pietate. Non fecerunt Patriarchæ, non prophetæ, non apostoli quia Christus admonuit persecutos de civitate in civitatem fugere, potuit admonere vt sibi manus persequentium pervenirent. Si hoc ille non monuit eos quibus migrantibus se mansiones æternas præparaturum promisit, quælibet exempla proponant gentes quæ ignorant deum manifestum est hoc non licere colentibus vnum verum Deum. Gloriam Casari Cato invi{c}it.[43]

[44]The lips of a strang woman drop as honie, the end of her bitter, ergo come not nere the dore of her howse she {consumes} a mane flesh and boddie & makes him mourne at the end etc – She bringes to stone. 14. etc

[45]How to avoide adulterie. A whore bringes a man to povertie {yea} to death Prov. 6.26. to dishonour everlasting Prov. 6.33. keepe any commandement etc {and} why to keepe the from the strang woman. Prov. 6.24. et 7.5. – Whores pray on fooles. Prov. 7.7. prolege – Prov. 9.13.

<41r>

Ædificatio.

<42r>

Æmulatio.

<44r>

Ætatis

[46]Infantia pueritia, adolescentia, iuventus, senectus.

<45r>

Affinitas.

<47r>

Affinitas Spiritualis.

[47]Si carnale matrimonium constituit duos in carne vna, cur non magis spiritualis us copula duos coniunget in vno spiritu, (Christum et animam piadosam) Qui adhoret deo vnus Spus est

[48]Carnis quidem necessitudo non defuit sed plus iunxit societas spiritus, consensus animorum morum conformita de Fratre Gerardo defuncto.

[49]Omnium genera animantium congregabilia natura sunt: 1o generis sut ac formæ consortibus, tum etiam cæteris et videmus boues armentis, et pares paribus delectari. The like ought Christians to doe

<52r>

Ambages.

<53r>

Allegoria.

<55r>

Ambitio. Honoris.

[50]Matt: 4.5. Moraliter. Multos diabolus eleuat in altum, vt faciliùs ad grauiorem trahat casum sicut cornix nucem eleuat vt ab alto deijciendo frangat: sic et pugil socium a terra subleuat vt prosternat multi enim ducantur in altum prelationis et deijciantur ibi, qui in valle simplicis status fueri{t} securi. In Montibus enim Gilboe ceriderunt fortes Israel. Vnde secundum Aug quanto quis in loco superiori, tanto in periculo maiori versatur[51]

[52]Nilammon Episcopatum renuit – Inspiciatur. – . Regnum recusatum Act Ex Curtio 4.2 et e. et 4.

[53]Chrysanthus ad Episcopatum trahebatur quem Sabbatius malè affectabat.

<58r>

Ambulare.

<59r>

Amicita.

[54]If thou gettest a frend, {perceive} him first etc

<62r>

Amor cum charitas etc.

[55]Dilectio carnalis & spiritualis. Nihil deo specialius virtute huius; nihil desiderabilius diabolo quàm extinctio charitatis. –.–. Nec deum verè sine proximo poteris diligere, nec proximum sine deo. Veram charitatem tenes si et amicum diligis in deo, et inimicum diligis propter deum. –. Dilectio habet duas alas. Ala dextra est dilectio dei: sinistra ala est dilectio proximi. Nullus hominum cum vna ala poterit volare ad cælum. Quare? quia nec sola dilectio dei sine dilectione proximi, nec sola dilectio proximi sine dilectione dei valet ad consequendam æternam beatitudinem. Sume tibi has duas alas vt liberè possis volare bona operando et pervenire ad patriam cælestis regni. Amen.

[56]Quid est perfecta charitas nisi perfecta sanctitas? Ille habet in se perfectam charitatem, qui perfectè vivit.

[57]Non debemus æqualiter omnia diligere sed alia magis, alia minus: nam scire quæ facere debeamus et nescire ordinem faciendi perfecta scientia non est. Si non diligimus ea quæ diligere debemus, vel si diligamus ea quæ diligere non debemus ordinatam charitatem non habemus. Et si plus diligimus ea quæ minus diligere debemus, vel si minus diligimus ea quæ plus diligere debemus ordinatam etc.

[58]Tanta est virtus charitatis quæ si desit frustra habentur cæteræ virtutes; si adsit rectè habentur omnia.

[59]Omnes homines affectu charitatis debemus diligere, se: vt deo serviant et vt salvi fiant. Sed per opera misericordiæ non debemus omnibus hominjbus æqualite{mu}r impendere, sed alijs minus atque alijs magis.

[60]Amplum gerit charitatis sinum anima, quæ conplectitur etiam quibus nulla se novit carnis necessitudine iunctam, nulla spe percipiendi commodi cuiusquem illectam nulla percepti redhibitione obnoxiam, nullo denique omnino astrictam debito, nisi illo sanè de quo dicitur Ro: 13. Neminj quicquam debeatis nisi vt invicem diligatis.

[61]Adverte quàm eleganter amorem spiritus a carnis discernat affectu, dum dilectum exprimere magis affectione quàm nomine volens non simpliciter Quem diligo sed o (inquit) quem diliget anima mea spiritualem designans amorem.

[62]Qui perfectam habet in se charitatem non timet in inferno puniri, sed sperat in cælo cum deo glorificari. Ergo timor non est in charitate {sot} servilis at castus sanctus filialis qui ex reverentia vt amore est.

[63]Audi congruentem similitudinem. sæpe videmus per setam introdunci linum: quando aliquid suitur prius intrat, seta et post setam introdunci linum. Sic timor prius intrat in mentem hominjs et post timorem charitas, ideo intrat timor vt introducat charitatem.

[64]vide virtutem 3ā columbæ in Innocentes et 4tā. Ordinata debet esse dilectio ne aut diligat homo quo non est diligendum, aut non diligat quod est diligendum, aut amplius diligat quo minus est diligendum, aut æquè diligat quod vel minus vel amplius diligendum est, aut minus vel amplius quo æquè diligendum est. Peccator in quantum peccator non est diligendus; homo in quantium homo est diligendus propter deum. Deus propter seipsum. et deum quisque debet amplius diligere quàm seipsum, et alium hominem quàm corpus proprium. Quia propter deum omnium ista diligenda sunt, et potest nobiscum alius homo deo perfrui quod non potest corpus quia corpus per animam vivit qua {froimur} deo

[65]Quisquis scripturas divinas vel quamlibet eorum partem intellexisse sibi videtur, ita vt eo intellectu non ædificet geminam charitatem Dei & Proximi, nondum intellexit. [66]Quisquis vero talem inde sententi& duxerit vt huic ædificandæ charitati sit vtilis nec ttamen hoc dixerit quod ille quem legit eo loco sensisse probatur non perniciosi fallitur nec omnino inentitur. –. Sed ita fallitur ac si quisquam errore deserens {et}iam eò ttamen per agrù pergat quo etiam via illa perducit. Corrigendus ttamen ne – etc

[67]Manent fides spes charitas quia nulla perfectio in hac vita; maior autem horum charitas quia cum quisque ad æterna pervenerit duobus istis decedentibus charitas auctior & certior perma{netiet}.

[68]1. Tim: 1.5. Cum diceret charitas, addedit de paro, corde vt nihil aliud quàm id quod diligendum est diligatur. Conscientiam bonam propter {illeg}em etc

<63r>

Amor dei.

[69]Christus dilexit nos dulciter quòd carnem induit, sapienter quòd culpam cavit, fortiter quòd mortem sustinuit. In carnis assumptione condescendit mihi, in culpæ vitatione consutuit sibi, in mortis susceptione satisfecit patri; amicus dulcis, consiliarius prudens, adiutor fortis – Disce o Christiane a Christo quemadmodum diligas Christum. Dulciter ne illecti, prudenter ne decepti, fortiter ne oppressi ab amore dominj atertamur. Ne mundi gloria seu carnis voluptatibus abducaris, dulcescat tibi pro his sapientia Christus. Ne seducaris, spiritu mendacij & erroris lucescat tibi veritas Christus. Ne adversitatibus fatigeris confortet te veritas dei Christus. Zelum tuum inflammet charitas, informet scientia, firmet constantia. Sit fervidus, sit circumspectus, sit invictus. Deut. 6. 4.Mihi videtur (si alius competentior sensus in hac trina distinctione non occurrit) amor quidem cordis ad zelum quendam pertinere affectionis; animæ vero amor ad industriam seu iudicium rationis, virtutis autem dilectio ad animæ posse referri constantiam vel vigorem. Dilige ergo dominum deum tuum toto et pleno cordis affectu, tota rationis vigilantia & circunspectione, et tota virtute vt nec mori pro eius virtute partimescuas. Sit suavis et dulcis affectui tuo dominus Iesus contra malè vtique dulces vitæ carnalis illecebras; et vincat dulcedo dulcedinem, quemadmodum clavum clavus expellit. Sed sit nihilominus intellectui previa lux et dux rationi non solèm ob cavendas hæreticæ fraudis decipulas et fidei puritatem ab eorum versatijs custodiendam; verùm et cautus quoque sis nimiam et indiscretam vehementiam in tua conversatione vitare. Sit etiam constans et fortis amor nec cedens terroribus nec succumbens laboribus.

[70]Nulla res nos sic ab omni peccato custodit, sicut timor inferni et amor dei.

[71]Necesse est omni converso vt post timorem consurgat ad deum per dilectionem quasi filius ne semper sub timore iaceat sicut servus.

[72]Deus non vult se tantùm diligi verbis, sed puro corde et operibus bonis. Maiora tribuit nobis Christus quàm parentes nostri et ideo supra parentes debemus diligere Christum.–. Fasciculus mirrhæ dilectus meus mihi inter vbera mea commorabitur. Lecus cordis est inter vbera id est inter mammillas, ergo dilectus meus inter vbera mea commorabitur id est dilectio & amor I. Christi sponsi mei semper erit inter mammillas meas id est in corde meo. Et sive in prosperis sive in adversis semper ad memoriam reducam omnia bona quæ mihi tribuit quia dilexit me et mortuus est pro me atque ascendit ad cælos et vt ad eum perveniam quotidie me vocat dicens Veni de Libana sponsa, veni et coronaberis. – . Amore sponsi mei langueo] verè pro amore I. Ch. sponsis tui langues et infirmaris si pro amore illius omnia quæ in hoc mundo sunt contemnis et despicis. – Si Christum ex toto corde tuo dilexeris et nihil amori illius preposueris cum eodem I. Ch. sponso tuo in cælesti regno lætaveris.

[73]Tunc verè deum diligis si pro amore illius bona quæ potes operaris: amor dei nunquam est otiosus.

[74]Turturi assimilatur ecclesia vel quælibet sancta anima quia Christum perfectè diligit et nihil amori eius præponit. Turtur adulterinum amorem non recipit etc.

[75]Excellit in naturæ donis affectio hæc amoris; præfertim cum, ad suum recurrit principium quod est deus.

[76]Est spiritus sapientiæ et intellectus qui instar apis ceram portantis et mel, habet omnino et vnde accendat lumen scientiæ et vnde infundat saporem gratiæ. Neuter ergo se osculum id est Spiritum dei percepisse putet sive qui veritatem intelligit nec diligit, sive qui diligit nec intelligit –.–. Deus nequaquàm plenè cognoscitur nisi cùm perfectè diligitur

[77]Apostoli erant divites charitate (Dei) quæ nullis exhauriretur expensis. Act. 2.

[78]Natura turturis est vt si per occasionem perdiderit coniugem alterum amplius non quæritur O sponsa Christi assimilare et tu huic turturi et præter –. Ch. sponsum tuum amatorem non quæras alterum.

[79]Si Christum ex toto {conde} tuo dilexeris et nihil amori, illius preposueris cum eodem I. Ch. sponso tuo in cælesti regno lætaberis.

[80]Est spiritus sapientiæ et intellectus qui instar apis ceram portantis et mel habet omnino et vnde accendat lumen scientiæ et vnde infundat saporem gratiæ. Neuter ergo se osculum ({enim} spiritum dei) percepisse putet sive qui veritatem intelligit nec diligit, sive qui diligit nec intelligit. Deus nequaquam pleni cogni{titur}, nisi cum ({perfecte} diligitur.

[81].Velle debemus vt omnes diligant nobiscum deum etc. Si enim in theatris nequitiæ qui aliquem diligit histrionem et tamquam {summo bono} ejus arte perfruitur {omnes} diligit qui {eum} diligunt {secum} non propter illos {sed} propter eum quem pariter diligunt, et quanto est in ejus amore <63v> ferventior, tanto agit quibus potest modis vt a pluribus diligatur et tanto pluribus cupit eum ostendere et quem frigidiorem videt excitat eum quantam potest laudibus illius. Si autem contravenientem invenerit odit in illo vehementer odium dilecti sui etc. Quid nos in societate dilectionis dei agere convenit etc.

<64r>

Amor proximi.

[82]Ad hoc debes proximum tuum diligere ad quod diligis teipsum, sc: vt bonus sit et vt ad vitam æternam pervenire possit.–. Debemus proximos nostros in bono diligere, quia qui in malo diligit proximum, non diliget proximum sed ocio habet.

[83]Qui diligit fratrem suum quem videt oculis corporis videt oculis mentis in se manentem deum sc: charitatem quia Deus charitas est. Et qui non diligit fratrem suum quem videt oculis corporis non videt oculis mentis in se manentem Deum sc: charitatem quia si in eo esset charitas Deus esset in eo quia Deus charitas est

[84]Perfectè proximum non diligit qui illi in necessitate non succurrit.

[85]Amplum gerit charitatis sinum anima, quæ complectitur etiam quibus nulla se nobit carnis necessitudine junctam, nulla spe percipiendi commodi cujusquam illectam, nulla percepti re{illeg}hibitione obnoxiam, nullo denique omnino astrictam debito, nisi illo sane de quo dicitur, Ro: 13.8. precedentia in Anima –.

[86]Quæritur vtrum propter se homo ab homine diligendus sit an propter aliud. Si enim propter se fruimur eo, si propter aliud vtimur eo. Videtur autem mihi propter aliud diligendus. Quod enim propter se diligendum est in eo constituitur vita æterna. Cujus etiamsi nondum re, ttamen spes ejus nos hoc tempore consolatur. Maledictus autem qui spem suam ponit in homine[87]. sed nec seipso quisquam frui debet si liquido advertas quia nec seipsum debet propter seipsum diligere sed propter illud quo fruendum est. Tunc quippe est optimus homo cum tota vita sua peragitur alteri pergit in incommutabilem vitam et tota affectu inhæret illi. [88]Si autem se propter se diligit non se refert ad deum sed ad seipsum conversus non ad incommutabile aliquid convertitur. Et propterea iam cum defectu aliquo se fruitur quia melior est cum totus hæret atque constringitur incommutabili bono quàm cum inde vel ad seipsum relaxatur. [89]Si ergo seipsum non propter te ipsum debes diligere sed propter illud vbi dilectionis tuæ rectissimus finis est non succenseat alius homo si etiam seipsum propter deum diligis. Hæc enim regula dilectionis constituta est. Diliges[90] etc.   et deum ex toto corde etc vt omnes cogitationes tuas et omnem vitam et omnem intellectus in illum conferas a quo habes ea ipsa quæ confere. Cum ait toto corde etc nullam vitæ nostræ partem reliquit quæ vacare debeat et quasi locum dare vt alia re velit frui, sed quicquid aliud diligendum venerit in animum illuc rapiatur quo totius dilectionis impetur currit etc –

[91]Proximum fatenti qui misericors extitit, ait, vade et tu fac similiter. Luc. 10. vt videlicet eum esse proximum intelligamus cui vel exhibendum est officium misericordiæ si indiget, vel exhibendum esset si indigeret. –. Nullum exceptum esse cui misericordia denegetur officium quis non videat quando vsque ad mimicos etiam porrectum est domino dicente Matt: 5.[92]

[93]Ita quoque ap. Ro: 13. docet cum dicit, Non adulterabis etc et siquod est aliud etc. Quisquis arbitratur non de omni homine præcepisse ap: cogetur fateri quo absurdiss. et sceleratiss. est visum fuisse ap. non esse peccatum si quis aut non Christiani aut inimici adulteraverit vxorem etc Quod si dementis est dicere manifestum est omnem hominem proximum esse deputandum etc.[94]

[95]Carbones ignis congeres super caput eius[96]. Prov. 25. Malevolentiæ facinus putes iuberis. Ne igitur dubitaveris figuratè dictum: et cum possit 2er interpretari vno modo ad nocendum, altero ad {pres}tandum, ad beneficentiam te potius charitas {revacet} vt intelligas carbones ignis esse vrentes pænitentiæ gemitus quibus superbia sanatur eius qui dolet se inimicum fuisse hominjs a quo eius miseria subvenitur.

<65r>

Amor nostri.

[97]Sic debemus habere curam nostri, vt non negligamus curam proximi.

[98]Duo sunt mala quæ vel sola vel maximè militant adversus animam vanus sc: amor mundi et superfluus sui.

[99]Cum 4or sint diligenda; Vnum quod supra nos est, alterum quod nos sumus, 3ū quod iuxta nos est, 4tum quod infra nos est. De 2o et 4to nulla præcepta danda erant. Quantumlibet enim homo excidat a veritate manet illi dilectio sui et corporis sui. etc. Talis sui dilectio melius odium vocatur. Iniquum est enim quia vult sibi servire et {quod} infra se est, cum ipse servire superiori nolit. Rectissimèque dictum est. Qui diligit iniquitatem odit animam suam etc.

[100]Nemo se odit sed neque corpus suum. Eph: 5. et quòd non nulli dicunt malle se omnino esse sine corpore omnino falluntur. Non enim corpus suum sed corruptiones ejus et pondus oderunt. etc. Quod autem continentia quadam et laboribus quasi persequi videntur corpora sua, qui hoc rectè faciunt non id agunt vt non habeant corpus sed vt habeant subjugatum et paratum ad opera necessaria. Libidines enim malè vtentes corpore id est consuetudines et inclinationes animam ad fruendum inferioribus per ipsius corporis laboriosam quandam militiam extinguere affectant. etc.

[101]Modus diligendi præcipiendus est hominj id est quomodo se diligat vt prosit sibi. Quin autem se diligat et prodesse sibi velit dubitare dementis est. Præcipiendum etiam quomodo corpus suum diligat vt ei prudenter consulat. Nam quod diligat etiam corpus etc æquè manifestum est etc Non propterea quisquam dicendus est non diligere salutem corporis quia amplius aliquid diligit. [102]Nam et a{l}arus quamvis pecuniam diligat ttamen emit sibi panem; quia pluris æstimat salutem corporis etc. [103]Supervacaneum diutius de re manifesta disputare quod ttamen plerunque nos facere cogit error impiorum.

[104]Quod agit charitas quo sibi prosit vtilitas est; Quod autem agit vt prosit proximo beneficentia nominatur. Et hinc precedit vtilitas quia nemo potest ex eo quod non habet prodesse alteri.

<66r>

Anathemata.

<67r>

Angelus.

[105]Supercælestes spiritus opus corporibus habent. 1o. Quonammodo implent ministerium suum absque corpore, præfertim apud viventes in corpore. 2o. Non est discurrere nec a loco ad locum transire nisi corporum, quod frequenter angelos facere tam indubitata quàm nota probat auctoritas. Hinc est quòd et visi sunt patribus et ad eos intraverunt et manducaverunt et pedes laverunt. Ita inferior superiorque spiritus proprijs corporibus egent, sed ttamen quibus iuvent, non etiam iuventur[106]. [107]Pocus ex debito servitutis et ad vsus tantium temporalium corporaliumque necessariatum iuvando servit, ideoque esse pecoris et cum tempore transit et cum corpore deficit. Angelus vero curat satagitque in libertate spiritus administrare officium pietatis futurorum bonorum promptum mortalibus alacremque ministrum sese exhibens vtpote suis in æternum futuris civibus et cohæredibus suprenæ iucunditatis. Ille ergo vt iure serviat, iste vt piè subveniat suis corporibus egint. [108]Angelica corpora vtrumnam ipsis spiritibus naturalia sint sicut hominjbus sua, et sint animalia sicut homines immortalia ttamen: porro ipsa corpora mutent et versent in forma et specie qua volunt quando apparere volunt etc an simplici spirituali subsistentes corpora cum opus est sumant rursumque expleto opere ponant in eandem de qua sumpta sunt materiam dissolvenda; nolo vt a mem requiratis; videntur patres de hujusmodi diversa sensisse, nec mihi perspicuum est vnde alterutrum doceam et nescire me fateor. Sed et vestris profectibus non multum conferre arbitror harum rerum notitiam.

[109]Credimus angelos sanctos astare orantibus, offerre deo præces et vota hominum, vbi ttamen sine ira et disceptatione levari puras manus perspexerint vt Tob. 12 – Doleo proinde aliquos vestrum gravi in sacris vigilijs deprimi somno, nec cæli cives revereri; sed in præsentiâ principium tanquam mortuos apparere cum vestra ipsi alacritate permoti vestris interesse solemnijs delectentur[110]. Vereor ne vestram desidiam quandoque abominantes cum indignatione recedant et incipiat vnisquisque vestrum serò cum gemitu dicere deo, Longe fecisti notos meos a me Ps. 87. Si se a nobis boni spiritus elongaverint, impetus malignorum quis sustinebit?

[111]Angeli gaudent in conversione et pænitentia p{ecc}atorum salutem hominum sitientes Lachrymæ pænitentium vinum eorum, quod in illis vitæ odor, sapor gratiæ sit, indulgentiæ gustas, reconciliationis iucunditas, sanitas redeuntis innocentiæ, serenatæ suavitas conscientiæ[112].

[113]Angelus minister et arbiter secretæ mutuæ salutationis (inter Christum et animam) quomodo collætatur etc dicens Ps. 20.2. ipse est qui in omni loco sedulus quidem pedissequus animæ non cessat sollicitare eam et assiduis sollicitationibus monere dicens, Delectare in domino et dabit tibi petitiones cordis tui Ps. 36. expecta dominum etc ibidem, Si moram fecerit expecta eum etc Abac. 2. [114]Ade dominum autem sicut cervus desiderat ad fontes aquarum, ita desiderat anima ista ad te Deus. Ps. 41. etc – fidelis paranymphus qui mutui amoris conscius sed non invddus non suam quærit sed dominj gratiam discurrit medius inter dilectum et dilectam vota offerens referens dona excitat istam placat illum etc.

[115]Angeli sunt proximi nostri quia nobis magna misericordiæ officia impenduntur ab illis.

[116]Angeli omnes desiderunt adventum nostrum quoniam ipsi de nobis expectant civitatis suæ ruinas restaurari. Diligenter quærunt et libenter audiant bona de nobis: soliciti discurrant medij internos et deum, nostras gemitus fidelissimè ad eum portantes, ipsiusque gratiam devotissimè ad nos reportantes.

<70r>

Anima.

[117]Inhabitabo in eis & deambulabo in illis 2. Cor: 6.16. O quanta illi animæ latitudo, quanta et meritorum prerogativa, quæ divinam in se præfentiam et digna invenitur suscipere it sufficiens capere [118]Quid illa cui et spacia suppetunt et deambulatoria ad opus quidem maiestatis? Non est profecto intricata forensibus causis curisve secularibus nec certe ventri et luxuriæ dedita: sed nec curiosa spectandi seu cupida omnino dominandi. Oportet his omnibus vacuam esse animam vt fiat habitatio dei. Sed et odio sive invidiæ minime prorsus indulgendum, quoniam in malevolam animam non introivit sapientia. Deinde necesse est dilatari vt sit capax dei. Latitudo ejus dilectio eius si vt Ap. 2 Cor. 6. dilatamini in charitate. Nam etsi anima minimè cùm sit spiritus quantitatem corpoream recipit, tamen confert illi gratia quod negatum est a natura. Crescit et extenditur seo spiritualiter. tit: Amor.

[119]Si corpus tuum stat in ecclesia et foris vagatur mens tua perdis mercedem tuam.

[120]Beata anima apud quam deus requiem invenit et in cuius tabernaculo requiescit. Ecclus. 24.11.

[121]Negare siquidem requiem cæli ei non poterit. – Noviscum est et in nobis sed adhuc per fidem donec videre mereamur per speciem. Eph: 3.17. quia Christus in fide, fides in mente, mens in corde, cor in pectore.

[122]Noe man will denie the life of the soule but he who hath a dead soule.

<72r>

Annulus.

<73r>

Antichristus.

<76r>

Animalia bruta.

<77r>

Anthropomorphitæ

[123]Os habet deus quo docet hominem scientiam, et manum habet qua dat escam omni carni; et pedes habet quorum terra scal illumest, ad quos nimirum peccatores terræ conversi atque humiliati satisfaciunt. Hæc inquam habet deus omnia per effectum non per naturam. Invenit profecto apud deum et verecunda confessio quo se humiliando deijciat, et prompta devotio vbi se innovando reficiat, et iucunda contemplatio vbi excedendo quiescat. Omnia omnibus est qui omnia administrat nec quicquam est animum propriè.

[124]Quid quaso de corpore facere habet proprio cui ad nutum indifferenter vniversa corpora cælestia atque terrestria obsequi constat? Planè superfluò haberet suum qui nullum sibi reperit alienum.

<81r>

Relapsus

<82r>
<84r>

Aqua.

<85r>

Arma.

<86r>

Arma Christiani.

[125]Moneo te vt teneas fidem firmam in corde, galeam salutis in capite, signum crucis in fronte, verbum veritatis in ore, voluntatem bonam in mente, timorem et veram dilectionem dei et proximi in pectore, cingulum castitatis in corpore, honestatem in actione, sobrietatem in consuetudine et bonitate, humilitatem in prosperitate, patientiam in tribulatione, simplicitatem in conversatione spem certam in creatore, amorem vitæ æternæ perseverantiam in bonis operibus vsque in finem. Amen.

<89r>

Argentu.

<90r>

Ars.

[126]Præceptis eloquentiæ possunt etiam falsa persuaderi, non ttamen ideo est facultas ipsa culpabilis sed ea malè vtentium perversitas.

[127]Plerumque accidit vt facelius homines res eas assequantur propter quas assequendas præcepta Dial. discuntur quam talium præceptorum nodosissimas et spinosiss. disciplinas. Tanquam si quispiam præcepta dare volens ambulandi moneat non esse lavandum pedem posteriorem nisi cum posuerit priorem etc Ita plerumque citius ingeniosus videt non esse ratam conclusionem quàm præcepta ejus capit: tardus autem non eam videt, sed multo minus quod de illa præcipitur.

<91r>

Astronomi. Aruspices

[128]Neque illi ab hoc genere perniciosæ superstitionis segregandi sunt qui [129]Genethliaci propter Natalium dierum considerationes nunc autem vulgo Mathematici vocantur. Nam et ipsi quan{tosie} veram stellarum positionem cum quisque nascitur consectentur et aliquando etiam pervestigent ttamen {quo ve}de conantur vel actiones nostras vel actionum eventa prædicere nimis errant et vindunt imperitis hominjbus miserabilem servitem. Quisque liber ad Math. venian{illeg} dat pecuniam exeat servus alicujus syderis –.–. etc. Motum syderum notare cum quisque nascitur quomodo se habeat facile est per eorum inventas conscriptasque regulas quod sancta script{ora} [130]condemna{illeg} dicens, Si enim tantum potuerunt scire vt possent estimare seculum quomodo ejus dominum non facilius invenerunt. – vid. 1137.

[131]Et apud eos quidem qui talia dediscenda didicerunt sine vlla dubitatione refellitur hæc superstitio. Constellationes enim quas vocant notatio est syderum quomodo se habeant cum ia e nasceretur de quo isti miseri a miserioribus consuluntur. Fieri potest vt aliqui gemini tam {sequaceta} fundantur ex vtero vt internallum temporis inter eos nullum possit appre{illeg}endi et constellationum numeris annotari. Cuiusmodi ttamen rerum quas agun eventa ita disparia habeant vt alius fælicissimus alius infælicissimus vivat. Sicut Esau et Iacob quorum alter manu plantam alterius tenuit etc [132]Gen: 5o. At minimo temporis intervallo rapiuntur longè cælestia corpora. Sed hoc in constellationibus a Mathem. inveniri non potest[133].

[134]Occulto quodam iudicio divino cupidi malarum rerum homines traduntur illudendi et decipiendi pro meritis voluptatum suarum illudentibus eos atque decipientibus prevaricatoribus angelis, quibus ista pars mundi infima secundum pulcherrimum ordinem rerum divinæ providentia lege subjecta est. Quibus illbus. et deceptbus. evenit vt istis superstib. et ꝑnicib. divinationum generibus multa præterita et futura dicantur, multaque observantibus secundum observationes suas eleniant, quibus implicati curiosiores fiant, magisque inferant multiplicibus luqueis perniciosissi. erroris. Deut. 13.3. etc In omnibus istis doctrinis societas dæmonum formidanda atque vitanda est qui nihil cum principe suo diabolo nisi reditum nostrum claudere atque obserare conantur.

[135]Res sanantes significativa quadam obligatione () tanto prudentius oportet cavere Christianum quanto efficaciùs prodesse videbuntur. –

Syderum cognitio propt nihil adiuvat tractat{inem} divinarum script. et infructuosa intentione plus impedit. Et quia familiaris est perniciosissimo errori fatua fata cantantium commodiùs honestiùsque contemnitur.

[136]Aruspices – etc – 1 Sam: 28.7. Levit. 19.31. Levit. 20.6.

[137]Non obscuris vera in voluantur. Quid tam obscurum quam de Astronomia et Geometria tractare etc profundem aeris spacia metiri etc relinquore causam salutis, erroris quærere: Annom ille eruditus in omni sapientia Ægiptiorum Moyses provauit ista sed illum sapientiam detrimentum et stultitiam iudicauit, et auersus ab ea intimo deum quæsivit affectu, ideoque uidit, interrogauit, audivit loquentem.

<92r>

Attentio

<93r>

Atheos.

[138]Si reum regiæ maiestatis quamvis humanæ humanis legibus plecti capite sancitum sit quis finis contemnentium divinam omnipotentiam erit? etc.

[139]Insipiens dixit, Quia non est Deus. Nam sapiens non diceret. Quomodo enim sapiens non requirit authorem suum et{c}

<94r>

Avaritia.

[140]Nihil est peius quàm amare pecunias hic enim animam suam venalem habet. Sicut avaritia mergit hominem in infernum, ita omnino largitas eleemosynæ levat ad cætum. Avarus homo similis est inferno: Sicut infernus numquam dicit, Satis est ita avarus numquam satiatur pecunijs. Sicut hydopicus quanto plus bibit tanto plus sitit; ita avarus quanto plus acquiret tanto plus concupiscit. Avaritia & cupiditas sorores sunt superbia vero est mata{er} earum

[141]Non potest videre oculus mentis alta, si eum claudit p{illeg} lois terrenæ cupiditatis –. Cupiditas omnium criminum materia est. –. Non est mirum si morientes inferni ignibus deputentur, qui viventes flammam cupidit{ais} suæ non extinxerunt –. Quamvis non habeas pecuniam, tamen si habes cupiditatem habendi nihil valet tibi: nihil valet tibi corporis nuditas, si tibi est vestimenti cupiditas. Nudi nascimur nudi exitari sumus, cur ergo concupiscimus terrena?

[142]Non putent divites hujus seculi fratres Christi sola possidere cælestia quia audiunt dicentem. Beati paupers etc. Matt: 5. Non eos inquam æstiment sola cælestia possidere, quia ea sola audiunt in promissione: possident et terrena et quidem tanquam nihil habentes sed omnia possidentes: non mendicantes vt miseri, sed vt domini possidentes, eo pro certo magis domini quo minus cupidi. Denique fideli hominj totus mundus divitiarum est: totus planem, quia tam adversa quàm prospera ipsius æquè omnia serviunt ei et cooperantur in bonum. Ergo avarus terrena esurit vt mendicus, fidelis contemnit vt dominus. Ille possidendo mendicat, iste contemnendo servat. Quære a quovis eorum qui insatiabili corde lucris temporalibus inhiant, quidnam de his sentiant qui sua vendentes et dantes pauperibus regnum cælorum pro terrena mercantur substantia sapienter agant necne? procul dubio respondevit, sapienter. Quare item cur quod approbat ipse non facit? Non possum, inquiet. Quare? quia profectò domina avaritia non permittit; quia liber non est; quia non sunt sua quæ possidere videtur; sed nec ipse sui iuris. Si verè tua sunt expende ad lucra et pro terrenis cælestia commutat{o}. Si non vales fatere te pecuniæ tuæ non dominum esse sed servum: custodem non possessorem. Denique vt conformaris crumenæ tuæ tanquam servus dominæ suæ dum quomodo ille illi necessario et congaudet gaudenti et dolenti condolet{;} tu quoque cum crescente tuo marsupio crescis pariter animo et cum decrescente decrescis? Nam et contraheris tristitia cum illud exinanitur; et lætitia solveris, aut certe inflaris superbia cum impletur.

[143]Optimus æstimator rerum qui nil suorum sibi præferendum existimet. Quàm multi saluti propriæ modicam vitissimamque pecuniam prætulerunt?

[144]Prov. 3.16. Filij Adam genus avarum et ambitiosum audite. Quid vobis cum terrenis divitijs et gloria temporali, quæ nec veræ nec vestræ sunt? [145]Aurum et argentum nonne terra est rubra et alba quam solus hominum error facit (aut magis reputat) prætiosam? Denique si vestra sunt hæc tolli{{illeg}} ea vobiscum. Sed homo cum interierit non sumet omnia; neque desevidet cum {e}o gloria eius. Veræ 9o divitiæ non opes sunt sed virtutes, quas secum conscientia portat etc.

[146]Multa eximia dicta contra avaritiam –

[147]Nihil tam contrarium fortitudini quàm lucro vinci.

<95r>

Terrena. Terrena.

[148]Res quibus fruendum (Trinitas scilicet) beatos nos faciunt: istis quibus vtendum est tendentes ad beatitudinem adiuvamur etc. Si eis quibus {vt}endum est frui voluerimus impeditur cursus noster et aliquando etiam deflectitur vt ab his rebus quibus fruendum est obtinendis vel retardemur vel etiam revocemur inferiorum amore præpediti –. [149]Frui enim est amore alicui rei inhærere propter seipsam. vti autem quod in vsum venerit ad id quod amas obtinendum referre si tamen amandum est. [150]Nam vsus illicitus abusus potius vel abusio nominandus est. [151]Quomodo ergo si essemus peregrini qui beatè vivere nisi in patria non possemus, eaque peregrinatione vtique miseri et miseriam finire cupientes in patriam redire vellemus, opus esset vel terrestribus vel marinis vehiculis quibus vtendum esset vt ad patriam qua fruendum erat pervenire valeremus: Quod si amœnitates itineris et ipsa gestatio vehiculorum nos delectaret, conversi ad fruendum his quibus vti debuimus nollemus cito viam finire et perversa suavitate implicati alienaremur a patria cujus suavitas faceret beatos. [152]Sic in hujus mortalitatis vita peregrinantes a domino si redire in patriam volumus vbi beati esse possumus vtendum est hoc mundo non fruendum vt invisibilia dei per eo quæ facta sunt intellecta conspiciantur vt de corporalibus temporalibusque rebus æterna et spiritualia capiamus.[153]

[154]Cum ait dominus Qui amat animam suam perdat eam Io: 12. non vtilitatem vetare putandus est quæ debet quisque conservare animam suam sed figuratè dictum, perdet animam id est perimat atque vsum eius quem nunc habet perversum scilicet atque præposterum quo inclinatur temporalibus vt æterna non quærat.

[155]Placuit divinæ providentiæ præparare in posterum bona iustis quibus non fruentur iniusti; et mala impijs quibus non excruciabuntur boni. Ista vero temporalia bona et mala vtriusque voluit esse communia vt nec bona cupidius {ap}petantur quæ mali quoque habere cernuntur, nec mala turpiter evitentur quibus et boni plerumque afficiuntur.

[156]In rebus secundis, si non deus eas quibusdam petentibus evidentissima largitate concederet non ad eum ista pertinere diceremus vtemque si omnibus eas petentibus daret non nisi propter talia præmia serviendum illi esse arbitraremur; nec pios nos faceret talis servitus, sed cupidos et ave{illeg}[157]

[158]Etsi aliquid in rebus temporalibus dæmones possunt tantum possunt quantum secreto omnipotentis arbitrio permittuntur: ne magnipendamus terrenam fælicitatem quæ sicut Mario malis etiam plerunque conceditur, nec eam rursus quasi malam arbitremur cum ea multos etiam bonos ac pios vnius dei veri cultores invitis dæmonibus præpolluisse videamus: nec eosdem immundissos. spiritus vel propter hæc ipsa bona malave terrena propiciandos aut timendos existimemus. [159]Quia sicut ipsi mali homines in terra sic etiam illi non omnia quæ volunt facere possunt nisi quantum illius ordinatione sinuntur cujus plenè iudicia nemo c{om}{on}prehendit, iustè nemo reprehendit.

[160]Qui a terrenis et corporalibus consolationibus avelli non possunt similes sunt his qui submersi periclitantur in æquis. Nimirum vedeas eos tenentes tenere; nec vlla ratione deserere quod primum ocurrerit manibus quicquid sit illud licet tale sit aliquid quod omnino prodesse non possit vt sunt radices herbarum cæteraque [161]similia. Nam et si qui ad eos fortè veniant vt subveniant non numquam solent apprehensos involvere secum: adeo vt iam nec sibi nec illis auxilium ferre prævaleant. [162]Sic pereunt in hoc mari magno et spatioso, sic pereunt miseri dum peritura sectantes amittunt solida: quibus apprehensis emergere et salvare possent animas suas.

[163]Tu dicet his quæ vanitates vanitatum sunt non subesse sed præesse. Te indigent ista vt melius subsista{n}{t} tu his neque ad beatitudinem indiges, neque ad immotalitatem. Viaticum quidem iumento tuo præparant in via sed si ad mensuram sumantur, non ad superfluitatem. Ex superfluitate enim ciborum quandoque infunduntur iumenta et in ventris nimiam effluxionem resoluuntur ita vt ex refectione deficiant[164]. [165]Sic corpus tuum ô cur princeps corporis si regulas necessitatis excesserit et ad barathrum concupiscentiæ os apuerit lacum perditionis sibi effodit in hospitio reparationis etc –.

[166]A vessell full of earth will receaue noe liquour etc soe the heart noe good motion –. As Hercules could not overcome and kill Antæus vntill he looke him from the earth, nec spiritus carnem Qua nacet in terra non habet vnde cadat. False in divinitie for he digs a way to hell.

[167]Debet in vsu haberi temporalitas in vo{tem} æternitas. Non occupandus est animus temporalibus ne {illeg} notundum dici Adijcientur tanquam necessaria scilicet quibus non fruamur sed in itinere vtamur.

[168]Hæc omnia tibi dabo si cadens adoraueris me] Nihil enim sic diabolam hominem subijcit facit, vt inhiare opibus, ac habendi amore superari.

[169]Si consideremus principiam huius tentationis, tunc tentatio est auaritiæ; si finem tentatio est idololatriæ; et benè iungitur quia auaritia est idolorum seruitus.

[170]Quid tam difficile quam despicere tamquam ex arce aliqua sapientiæ opes aliaque omnia quæ plerisque videntur magna & præcelsa?

<97r>

Audacia.

<98r>

Auditores

[171]Fidelis retributio auditionis beata visio, et beatæ meritum visionis fidelis auditio.

[172]Intende deo qui intendit tibi: audi illum loquentem tibi vt ipse exaudiat te loquentem sibi.

[173]Magna insania et graviter vindicanda cum vilissimus pulvis loquentem ad se audire dedignatur creatorem vniversitatis. [174]If thou loue to heare thou shalt receaue doctrine & if thou delight in hearing thou shalt be wise.

<99r>

Aulicus.

<101r>

Aurum.

<102r>

Authoritas.

<103r>

Baptismus.

[175]In the raigne of K. Ed. 1. Cassanus K. of the Tartarians overcame the Saracens Callinge uppon Christ and ende became Xstianus etc. This Cassanus had a brother a pagan, who beinge in loue with the daughter of the K. of Armenia a Christian woman desired of her father to marry with her. Wherevnto her {father} would not agree vnlesse he promised to be a Christian. Notwithstandinge the other beinge stronger in pouer and threatning{illeg} to get her by warre, the K. at length was forced to agree. In conclusion it happened that the child beinge borne betwixt them was overgrowne and all rough with haire like the skin of a beare. Which child being brought vnto the father he commanded it to be throwne into the fire and burned. But the mother desiringe first to haue the child baptised cawsed all thinges therevnto to be prepared. The infant beinge 3 times in water pl{un}ged after the sacrament of holie baptisme receaved in continent was altered and turned from all his hairie roughnesse and seene as faire and smoothskinned as anie other. The which thinge after the father saw he was christined himselfe and all his howse etc.[176] [177] [178]

[179]Per baptismatis sacramentum sancti spiritus {factus} es templum. Noli tantum habitatorem probis de te actibus effugare et diaboli te terum servituti subijcere, quia præcium tuum sanguis est Christi, quia veritate se iudicabit qui misericordia te redemit.

[180]Volentis rebaptisare fraus mira dei virtute detecta et quasi digito

[181]Iudæus paralyticus Baptismi receptione sanatus.

<106r>

{Lauda} baptismus.

[182]Novatianus servos dominj iterati baptismi labe inquinavit.

[183]Iterandi baptismatis opinio vana

<108r>

Beatitudo.

[184]Verissima atque certiss. fælicitate præpollent boni Deum colentes a quo solo conferri potest.

[185]Neque profundum mare negaverim quia vadosa sunt littora; neque cælum lucidum quia interdum ob{te}xitur nubilus neque terram fæcundam quia aliquibus locis ieiuna glarea est, aut lætas segetes quia intermixtam solent {ha}bere sterilem avenam. Similiter puta beatæ messem conscientiæ interpellari aliquo acerbo dolore –

<109r>

Bellum. Fortitudo.

[186]De fortitudine. – . Bell{um} sanctorum. c 40.

<110r>

Benedictio.

<111r>

Beneficium.

<112r>

Biblia.

{Ni}p
Pre{hh}et . {Hticonolo} .
37/K

<113r>

Bigamia.

<114r>

Blasphemia.

[187]Blasphemantis mors. –

<115r>

Cæcitas.

[188]Si spiritu vides, carnis parum {mere} cæcitas etc – Examplum vid.

<116r>

Cædes.

<117r>

Cæna domini.

[189]Quicunque manducaverit indignè etc reus erit id est peccatum et maculam contrahet sibi. Quare? Quia ad bonum malè accedit. Probet autem seipsum id est consideret vitam suam et emundet cor suum ab omni malitia vt dignè possit accedere. Iudicium sibi manducat scilicet causam suæ damnationis. Vnde B. Isidorus. Qui in Ecclesia sceleratè vivunt et communicare non desinunt putantes se tali communione a peccatis posse mundari, sciant hi tales ad emundationem non proficere[190] –. –. [191]Ecce omnes frequenter sacramenta altaris percipiunt planè; sed alius carnem Christi spiritualiter manducat et sanguinem bibit: alius vero non sed tantum sacramentum id est corpus Christi sub sacramento et non rem sacramenti[192]. Sacramentum corpus Christi proprium de virgine natum. Res sacramenti spiritualis Christi caro. [193]Serpens cum cœperit ire ad bibendum antequam veniat ad fontem vomitat omnem venenum. Imitare ergo et tu charissima hunc serpentem in hac parte vt antequam venia ad fontem id est ad communionem corporis et sanguinis I. C. dominj nostri evomas omne venenum scilicet odium, iram, malitiam, invidiam, voluntatem malam et noxias cogitationes ex corde tuo. [194]Dimitte vt tibi dimittantur omnia peccata etc. Si hæc omnia feceris poteris accedere ad fontem vivum id est Christum qui est fons omnium bonorum. [195]Per sacramentum hoc vnde vivunt angeli inde vivit homo in terris quia totum spirituale est divinum in eo quod percipit homo.

[196]Quando sanctum sumis cibum, quando illud incorruptum accipis epulum, quando vitæ pane et poculo frueris, quando manducas et vivis carnem et sanguinem dominj tunc dominus sub tectum tuum ingreditur. et tu ergo humilians temetipsum imitare hunc Centurionem, et dicito Domine nonsum dignus etc vbi enim indignem, ibi ad iudicium ingreditur.

[197]Comeinge to the communion we must not lay aside mallice as the {hade} called {Rubeta} custs of his skin keepinge the venime within: nor as the snake that ingendere with the lamprey resume it.

[198]Nolite factum dare canibus etc Matt. 7. hoc est, immundis impuritatibus non impartienda consortia.

[199]Contra papistas negantes poculum etc – In gods arrow against Atheists. 1. 5.

<120r> <121r>

Cantatio.

[200]Si aliud cantes in mente, et aliud cantes in voce, perdis fructum laboris tui.

[201]Cantus in ecclesia mentes hominum lætificat, fastidiosos oblectat, pigros sollicitat peccatores ad lamenta invitat: nam quamvis dura sint corda secularium hominum statim vt dulcedinem Psalmorum audierint ad amorem pietatis convertuntur. Sunt multi qui suavitate Psalmorum cominumpuncti peccata sua lugent. Quicunque fideliter et intenta mente Psalmos decantat quodammodo angelis dei sociatur. Quomodo? quia homo illum pro modulo suo laudat in terris, quem angeli sine intermissione adorant et glorificant in cælis.

[202]Solomon divinitùs inspiratus Christi et ecclesiæ laudes et sacri amoris gratiam et æterni connubij cecinit sacramenta simulque expressit sanctæ desiderium animæ et epithalamij carmen exultans in spiritu iucundo composuit elogio figurato tamen. Igitur pro sui excellentia reor nuptiale hoc carmen huiusmodi titulo præsignitum vt merito [203]Cantic. Cantic. singulariter appelletur, sicut is quoque cui canitur singulariter est dictus Rex regum et dominus dominatium 1 Tim: 6. Cantic. Cantic. sola vnctio docet, sola addiscit experientia: experti recognoscant, inexperti inardescant desiderio non tam cognoscendi quàm experiendi. Non est enim st{r}epitus oris sed iubilus cordis; non sonus labiorum sed motus gaudiorum; voluntatum non vocum consonantia. Non auditur foris nec enim in publico personat; sola quæ cantat audit et cui cantatur sponsus et sponsa. –.    Cantare hoc solorum nubilium Christo propter annos meritorum. non temporum.

<122r>

Captiuitas.

<123r>

Caro.

[204]Caro et spiritus sibi inviam adversantur propter indomitam carnalem consuetudinem adversus quam spiritus concupiscit non vt interimat corpus sed vt concupiscentiam ejus faciat spiritus subjugatam Quod naturalis ordo desiderat. Quia enim hoc erit post resurrectionem vt corpus omni modo cum quiete summa spiritui subditum immortaliter vigeat hoc etiam in hac vita meditandum est vt consuetudo carnalis mutetur in melius nec inordinatis motibus resistat spiritui. [205]Quod donec fiat caro concupiscit adversus spiritum etc non per odium resistente spiritu sed per principatum quia magis quod diligit vult subditum esse meliori: nec per odium resistente carne sed per consuetudinis vinculum quod a parentum etiam propagine inveteratum naturæ lege inolevit etc.

[206]Nihil aliud est caro nisi spuma fragili vestita decore: Si singulas eius miserias enumerare velis quàmm sit onerata peccatis, irretita vitijs, pruriens concupiscentijs, occupata passionibus, polluta illusionibus prona semper in malum et in omnem vitium proclivis plenam omni confusione et ignominia invenies –. Cur carnem tuam pretiosis rebus impinguas et adornas quam post paucos dies vermes devoraturi sunt in sepulchro, animam autem tuam non adornas bonis operibus quæ deo & angelis ejus præsentanda est in cælis? Quare animæ carnem præponis Dominam ancillari et ancillam dominari magna a{b}usio est. Vid. 175. –.

[207]Diabolus plus confidit in adiutorio carnis quoniam magis nocet domesticus hostis – Baculo nostro nos cedit et manus nostras proprio cingulo ligat. – .

[208]Scio quendam qui per annos plurimos tecum familiariter vixit: a{d} mensam tuam sedit. cibum de manu tua sumpsit: in sinu tuo dormivit: cum voluit tecum colloquium habuit: hic iure hæreditario servus tuus est. Sed quia ab ineunte ætate delicatè nutristi eum et virgæ pepercisti contumax effectus est levavit calneum suum super caput tuum et te in servitatem redegit et crudeliter dominatur. Sed fortasse dices Quis est hic? Vetus homo taus qui conculcat spiritum tuum.

[209]Carnis libidinem nunquam fugere potui sed semper persequitur me et cum aliqua delectationis cogitatione vel visus intentione me comprehendere potest non diebus neque noctibus requiescere sinit. Subtili{t}{illeg} intrat et mentem occupat et nisi subito repellatur allicit et incendit et quasi virus pestilentiæ per totum corpus paulatim se diffundit – Impu{b}eres stimulat, iuvenes inflammat, viros enervat, senes et decrepitos fatigat non aspernatur tuguria, non reveretur palatia.

[210]Fugiamus () fornicationem fugite 1. Cor. 6. tanquam sequentem quæ non post nos secundo in nobis sequitur. Nosmet ips{as} ergo videremus diligenter ne dum ill{um} fugimus nobiscum nobiscum eam portemus etc

[211]Moriatur caro nostra vt in ea omnis culpa moriatur, et quasi ex mortuis viventes novis resurgamus operibus ac moribus.

<124r>

Mortificatio.

[212]Qui crucem portat debet mundo mori, nam crucem ferre semetipsum est mortificare. crucem ferre et non mori simulator | io hypocritarum est.

[213]Sicut serpens per cavernæ angustias coarctatus deposita veteri tunica vires novas accipere dicitur, ita exuendum veterem hominem vt induamur novo. Eph: 4. Col: 3.

[214]Chombrotus lecto Platonis de immortalitate animæ libro se præcipitem dedit de muro in mare. Soe we havings read gods booke of true immortalite ought to mortifie not our boddies but affections etc.

<125r>

Castitas.

<126r>

Castratio.

<127r>

Castigatio.

[215]Castigatio debet esse moderata vnde B. Amb. Leviter castigatus exhibet reverentiam castiganti; qui vero crudeliter castigatur vel increpatur nec increpationem suscipit nec salutem. – Pro diversitate peccantium alij portandi sunt alij castigandi quia modus est diversus peccatorum. Prælati ecclesiæ portare debent subditos suas quos corrigunt et corrigere quos portant.

[216]Tribus modis Deus in hac vita castigat homines 1o ad damnationem reprobos, Ita Ægiptum plagis percussit. 2o ad purgationem electos, Ita Lazarum inopia. 3o ad augendam gloriam meritorum iustos, Ita Iob ad probationem. – Deus flagellat hominem ante peccatum ne malus sit, sic Paulum qui instigante angelo Sathanæ in interitum carnis vt spiritus salvus esset – Levius sustinebimus infirmitates corporis si ad memoriam reduximus mala quæ fecimus –. Qui infirmitatem patitur et contra Deum murmurat iustitiam iudicantis accusat ac per hoc iram Dei adversum se provocat –. In hac vita Deus parcit peccatoribus et non parcit iustis: In futura vita parcit iustis et non parcit peccatoribus: qui in hac vita flagellari non meretur in inferno torquebitur –. Adversa carnis remedia sunt animi –. Ægritudo carnem vulnerat mentem curat –. [217]In fornace probatur aurum vt sordibus careat, tribulationis camino purgaris vt purior appareas –. Vis a peccatis tuis purgari? in pæna te accusa et iustitiam tei lauda –. Compara hoc totum quod pateris Gehennæ et leve erit quod pateris. Qui hic castigatus corripitur, illic liberatur: qui vero nec sub flagello corriguntur, et temporali pæna et æterna damnantur.

[218]Trahe me] quia satius est vt me trahas vt scilicet vim qualemcunque mihi aut terrendo minis aut exercendo flagellis inferas quàm parcens in meo me torpore malè securam derelinquas.

<128r>

Catechesis.

<129r>

Celeritas.

<130r>

Ceremoniæ

<133r>

Caritas. Fames.

<134r>

Cibus.

<135r>

Circumcisio.

<136r>

Ciuitas.

[219]Scipio in 2i l. de Rep. fine Cic. dicet ut in fidibus ac tibijs atque cantu ipso ac vocibus concentus est quidam tenendus ex distinctis sonis quem immutatum ac discrepantem aures eruditæ ferre non possunt isque concentus ex dissimilimarum moderatione concors ttamen efficitur et congruens: sic ex summis et medijs et infimis interiectis ordinibus vt sonis moderata ratione [220]civitatem concentu dissimilimorum concinere: et quæ harmonia a musicis dicitur in cantu eam esse in civitate [221]concordiam; arctiss. atque optimum omni in rep. vinculum incolumitatis, eamquesine [222]iustitia nullo pacto esse posse Iustice lunes cittie.

[223]Tullius sermone suo principio 5i lib. Nostra ætas cum remp. sicut picturam accepisset egregiam sed evanescentem vetustate, non modo eam coloribus eisdem quibus fuerat renovare neglexit, sed ne id quidem curavit vt formam saltem et extrema tamquam lineamenta servaret. May not we say as much considderinge inclosures and the oppression in our land?

[224]Discessere omnes adytis arisque relictisRomani moribus suis ab orbis altaribusDij quibus imperium hoc steterat. Virg. 2.deos suos abegerunt. And I pray god we by our sinnes haue not forced our god our governour & protectour to forsake vs.

<137r>

Claves regni cælorum.

<138r>

Clericus.

[225]Theodosij erga Clericas pietas –

<139r>

Claudus.

<140r>

[226]Cælum.

[227]Vbi pascas] Quis non illic (in cælo scilicet.) vehementer cupiat pasci et propter pacem et propter adipem et propter satietatem? Nihil ibi formidatur, nihil fastiditur, nihil deficit. Tuta habitatio paradisus, dulce pabulum verbum, opulentia multa nimis æternitas.

[228]Inter temporalia atque æterna hoc interest quòd temporale aliquid plus diligitur antequam habeatur, vilescit autem cum advenerit. Non enim satiat animam cui vera et certa sedes est æternitas. Æternum autem ardentiùs diligitur adeptum quàm desideratum. Nulli enim desideranti conceditur plus de ill{o} existimare quàm in se habet vt ei vilescat cùm minus invenerit: sed quantum quisque veniens existimare potuerit plus perveniens inventuras est.

[229]Incomparabiliter superna est civitas clarior (qualibet terrestri) vbi victoria veritas: vbi dignitas sanctitas: vbi pax fælicitas: vbi vita æternitas. / Vid Bern: Med. c. 16. –

[230]Nihil vtile nisi quod ad vitæ æternæ prosit gratiam desinimus, non quod ad delectationem præsentis.

<141r>

Cognitio

[231]Est spiritus sapientiæ et intellectus qui instar apis ceram portantis et mel habet omnino et vnde accendat lumen scientiæ, et vnde infundat saporem gratiæ. Neuter ergo se osculum id est Spiritum dei percepisse putet sive qui veritatem intelligit nec diligit, sive qui diligit nec intelligit.

[232]Si peccamus iam de peccato excusationem nullam habemus quia et lex dei quotidie nos admonet vt bene vivamus et exempla sanctorum patrum semper invitant ad bene operandum.

[233]Absque scientia non assequimur beatam vitam. Vide Corpus pa: 175. 1um.

[234]Maria Magdalena non exprimebat ex nomine quem quæreret, sed tantum aiebat ei quem putabat hortulanum, Domine si tu sustulisti eum : Io: 21. Quem eum non aperit quia palàm omnibus esse credit, quod a suo corde nec ad momentum recedere potest. Sic sponsa etc.

<141v>

Cognitio sui.

[235]Multi multa sciunt et seipsos nesciunt. Alios inspiciunt, et scipsos deserunt etc

[236]Integritatis tuæ curiosus explorator vitam tuam in quotidiana discussione examina etc quantum proficias vel deficias etc Stude cognoscere te quia multo melior et laudabilior es s{i} te cognoscis quàm si te neglecto cognosceres cursum syderum, vires herbarum, complexiones hominum, naturas animalium, et haberes omnium terrestrium et cælestium scientiam.

[237]Frustra cordis oculum erigit ad videndum deum qui nondum idoneus est ad videndum seipsum etc Si non potes cognoscere te non præsumas apprehendere ea quæ sunt supra te.

[238]Beatus homo qui se potest cognoscere et despicere, probare et improbare. Nam qui sibi displicet deo placet: et qui sibi vilis est deo charus est.

[239]Multæ sunt scientiæ hominum sed nulla melior est illa qua cognoscit homo seipsum.

<144r>

Cogitatio.

[240]Auferte malum cogitationum vestrarum. Esa. Vnde B. Isidorus. Sicut vipera a filijs suis in ventre adhuc positis occiditur, ita nos occidunt cogitationes nostræ intra nos enutritæ quia consumant animam nostram veneno viperino.

[241]Diabolus quando decipere aliquem hominem quærit; prius naturam vniuscuiusque jominjs intendit et inde se applicat vnde videt hominem aptum ad peccandum. Vnde B. Isidorus amplius tentat diabolus hominem ex parte illa qua eum videt per excrescentem humorem facilè inclinari ad vitia vt secundum humoris conspersionem adhibeat et tentationem: sicut ille qui aquam deducit non eam per aliam partem mittit nisi vbi eam melius currere cognoscit. Hinc apparet quomodo intelligendum quod supra Diabolum videre delectationes cogitationis.

[242]Ab occultis meis munda me domine quoniam cum exterius ago intus graviter pecco. Ps. 19. 12. – ne hoc quidem quod laudabiliter vixi sine aliquo reatu est si remota pietate discutiatur.

[243]Oculus adulteri servabit tenebras Iob. 24.15. Omnis qui lucem fugit diligit tenebras studens latere cum Deum latere non possit, qui intra profundum abyssi et intra hominum mentes non sibi tractata sed etiam volvenda cognoscit.

[244] temerata est nostra voluntasByblis aggressa fratremDe se mala volente vt nihil adijciam non possum innoxia dici.litteris amatorijsdicat christianus.

<146r>

Colloquia.

[245]Absit pertinax in familiari sermone contentio: quæstiones enim magis excitare inanes, quàm vtilitatis aliquod afferre solet etc –. Plurima in hanc scopum etc –. [246]Ioca ab Ecclesiastica abhorrent regula.

<147r>

Comitas.

<148r>

Commemoratio.

<149r>

Compassio.

[247]Si proximus noster patitur aliquam tribulationem aut infirmitatem aut damnum aut in carcerem mittitur: si dolemus pro illo in corpore ccclesiæ sumus; si autem non dolemus iam a corpore ecclesiæ præcisi sumus Charitas quæ colligit et vivificat omnia membra ecclesiæ si nos viderit de ruina proximi gaudere statim nos præscindit a corpore. [248]Tamdiu dolet membrum quamdiu in corpore continetur. Sin autem membrum præcisum fuerit a corpore nec sentire poterit nec dolere. Si manus aut pes aut aliquod membrum præcisum fuerit a corpore si totum corpus tunc in multis partibus dividatur aut in ignem mittatur manus illa iam non sentit quia iam divisa est a corpore. Talis est omnis Christianus qui de alterius damno aut tribulatione aut angustia aut necessitate non dolet. –. Vid. 1004. 2./

[249]Miles quidem (in bello civili) dum occiso spolia detraheret fratrem nudato cadavere agnovit ac detestatus bella civilia et scipsum ibi perimens fraterno corpori adjunxit. Miles Pompeianus Val. l. 5o [250]It were to be wished that rich men while they are spoilinge theire brethren by Creation & regene. etc.

<150r>

Compunctio.

[251]Compunctio est humilitas mentis veniens de recordatione peccati et timore iudicij. 4or modis compungiturMemoriâ peccatorum. mens iusti hominis.Recordatione futurarum pœnarum. Consideratione peregrinationis hujus vitæ. Desiderio supernæ patriæ.

<150v>

Compulsio.

[252]Multi coacti plagis convertuntur ad deum, qui ex devotione non convertebantur.

[253]Trahe me] quia satius mihi est vt me trahas vt scilicet vim qualemcunque mihi aut terrendo minis aut exercendo flagellis inferas, quàm parcens in meo me torpore male securàm derelinquas. Trahe quodammodo invitam vt facia voluntariàm: trahe torpentem vt reddas currentem.

<151r>

Conceptio.

<152r>

Concibia.

[254]Cowncells may erre by testimonies of the fathers etc –

<153r>

Concubinæ.

<154r>

Concordia.

[255]Christo facit iniuriam qui inter servos dei seminat discordiam. Quare? quia Christus est pax nostra, qui facit vtraque vnum.–. Sicut optandum est vt boni pacem habeant, ita optare debemus vt concordia malorum rumpatur. [256]Concordia ad faciendum malum mala est.–. Nihil prodest si nos contineat vna domus, et separat voluntas diversa: Plus diligit Deus vnitatem animj quàm loci.–. Debemus ergo in hic esse vnius animj et vnius voluntatis vt serviamus deo et vt diligamus Deum ex toto corde et ex tota anima; et proximum nostrum sicut nos.–. Si ego volo facere voluntatem meam, et iste suam et ille suam fiunt divisiones oriuntur lites iræ quoque et rixæ quæ sunt opera carnis et sicut Ap: qui talia agunt regnùm Dei non consequentur. Deo non tantum placent nostra ieiunia, nostræ orationes, nostra sacrificia, quantùm concordia. Ideo in Euang. vade prius reconciliare fratri tuo et tunc etc.–. Si totum quod habemus damus propter Deum hoc Diabolus non timet quia ipse nihil habet si ieiunamus hoc diabolus non timet quia ipse nunquam comedit: si vigilamus hoc diabolus non timet quia ipse nunquam dormit. Sed si charitatem et concordiam tenemus, hoc diabolus vehementer timet. Quare? quia hoc tenemus in terra quod ipse in cælo tenere noluit, hoc est etiam quòd sancta ecclesia terribilis esse vt castrorum acies ordinata dicitur. Quia sicut hostes timent quando acies castrorum bene ordinatas ad bellum vident: ita certe diabolus expavescit quando spirituales viros virtutum armis accinctos in vnitate concordiæ vivere conspicit. Ipse victus et confus{us} vehementer cum eos per discordiam dividere et penetrare non valet. Omnes ergo vnanimjter et concorditer debemus vivere in domo dei, vt possimus diabolum vincere –. Vid. 136. 1.

[257]Vt in templi Solomonis structura malleus et securis et omne ferramentum non sun audita Reg. 6. sic in ecclesia Christi templo celeberrimo nullæ debent esse iniquæ lites. [258]Esa: 42.2.

[259]Theire lawes are verie plaine accordinge to an awncient simplicitie noe aduocates are admitted but euerie man to tell his owne tale for himselfe. Concord is best mantained when neighboures haue iudg and aduocates among themselues.

<156r>

Discordia.

<157r>

Confessio.

[260]Peccatum latendo ampliatur, manifestando decrescit. Virtutes in occulto crescunt, in publico decrescunt etc.

[261]Omne quod remordet conscientiam confitere bpurè ahumijliter, fideliter; Humiliter, sunt qui gloriantur cum male fecerint quos Esa. notat 3.9. nonnulli talia quiasi pænitendo rememorant sed gloriam intentione captantes commissa sua non diluunt sed seipsos illudunt. Veterem hominem non exuerunt sed novo palliant.–. Est confessio eo periculosiùs noxia quo subtilius vana cum ipsa etiam inhonesta de nobis detegere non veremur; non quia humiles sumus sed vt esse putemur. [262]Appetere autem de humilitate laudem humilitatis est non virtus sed subversio. Verus humilis vilis vult reputari, non humijlis prædicari. Nunquid profuit Saul quoòd se ad increpationem Samuelis peccasse confessus est. Culpabilis proculdubio fuit illa confessio quæ culpam non diluit. Quomodo enim humilem contemneret confessionem humijlitatis magister, et cui humilibus dare gratiam certè ingenitum est? Omnino non poterat non placari, si quæ in ore sonuit in corde radiasset humilitas. Pare: [263]Non intentionem (quia latet homines) excusare delectet si sit rea; nec levigare culpam quæ gravis est; nec alieno advmbrare suasu cum invitum nemo coegerit. Primum non confessio est sed defensio; nec placat sed provocat. Sequens monstrat ingratitudinem; ex quo mi{n}or reputatur culpa, eo minuitur et gloria indultoris. Sed enim minus libenter beneficium datur, quod minus gratè minusve necessariè provenire sentitur. A postremo primi hominjs dehortetur exemplum nec culpam diffitentis nec tamen consequentis veniam non dubium quin ob reatus mulieris admixtionem. Genus excusationis est cum argueris tu alium incusare etc. In animam suam peccat qui se excusat repellens proinde a se indulgentiæ medicinam et sic vitam sibi proprio ore intercludens. [264]Fideliter, vt confitearis in spe de indulgentia penitus non diffidens, ne tuo te ore non tam iustifices quàm condemnas. Iudas certe proditor domini, et Cain fratricida confessi sunt et diffisi sunt, et verax licet nil eis profuit infidelis confessio.

[265]Qui me peccatorem non nego sed peccatum meum cognosco erit fortasse qpud Deum pium iudicem ipsa cognitio culpæ impetratio veniæ.

[266]Omnis spes veniæ et misericordiæ in confessione est nec potest quis iustificari a peccato nisi prius fuerit confessus peccatum.

[267] Confessio 2r1. Mentalis coram Deo, hæc est de iure naturali.Igitur anter incarnationem Christi 2. Vocalis hominj, hæc non est de iure naturali.Iusticiebat mentalis, quia deus nondum erat homo: Sed postem deus homo factus est requirit ab homine quod sibi tamquam hominj fiat. Et quia ipso in forma humana nobiscum vbique presons esse non potest vicarios suas constituit homines. Quorum 1us Petrus etc Per hoc quod ministris dedit potestatem ligandi et soluendi insinuavit confessionem {e}is tamquam iudicibus debere fieri. [268]In omnibus scripturis divini (fratres chariss.) salubriter admonere vt peccata nostra vt peccata nostra debeamus humiliter non solum deo sed etiam sanctis hominjbus et deum timentibus confiteri. Non enim ideo vult deus vt confiteamur peccata nostra quod ipse ea scire non possit, sed quia diabolus hoc desiderat vt inveniat quid nobis autem tribunal æterni iudicij obijciat, ideo vult vt magis defendere quàm accusare peccata nostra velimus. Contrariò Deus noster quia pius et misericors est vult vt ea confiteamur in hoc seculo vt per illis non confundamur in futuro. Sciens ergo diabolus virtutem puræ confessionis toto nisu impedire conatur hominem ne confiteatur. Et sicut suggessit prius vt homo caderet; sic post casum impedit ne resurgat; quia scit nos non resurgere posse sine confessione. –. [269]Confessio peccatorum est signum bonæ mentis et testimonium conscientiæ deum timentis etc – [270]O Stulte cur erubescis hominj dicere, quod non erubuisti in conspectu dei facere? –. [271]Obstruit es inferni, portas aperit paradisi. –

[272]Helchesaita asseruerunt quod in persecutionibus si quis negauerit nihil criminis habeat, pro eo quod is qui fixus est in corde suo, etiamsi ore negaverit in necessitate, corde ttamen in {fide permanet.}

<159r>

Concupiscentia.

<160r>

Conformitas. Decorum.

[273]Quærendum in omni actu quid personis, temporibus conveniat atque ætatibus. Sæpe enim quod alterum decet alterum non decet etc – Vnusquisque suum ingenium noverit & ad id se applicet. c. 44. et – Decorum et honestum inseperabilia inspice. c. 44.

<161r>

Conjectura.

<162r>

Coniurationes.

<163r>

Consanguinitas.

[274]Debemus diligere propinguos nostros si boni sunt, et si deo serviunt: plus debemus diligere extraneos qui nobis sunt coniuncti vinculo charitatis Christi, quàm propinquos qui deum non diligunt nec deo serviunt. Quare? quia sanctior est copula cordium quàm corporum.

<164r>

Conscientia.

[275]Conscientia peccatoris semper est in pæna: nunquam reus homo securus est, mens enim malè sibi conscia proprijs agitatur stimulis.

[276]Nos per aurem conscientiam convenimus, occultorum nobis iudicium de interioribus facimus L. Vives

[277]A mans conscience like Iobs messenger to certifie him of his miserie.

[278]Quocunque vado conscientia mea mecum est secum portans quid in ea posui sive bonum sive malum. Servat vivo, restituet defuncto depositum quod servandum accepit. Seu malè facio, seu bene adest illa. vbique mihi gloria vel confusio est insuperabilis pro depositi qualitate.–.

[279]Multi quærunt scientiam, pauci vero conscientiam. Si vero tanto studio et solicitudine quæreretur conscientia quanto quæritur secularis et vana scientia et citiùs apprehenderetur et vtilius retineretur.

[280]Conscientia est cordis scientia. Cor se novit conscientiâ, alia scientiâ. Nihil est iucundius, nihil tutius, nihil ditius bona conscientia: premat corpus, trahat mundus, terreat diabolus illa erit secura.

[281]Sicut mulier quæ viro suo sive amico placere desiderat in contuitu speculi imaginem oppositam reddentis decorem et pulchritudinem faciei componit: sic anima in quibus ab imagine veritatis discedit vel in quibus vestigia creatricis imaginis recipiat in Conscientia religit et intelligit. Rationis oculus quod decet in hac {cerit}

[282]Conscientia bona est si habeat in corde puritatem, in ore veritatem, in actione rectitudinem.

[283]Vnicuique est liber sua conscientia et ad hunc librum discutiendum et emendandum omnes alij inventi sunt.

[284]Ex his quæ scripta erunt in libris nostris (conscijs scilicet) iudicabimur, et ideo scribi debent secundum exemplar libri vitæ; et si sic scripti non sunt – saltem corrigendi sunt. Conferamu{s} itaque libros nostros cum libro vitæ et si quid aliter habuerint corrigantur ne in illa vltima collatione si quippiam aliter inventi fuerint habentes abijciantur.

[285]Conscientia mea non me deserit sed præsens assistit et quicquid facio scribit. Idcirco quanquam humana subterfugi{illeg} iudicia iudicium propriæ conscientiæ fugere non valeo. In die illa cum dominus ad iudicium venerit vniuscuiusque conscientia ad testimonium adducetur et aperto libro conscientiæ omnis culpa ante oculos reducetur, atque ita cogente conscientia vnusquisque erit accusator et iudex suus. Propterea statuam me ante me et iudicabo me ipsum vt illius extremæ et tremendæ diei iudicium evadere possim.

[286]. Illi salvatorem ad iudicium venientem cum gaudio expectante qui se ad eius voluntatem cœlestem in terris vitam egisse meminerunt.

<166r>

Consilium.

<167r>

Constantia.

[287]Non otiosis et vagantibus dabitur regnum cœlorum sed quærentibus et petentibus atque pulsantibus sic enim dominus, Petite quærite et pulsate. Petenda est ianua regni orando, quærenda bene vivendo, pulsanda in dei servitio perseverando. Non sufficit bona incipere nisi etiam quisque incipere studeat ea quæ bene inchoavit ad finem vitæ perducere, quia melius est vitam iustitiæ non cognoscere quàm post cognitionem retrorsum converti.

<168r>

Consuetudo.

[288]Peccandi consuetudine cum nescio pecco. – vid. 1003. A. –.

<169r>

Contentatio.

<170r>

Contradictio.

[289]Ioh: 1.21. Matt: 11.14. et 17.12. Quid est huc fratres chariss. quia quod veritas affirmat hoc propheta veritatis negat –.– Sed si subtiliter veritas ipsa requiratur, hoc quod inter se contrarium sonat quomodo contrarium non sit invenitur. Luc. 1.17. Iohannes in spiritu Elias erat, in persona Elias non erat.

<171r>

Controversiæ.

<172r>

Conversio.

[290]Angeli gaudent in conversione et pænitentia peccatorum salutem hominum sitientes – cætera sit: Angelus.

[291]Multi coacti plagis convertuntur ad Deum qui ex devotione non convertebantur.

[292]Remissa conversio multos in pristinos errores deducit.

[293]Nescio quomodo etiam tenerius mihi astricti sunt qui post increpatoria et per increpatoria tandem convaluerunt de infirmitate, quàm qui fortes ab initio permanserut non indigentes istiusmodi medicamento. – Omnium Conversio speranda. 1050. b.5. –

<173r>

Convivia.

[294]Intemperantium caueamus consortia, qui sub specie iocunditutis venenum infundunt bonis – Caueamus ne dum relaxare animum volumus soluamus omnem harmoniam quasi concentum quendam bonorum operum. Vsus enim cito inflectit naturam. Vnde quam prudenter factis convenire ecclesiasticis et maximè ministrorum officijs arbitror declinare extraneorum convivia vel vt ipsi hospitales sitis peregrinantibus, vel vt ea cautione nullus sit opprobrio locus.

<174r>

Cor.

[295]Non potest corpus corrumpi nisi prius fuerit corruptus animus[296]. Si anima labitur statim corpus ad peccandum paratum est. Munda ergo cor tuum ab iniquitate et caro tua non peccabit.

[297]In makings of conduite the principall {illeg}>re is that the springe be cleane: Cor est fons –

[298]Deus exigit cor humanum sibi dari 3er liberaliter, integraliter, et perpetualiter. Non vult mutues, non vendas sed dones. Mutuant qui serviunt deo pro temporali prosperitate et quando eis; subtrahitur prosperitas subtrahunt cor a deo. Confitebitur tibi cum benefeceris ei Ps. Illi vendunt qui deum diligunt pro mercede qui tantum de deo cogitant quantum iam de beneficijs ab ipso se percepisse cognoscunt. Primi enim mutuant sub spe futuri commodi, sed isti vendunt pro mercede accepta de quibus Populus hic labijs me honorat, cor autem eorum longè est a me. Illi autem cor suum deo donant qui meram dei bonitatem et beneficia spiritualia cogitant; nec non et amore cœlesti patriæ cor suum custodiendum et regendum in manibus dei ponunt. Prov. 23.26. Fili mi per creationem, fili mi per informationem, fili mi per redemptionem; præbe per donationem; cor per dilectionem; tuum per possessionem; mihi per devotionem. Vult [299]1o des liberaliter. [300]2o cor tuum integraliter Matt: 22.37. Est enim deus sicut homo qui non permittit vxori suæ alios diligere zelotypus. Exod. 34. nec mirum quia solus redemit te [301]Avis generosa cum diu volaverit et se fatigaverit et prædam suam ceperit, requirit cor prædæ suæ pro mercede. Sic Christus generosus ille falco qui pro te sua præda capienda volabit de cœlo in virginis uterum, et de virginis utero ad patibulum, de patibulo ad infernum, de inferno ad mundum, de mundo ad cœlum et ergo merito sibi vendicat totum cor. Parare ergo debemus cor nostrum et sicut avi prædali paratur cor prædæ suæ. 1o extrahitur lavatur et comprimitur et sanguis niger exprimitur et in partes discinditur. Sic moraliter extrahamus cor nostrum per peccatorum occultorum recordationem. Effundite coram illo corda vestra. Ps. Lavetur lachrimis. Ser. 4.14. Comprimatur per contritionem, et sanguis niger id est peccatum exprimaturper confessionem. discindatur per pænosam satisfactionem (Iciunium) et tunc de{tur} per devotionem. Ioel. 2.12 et 13. –. [302]Tertio perpetualiter . Solent homines quando volunt aliquid simpliciter dare alicui et in perpetuum facere sibi bonam chartam et bene scriptam et eam signant sigillo et tandemponunt in possessionem et tunc est securus pro perpetuo. [303]Isto modo vt deum pro animabus nostris assecuremus pro perpetuo faciamus sibi chartam de corde nostro scribendo in illo mundata et precepta sua Prob. 7.3. Signetur sigillo humanitatis Christi etc. Eph. 3.17. –

[304]Magnam porto coronam, et vestem rotundam, regulam servo ieiuniorum, statutis psallo horis sed cor meum longèest a deo meo. Exteriorem superficiem intuens salva mihi omnia arbitror non sentiens vermem interiorem qui interiora corrodit. Vnde Ose. 7.9. –. Soe christians now a dayes goe to church pray and heare sermons, but theire heartes are eaten vp of the world etc –.

[305]Sæpe de memoria mea te expulit irruens turba plurimarum cogitationum quæ velut plebs ad aliquod spectaculum solent eeluere in cor meum. Mundana inferunt, voluptates ingerunt etc.

[306]Sicut molendimum velociter volvitur et nihil respuit sed quicquid imponitur molit; sic cor meum numquam requiescit sed cogitat quicquid ei accurrit. Et sicut molendinum arena si imponatur exterminat, pi{x} inquinat, palea occupat, sic cor meum cogitatio amara turbat, immunda maculat, vana fatigat. Ita cor meum dum futurum non curat gaudium nec divinum quærit auxilium ab amore cœlestium elongatur et in amore terrestrium occupatur. Cumque elabitur ab illis et involuitur in istis vanitas illud recipit, curiositas deducit, cupiditas allicit, voluptas seducit, luxuria polluit, torquet invidia, turbat iracundia, cruciat tristitia, sicque miseris casibus submergitur omnibus vitijs quoniam vnum deum qui ei sufficere poteratcdimisit. – Past by as not good.

[307]Keepe thy heart with all diligence, for thereout cometh life.

<175r>

Corpus Pulchritudo.

[308]Simul et vivificare desinit et vivere spiritus [309]pecoris quando moritur pecus: ita corpore eget vt nec subsistere absque illo vt cunque possit –. [310]Nos vivimus quidem post corpus: sed ad ea quibus beatè vivitur nullus nobis accessus patet nisi per corpus. [311]Nam sine eo nequaquàm illam scientiam assequimur, quàm solam accipimus gradùm ad ea, de quorum fit cognitione beata. Hic si mihi obijcitur de parvulis regeneratis quòd absque scientia rerum [312]corporalium exeuntes de corpore ad beatàm vitam nihilominus transire credantur: breviter respondeo hoc illis conferre gratiam, non naturam, et quid ad me de miraculo dei qui de naturalibus dissero?

[313]A corpore (vnu ex inimicis tribus, duo alteri diab. mundus) fugere non possum: nec ipsum a me fugare. Circumferre illud necesse est quoniam alligatum est mihi: perimere non licet sustentare cogor: et cum illud impinguo hostem meum adversum me nutrio. Si enim satis comedero et id robustum fuerit sanitas et fortitudo eius mihi adversantur.

[314]Corpus nostrum tabernaculum in quo militamus, lets us therefore provide a howse in qua post militiam habitemus. that is heaven. a good conscience saith Bern:

[315]Nos in pulchritudine corporis locum virtutis non ponimus, gratiam ttamen non excludimus. Vt enim artifex in materia commodiore melius operari solet, sic verecundia (et omnis virtu{a}) in ipso corporis decore plus eminet. Ita ttamen vt ipse non sit affectatus decor corporis, sed naturalis simplex neglectus magis quà expetitus; non pretiosis et albentibus adiutus vestimentis sed communibus, vt honestati vel necessitati nihil desit, nihil accedat nitori.

<176r>

Creatio.

<177r>

Creatura.

<178r>

Christus.

[316]Donec ponam inimicos tuos scabellum etc. Ps. 109. hoc est donec omnes qui te contemnunt tuæ voluntati subijciam sive invitos et miseros sive voluntarios & beatos.

[317]Omnino propter mansuetudinem quæ in te prædicatur currimus post te domine Iesu, audientes quoòd non spernas pauperem, peccatorem non horreas. Non horruisti confitentem latronem, non lachrymantem peccatricem, non Chananæam supplicantem, non deprehensam in adulterio, non sedentem in telonio, non supplicantem Publicanum, non negantem discipulum, non persecutorem discipulorum, non ipsos crucifixores tuos.

[318]Christus nobis sapientia in prædicatione, iustitia in absolutione peccatorum, sanctificatio in conversatione quam habuit cum peccatoribus, redemptio in passione quam sustinuit pro peccatoribus. – veritatis doctor depulit vmbram ignorantiæ tuæ luce sapientiæ suæ. Per iustitiam quæ ex fide est soloit funes peccatorum gratis iustificans peccatorem. Sanctè inter peccatores vixit et sic tradidit formam vitæ tanquam viæ qua redires ad patriam. [319]Ad cumulum pietatis tradidit in mortem animam suam etc. in Passione reliqua.

[320]Quid vobis cum virtutibus qui dei virtutem Christum ignoratis? Vbinam quæso vera prudentia nisi in Christi doctrina: Vnde vera iustitia nisi de Christi misericordia? Vbi vera temperantianisi in Christi vita? Vbi vera fortitudo nisi in Christi passione? Soli ergo qui eius doctrina imbuti sunt prudentes dicendi sunt: soli iusti qui de ejus misericordia bpeccatorum baveniam consecuti sunt: soli temperantes qui ejus vitam imitari student: soli fortes qui ejus patientiæ documenta fortiter in adversis tenent. Incassum proinde quis laborat in acquisitione virtutum si aliunde eas sperandas putat quàm a domino virtutum cujus doctrina seminarium prudentia; cujus misericordia opus iustitiæ; cujus vita speculum temperantiæ cujus mors insigne est fortitudinis.

[321]Leva I. C. spousi mei sub capite meo id est donum spiritus sancti requiescat in me in hac præsenti vita et intellectus sanctorum scripturarum sit in mente mea vt eum cognoscam et perfectè intelligam; et dextra illius amplexetur me id est ad æternam beatitudinem pervenire faciat.

[322]Duo sponsi vbera duo in ipso sunt ingenitæ mansuetudinis argumenta quòd patienter expectat delinquentem et clementer recipit pænitentem. Gemina inquam dulcedo suavitatis exuberat in pectore dominj Iesu longanimitas videlicet in expectando, et in donando facilitas. [323]Et audi quia non sit hoc inventum meum. An divitias bonitatis ejus et patientiæ et longanimitatis contemnis? et an ignoras quia benignitas dei ad pænitentiam te adducit? Ro: 2. Ad hoc siquidem diu suspendit sententiam vltionis a contemnente vt quandoque exhibeat gratiam remissionis in pænitente. Non enim vult mortem peccatoris sed vt convertatur et vivat. E{z}ech: 18. De altero vbere legis. Ef. 55.7. David pulchrè comprehendit vtrunque dicen, Longanimis & multùm misericors. Ps. 102. –.–.–. [324]Habet Christus lac intus et foris vnguenta (Meliora sunt vbera tua vino etc) quoniam quidem non essent quos lacte refice{re} si non prius odore attraheret.

[325]Ego sum via et veritas et vita. Ioh: 14. hoc est, per me venitur, ad me pervenitur in me permanetur. –. [326]Protogenes Pictor Rhodi vivebat quo cum Apelles adnavigasset auidos cognoscendi opera ejus famâ tantum sibi cogniti continuò officinàm petijt. Aberat ipse, sed tabulam magna amplitudinis in machina aptatam picturæ anus vna custodiebat. Hæc Protogenem foris esse respondit interrogauique a quo quæsitum diceret. Ab hoc inquit Apelles, arreptoque penicillo lineam ex colore duxit summæ tenuitatis per tabulam. Reverso Protogeni quæ gesta erant anus indicauit. Ferunt artificem contemplatum subtilitatem dixisse, Apellem venisse: non enim cadere in alium tam absolutum opus.

<179r>

Christi incarnatio.

[327]Christus dilexit nos dulciter, quod carnem induit; sapienter quod culpam cavit; fortiter, quòd mortiter sustinuit. In carnis assumptione condescendit mihi, in culpæ vitatione consuluit sibi, in mortis susceptione satisfecit patri; amicus dulcis, consiliarius prudens, adjutor fortis. – Gentibus {3un} Ps. 112.4. – Ef. 9.2. et 6.

[328]Deus non per locorum spacia veniendo, sed in carne mortali mortalibus apparendo venisse ad nos dicitur. Illuc enim venit vbierat quia in hoc mundo erat per eam facto etc.

[329]Quomodo venit nisi quia verbum caro factum est et habitavit in nobis? Sicuti cum loquimur vt id quod in anima gerimus in audientis animum per aures carneas illibatur fit sonus verbum quod corde gestamus et locutio vocatur; nec ttamen in eundem sonum cogitatio nostra convertitur, sed apud se manens integra formam vocis quæ se insinuet auribus sine aliqua labe sine mutatione assumit? ita verbum dei non commutatum caro ttamen factum est.

[330]Venit de corde dei patris in vterum virginis matris: venit a summo cœlo in inferiores partes terræ. –. Post – Quo veniat intuentibus apparuit inæstimabilis dignatio et penitus inexcogitablilis quod in carceris huius horrorem tanta dignata est descendere celsitudo.

[331]Dei filius cum esset in sinu patris a regalibus sedibus pro anima descendit vt eam liberaret a potestate diaboli. Quam vidit peccatorum funibus irretitam, iamiamque dæmonibus tradendam. etc.

[332]Fide Christus concipitur, verbi prædicatione nascitur, devotione nutritur, amore tenetur – Here's a spirituall birth of Christ. It's said of the double resur. that who hath noe part in the forme shall haue noe part in the latter, but contrarie here, he whoe hath none in that latter shall haue none in the former, for {vulesse} by faith Christ be begotten in vs what can his former birth profit vs?

[333]Qui ad dextram patris sedet in cœlo loco egebat in diversorio vt nobis copiam fælicium mansionem in domo Patris sui donoret. Exiguis contegitur pannis vt primam nobis stolam restituat id est, ad gratiam nos immortalitatis quam in primo parente amisimus miseratus reducat.

[334]Gaudium magnum quod erit omni populo] Verè gaudium magnum quia gaudium cœleste, æternum, quod nulla tristitia interveniente turbatur. Quod erit etc. Non omni populo Iudæorum, neque omni populo gentium sed omni populo credentium. qui vel de Iudæis vel de gentibus orbis totius ad vnam Christi confessionem aggreg{a}tur. ab vna eademque nysteriorum Christi perceptione Christianus vocatur.

[335]Nos sua laudatione cœli cives instituunt, qualiter huius sacratissime solemnitatis gaudia celebrare quantas verbo dei laudes dicere debeamus, quia in ea caro factum est, vt nos ad suæ gloariæ visionem sublevaret.

[336]Quem pastores festinabant pedibus corporis videre vagrentem in præsepio, nos festinemus profectibus bonorum operum videre glorificatum in cœlis –. Non sunt ipsa ejus verba – nisi sparsim. Tanta beatitudo non cum desidia quærenda, sed alacriter sunt Christi sequenda vestigia.

[337]Pastores sola nativitate Christi cognita reversi sunt glorificantes et laudantes deum in omnibus quæ audierant & viderant, quanto magis oportet nos qui totam incarnationis illius seriem ex ordine cognovimus; qui sacramentis illius imbuti sumus in omnibus glori& ejus ac laudem non solam verbo sed etiam factis prædicare: Neque vnquam oblivisci quod ideo homo natus est vt nos ad im{ag}inem et similitudinem suæ divinitatis renascendo reficeret. [338]Ideo bapti{z}atus aqua vt ad nostrorum {ablutionem scelerum} omnium fluenta fæcundaret aquarum. Ideo tentatus in eremo vt vincendo tent{atorem} nobis {vincendi} virtutem tribueret. Ideo mortuus vt mortis destrueret imperium. Ideo surrexit et ascendit in cœlum vt nobis resurgendi a mortuis, atque in cœlestibus perpetuo regnandi spem exemplumque præberet. Pro quibus singulis glorificemus et laudemus etc –.

[339]Salvator noster dilectissimi hodie natus est gaudeamus. Neque enim fas est locum esse tristitiæ vbi natalis est vitæ, quia consumpto mortalitatis timore ingerit nobis de promissa æternitate lætitiam. [340]Nemo ab huius alacritatis participatione secernitur. Vna cunctis lætitia communis est ratio quia dominus noster peccati mortisque destructor sicut nullum a reatu liberum reperit ita liberandis omnibus venit.

[341]De inenarrabili pietatis opere quantum lætari debet humilitas hominum, cum tantum gaudeat sublimitas angelorum?

[342]Reparatur nobis salutis nostræ annua revolutione sacramentum ab initio promissum, in fine redditam, sine fine mansurum.

[343]Iustissime festivitate præsentis dici in omne se gaudium totus vbique suscitat mundus quia hodiè promissus a seculis vniverso orbi natus est redemptor. – Hodiè natus est Christus sed in nativitate ejus nostra omnium habet vita natalem quia qui privilegia primæ nativitatis amisimus visitante nos Christo sanctiori partu redimus ad vitam.

[344]Idcirco mystico refertur sermone non inveniri locum in diversorio quia ingressus mundum Christus fidem in qua posset requiescere non invenit –.–

[345]Mirare quæ peperit et mater et virgo est; Quem peperit, et infans et verbus est.

[346]Christus non de substantia spiritus sancti sed de potentia, nec generatione sed iussi{one} et benedictione conceptus est Misi me pater et spiritus sanctus. Ef. 48. [Ecas] admirantis est mysterij magnitudinem. Origen:

[347]Quis hoc ex cogitare potuit vt mater virgo esset et intacta generaret quæ et virgo permansit et genuit. Sicut quondam rubus comburi videbatur et ignis eum non tangebat. Et ficut 3es pueri in camino inclusi habebantur et ttamen eos non lædebat incendium nec odor fumi erat ub eis: vel quemadmodum fuit in Daniele intra lacum leonum incluso claustris non apertis allatum est ei prandium ab Abacuc; ita et hæc sancta [348]virgo genuit dominum sed intacta permansit. – [349]Si verbum humanum et corporale immissum in auribus plurimorum non dividitur per singulos vt pars in alio et pars sit {illeg}terum in alio, sed in omnibus integrum e{t} plenum habetur vt in vnoquoque totum sit; quanto magis verbum dei vnigenitus vbique [350]totus sit et in cœlo et in terra et apud patrem et in virgine.

[351]Licet Christus dominus noster post passionem resurrexerit et in cœlum ascenderit considerat tamen vt credimus et diligenter attendit qualiter se vnusquisque servorum eius sine avaritia sine ira sine superbia atque luxuria ad celebrandum eius nativitatem studeat præparare atque componere. Et secundum quod vnumquemque ornatum bonis moribus viderit ita illi gratiam suæ misericordiæ dispensabit. Si enim viderit charitatis luce vestitum. Iustitia vel misericordiæ margaritis ornatum, castum, humilem, misericordem, benignum, et sobrium, si talem agnoverit, corpus et sanguinem suum ei non ad iudicium sed ad remedium per sacerdotum suorum ministerium dispensabit. Si vero aliquem viderit adulterum ebriosum, cupidum et superbum timeo ne hoc illi dicatur quod in euangelio Matt: 22. Amice etc Et quod dominus averta fiat quod sequitur, ligato illi etc. [352]Ecce qualem sententiam in die iudicij excipiet qui sine remedio pænitentia ad festivitatem dominj vitiorum sordibus inquinatus accesserit. –. In natali dominj quasi in naptijs spiritualibus sponsæ suæ ecclesiæ Christus adiunctus est. Ad istas tam sanctas nuptias invitati et ad convivium trinitatis intraturi videte qualibus indumentis debeamus ornari {illeg} mundemus cordu et corpora vt cœlestis invitator nihil in nobis sord inveniat. [353]Pauperes ante omnia frequentius ad convivium vocemus. Non {illeg} est iustum {v}t in sancta solemnitate <179v> in populo christiano ad unum dominum pertinente alij {illeg}abrientur alii {fa}mis periculo crucientur. Quare {pauper} tecum non capiat cibum sic dig{uens} qui tecum accepturus est reg{illeg} ve{illeg}rem {illeg} {recepturus} {illeg} {illeg}mortal{illeg} {illeg}totam panem tuum qui tecum accepit baptismi sacramentum reli{illeg}uias ciborum tuorum qu{illeg} tecum ad convivium {illeg} {an}gelorum? [354]Audite dominum. Luc. 14. Sed dicit aliquis ergo amico {aut} parentes non debeo ad con{vivium} vocare. Rogandi sunt et parentes et vicini, sed rariùs, et non nimis sumptuosa et delitiosa sed tam parca et sobria {vel} honesta illis debent convivia præparari vt remaneat vnde possint pauperes refici. Vt audiut Matt: 25 –

[355]Si seculi istius homines propter præsentis honorit gloriam terrani regis sui natalem diem summa apparatione suscipiunt qua nos accuratione æterni regis nostri Iesu Christi natalem suscipere debemus.

[356]Via dominj ad cor dirigitur cum ad præceptum vita præparatur vnde Ioh. 14.23. Quisquis ergo mentem in superbia elevat, quisquis avaritiæ anhelat quisquis se luxuriæ inquinationibus polluit cordis ostium contra dominum seris vitiorum claudit.

[357]Ro: 8.3. Non similitudine carnis ait, quia Christus veritatem suscepit carnis humanam. Non similitudinem neque in similitudine peccati ait, quia peccatum non fecit sed peccatum pro nobis factus Ef. 2. Cor. 5. Vlt. sed venit in similitudinem [358]carnis peccati, hoc est suscepit similitudinem carnis peccatricis. Ideo similitudinem quia scriptum est, Et homo est et quis agnoscit eum? Homo erat carne secundum hominem qui agnosceretur, virtute sapra hominem, qui non agnosceretur: ita et hic carnem habebat nostram sed carnis huius vitia non habebat. –. [359]Suspico reliquia

[360]

[361]

[362]Christ manie wayes by his incarnation etc proved the haue Messias. the pharisies holding a counsell to find out Iesus his fo they cawsed Marie to be sewrched by {women} who fownd her a virgin – whereuppon registred Iesus the sonne of god and of Marie the virgin.

<180r>

Christi passio et descensus

[363]Ad cumulum pietatis ({Christus}) tradidit in mortem animam suam et de proprio latere protulit pertium satisfactionis quo placaret patrem; per quod illum planè ad se versiculum traxit Apud dominum misericordia et copiosa apud eum redemptio. Ps. 129 – Prorsus copiosa quia non gutta sed vnda sanguinis largiter per quinque partes corporis emanavit Quid tibi debuit facere et non fecit? Illuminavit cæcum, solvit vinctum, reduxit erroneum, reconciliavit reum. Quis non post illum libenter et alacriter currat, qui et ab errore liberat, et errata dissimulat, qui deinde merita vivendo tradit, præmia moriendo conquirit? – Quam excusationem habet qui in odore horum vnguentorum non currit misi ad quem fortè minimè pervenit? Sed enim in omnem terram exivit odor vitæ: quoniam misericordiâ dei plena est terra et miserationes ejus super omnia opera ejus –. Passio tua vltimam refugium, singulare remedium: deficiente sapientia, iustitia non sufficiente, sanctitatis sccumbentibus meritis illa succurrit. Quis enim de sua vel sapientia, vel iustitia vel sanctitate præsumat sufficientiam ad salutem?[364] Non quod sufficientes (inquit) simus etc 2. Cor: 3.5. Itaque cum defecerit virtus mea non conturbor, non diffido, scio quid faciam Calicem salutaris accipiam etc. Ps. 115. Illumina oculos meus domine vt sciam quid acceptum sit coram te omni tempore et sapiens sum. Ps. 12. Delicta iuventutis meæ et ignorantias meas ne meminerit et iustus sum. Ps. 25 Deduc me domine in via tua et sanctus sum Ps. 85. verumtamem nisi interpellet sanguis tuus pro me salvus non sum. Praecedentia in Christus. ignoratis. [365]Vbinam quæso vera prudentia nisi in Christi doctrinam? Vnde vera iustitia nisi de Christi misericordia

[366]Non simplex aut modica illa dei exinanitio fuit sed semetipsum exinanivit vsque ad carnem ad mortem ad crucem Phil: 2. Quis dignè penset quantæ fuerit humilitatis mansuetudinis dignationis dominum maiestatis carne indui, multari morte, turpari cruce? [367]Non valuit opus suum reparare creator absque ista difficultate? Valuit sed maluit, cum iniuria sui ne pessimum atque odiosissimum vitium ingratitudinis occasionem vltro re{p}eriret in homine. Sanè multum fatigationis assumpsit, quo multæ dilectionis hominem debitorem teneret, commoneretque gratiorum actionis difficultas redemptionis quem minus esse devotum federat conditionis facilitas. Quid enim dicebat homo creatus et ingratus [368]Gratis quidem, conditus sum sed nullo auctoris gravamine vel labore. Siquidem dixit et factus sum quemadmodum et vniversa. Quid magnum est quamlibet magna in verbi facilitate donaveris. Sic beneficium creationis attenuans humana impietas ingratitudinis materiam inde sumebat vnde amoris causam habere debuerat etc. Sed luce clarius patet quantum modo pro te o homo dispendium fecit de domino servus, de divite pauper, caro de verbo, et de dei filio hominjs Alius fieri non despexit. [369]Memento iam te etsi de nihilo factum, non ttamen de nihilo redemptum.

[370]Quem supplantavit aliena malitia prodesse ei potest charitas aliena.

[371]Filius dei occidi se permisit vt prætioso sanguinis sui prætio animum humanum redimeret Aspice mortalis pro te datur hostia talis. Agnosce homo quàm nobilis est animam tua et quàm gravia fuerint ejus vulnera pro quibus necesse fuit Christum dominum vulnerari. Si non essent hæc ad mortem et mortem sempiternam nunquam pro eorum remedio dei filius moreretur. – [372]Fudit ipse sanguinem suum pro te, funde et tu tuum quotidiana corporis afflictione. Quem si semel ponere pro Christo non potes, saltem mitiori quodam sed longiori martyrio pone.

[373]Quo tempore corpus dominj in tumulo fuit, anima in inferno, divinitas in paradiso etc. dominj Ser: Aug in Nat.

[374]Memoria Christi crucifixi crucifigat in nobis omnia peccata. – Non dicet sub spinoso capite membra delicata. To. 10.

[375]Petrus dicebat Christo, Nolo te mori: sed melius dicebat {Christus} volo pro te mori.

[376]Quomodo Christum {illeg} Pater ipse Iudas tradidit {illeg} Ioh Trat 7o.

[377]Christum primùm ligant, deinde causes in eum quærunt, priùs captum habent quàm accusatum.

[378]Offertur Christus quasi homo quasi recipiens passionem et offert se ipse quasi sacerdos, vt peccata nostra dimittat.

[379]Remisio non fit sine sanguine. Christus pro nobis solvit lytrum. Mat. 20.28. 1. Tim: 2.5.

[380]Act. 20.28. Eph. 2.{7.} cum mi{illeg}i esse {illeg} R{om} 8. Joh. 3. {1}6. god loue that cawse. Christ love Eph. 5.25. Heb. 2.9. Iesum illum {illeg} etc hinc {socinus} {illeg} D. Conradus probarent Christus pro se meritum. Sed falso, particula erum propt{erit} {illeg} {finalem} et debet non cum gloria coronat{um} sed tum diminutum esse {con}iungi etc. Nocuerunt item Christum non pro nobis Lytrum {pse issem}, se tutum stasse exemtum cujus imitatione possumus consequi vitam æternam sicut i{p}se {illeg} est. Iuspice Lubertum Ro: 4.25. Iraditus est propter peccata resuscitates ter iustitiam. Res est manifesta, morte enim pro nobis lytrum soloit; suscitatus m{illeg}it nobis Spiritum Sanctum accendit in nobis fidem interpellat pro nobis {illeg} no verbo applicat nobis partum beneficium –. 1 Cor: 15.16. – Soloit et execratione execratio factus. Gal. 3.5. Iehovah coniecit in eum iniquitates omnium nostrum. Ef. 53.6. – <180v> [381]vix habet in nobis iam nova plaga locum

<181r>

Christi resurrectio.

[382]Credita dominj a mortuis resurrectio, et in cætam ascensio magna spe fulcit fidem nostram. Multùm enim ostendit quàm voluntariè pro nobis animam posuerit qui sic eam habuit in potestate resumere. Quomodo 3o die resurrerit. vid. 1054.

[383]Credunt Ethnici Arionem cum esset ejectus de navi exceptum dolphini dorso exceptum et ad terras pervectum. Verùm illud nostrum de Iona incredibilius est. Planè incredibilius quia mirabilius, et mirabilius quia potentius. But Christes resurrection as far exceedes this as this that, a dead man to rise etc.

<182r>

Christi ascensio.

[384]Venit de corde patris in vterum virginis matris; venit a summo cœlo in inferiores partes terræ. Quid ergo? nonne et nobis in terra est conversandum; Est, si ttamen in illa perstitit ille vbi enim bene erit sine illo, aut vbi malè esse poterit cum illo? –. Merito proinde clamat Ap. Coloss 3.1. Incassum laboraret erigere corda nostra nisi collocatum in cœlis salutis nostræ auctiorem doceret.

<183r>

Credulitas.

[385]se eua serpenti credidit, quoniam quæ benevolentiam acceperat, esse malevolentiam opinabatur.

<183v>

Dissidentia.

<184r>

Christianus.

<185r>

Crudelitas.

<186r>

Curiositas.

[386]Doctrina spiritus non curiositatem acuit. Sed charitatem accenditb. aDavid non ambulabat in magnis etc. Ps. 130. [387]Vos quoque vt cautè in arcanis sensibus pedem figatis mementote semper quod sapiens admonet Altiora te ne quæsieris etc. Eccl. 3. In spiritu ambulate in illis et non in sensu proprio.

[388]Quæ non potestis de deo probare piè credite. Nam qui scrutator est maiestatis opprimetur a gloria. 9.25

<187r>

Cura.

[389]Non ait, Ne quæratis quid manduatis, sed ne solliciti sitis, non labor sed sollicitudo prohibita est. Numquid prohibet hominem laborare qui iusserat in sudore vultus vesci. Gen: 3. Nequaquam cui etiam ad hoc exercendi ruris et proscindendi agri peritia data est vt labore proprio aleretur et vestiretur. Solam sollicitudinem vetat quam veteres definierunt egritudine animj cum immoderata cogitatione. Sollicitudo quasi res superflua et plus iusto anxia tollitur, labor vero quasi res necessaria exerceri permittitur. Ps. 127.2. Eph. 4.28. Quapropter labor exercendus est vt necessiras eluctetur, sollicitudo tollenda qua cupiditati consulitur.

[390]Si volatilibus quibus nulla colendi terras industria etc indeficientem divina providentia alimoniam turpe est homines causa sollicitudinis fatigari quibus et elementorum temperies, et terræ fæcunditas famulatur.

<188r>

Damnatio.

<189r>

Dapes

Soe shall thy barnes be filled etc Prov. 3.9.

<189v>

Decimæ

<190r>

Disciplina.

<191r>

Dispensatio.

Figure Figure
<1191v>

Absolutio – 2

Abstinentia – 4.

Abnegatio    nostri – 7.     amici – 9.   Christi – 11.

Accusator – 13

Accusatio – 14.

Academia – 15.

Admonitio – 16.

Adaphora – 18.

Admiratio – 21.

Adoratio – 22.

Adolescentia – 25.

Adoptio – 27.

Adversitas – 29.

Adulatio – 32.

Advena – 35.

Advocatus – 37.

Adulterium – 38.

Ædificatio – 41.

Æmulatio – 42.

Ælates – 44.

Affinitas – 45.   Spiritualis – 47.

Afflictio – 1111

Agricultura {–} 49.

Altare – 52

Allegoria – 53.

Ambages – 54

Ambitio – 55.

Ambulare – 58.

Amicitia – 59.

Amor – 62.  dei – 63.  proximi – 64.  nostri – 65.

Anathemata – 66.

Angelus – 67.

Anima – 70.

Annulus – 72.

Antichistus – 73.

Animalia – 76.

Anthropomorphite – 77.

Apostatia – 79

Apostolus – 82

Aqua – 84.

Arma – 85.

– Christiani – 86.

Arcana – 87.

Argentum – 89.

Ars – 90.

Artifices – 90.

Aruspices – 91.

Astrologia – 91.

Attentio – 92.

Atheo{s} – 93.

Avaritia – 94.

Audatia – 97.

Auditores – 98.

Auticus – 99.

Aurum – 101.

Baptismus – 103.

Padobaptismus. 106.

Beatitudo – 108.

Bellum – 109.

Benedictio – 110.

Beneficium – 111.

Beneuolentia. 801.

Biblion – 112.

Bigamia – 113.

Cæcitas – 115.

Cædes – 116.

Cæna dominj – 117.

Cantatio – 121.

Captivitas – 122.

Caro – 123.

Castitas – 125.

Castratio – 126.

Castigatio – 127.

Catechesis – 128.

Celeritas – 129.

Ceremonia – 130.

Charitas – 133.

Cibus – 134.

Circuncisio – 135.

Civitas – 136.

Cives – 136.

Claves regni cælorum – 137.

Clericus – 138.

Claudus – 139.

Cœlum – 140 et Cœlestiam

Cognitio – 141.     Sui –     Dei –     Aliorum –

Cogitatio – 144.

Colloquia – 146.

Comitas – 147.

Commemoratio – 148.

Compassio – 149.

Compulsio – 150.

Compunctio – 150.

Conceptio – 151.

Concio – 152.

Concubina – 153.

Concordia – 154.

Confessio – 157.

Concupiscentia – 159.

Conformitas – 160.

Confusio – 1039.

Conjectaru – 162.

Conjurationes – 152.

Consantuinitas – 163.

Conscientia – 164.

Consilium. 166.

Constantia. 167.

Consuetudo – 168.

Contentatio – 169.

Contradictio – 170.

Controversiæ – 171.

Conversio – 172

Conversi – 172.

Convivia – 173.

Cor – 174.

Corpus – 175.

Correptio aliorum – 1050

Creatio – 176.

Creatura – 177.

Christus – 178   Christi incarnatio – 179.   passio – 180.   Descensus – 180.   resurrectio – 181.   ascensio – 182.

Credulitas – 183.

Christianus – 184.

Crudelitas – 185.

Crux – 903.

Curiositas – 186.

Cura – 187.

Damnatio – 188.

Dapes – 189. et 1120

Decalogus – Pietas –

Decimæ – 184.

Decori ratio – 150.

Desidia – 604.

Desperatio – 1091.

Detractio – 701.

Deus – 1.

Diabolus – 1133.

Dissidentia – 183.

Diligentia – 187.

Disciplina – 190.

Discordia – 166.

Dispensatio – 191.

Disputatio – 192.

Divitiæ – 193.

Divortium – 194.

Doctrina – 204.

<1192r>

Ebrietas – 195.

Ecclesia – 196.

Educatio – 198.

Electio – 199.

Eleemosyna – 209.

Eloquentia – 90.

Episcopus – 202.

Error – 203.

Eruditio – 204.

Ethnica doctrina – 204.

Eunuchus – 126.

Euangelium – 205.

Examinatio – 206.

Excommunicatio – 207.

Exemptu – 208.

Fama – 208.

Fames – 133.

Feriæ – 209.

Fides – 300.

Finis – 302.

Fæmina – 303.

Foedus – 304.

Fortitudo – 109.

Frater – 305.

Frugalitas – 306.

Funus – 307.

Furtum – 308.

Gaudium – 309.

Gehenna – 400.

Genealogia – 401.

Gloria – 402.

Gratia dei – 404.

Gratitudo – 405.

Gula – 489 et 1120

Hæreditas – 407.

Hæresis – 408.

Hierarchia – 500.

Hypocrisis – 501.

Historia – 502.

Homo – 503.

Homicidium 504.

Honor – 55.

Hospitalitas – 505.

Humilitas – 506.

Iactantia – 508.

Idololatria – 509.   Vij falsi –

Ieiunium – 500.

Ignatia – 604.

Ignorantia – 601.

Imitatio – 502.

Imago – 603.   deie –

Impunitas – 505.

Impositio manuum – 606.

Ingulgentiæ – 507.

Ingratitudo – 406.

Intentio – 608.

Innocentes – 609.

Invocatio – 700.

Invidia – 701.

Ira – 702.

Iustitia – 703.

Iudex – 704. et 1140.

Iudicium ultimum. 704.

Iuramentum – 705.

Iuris-prud: – 706.

Iuventus – 25.

Lachrymæ – 707.

Laue omnis deo debetur – 1136.

Lectio – 708.

Lex – 709.

Liber vitæ – 800.

Liberalitas – 801.

Lib: arbit: – 802.

Limites – 804.

Lingua – 805. Linguæ –

Longas dei – 806.

Luctus – 707

Ludi – 1137.

Magistratus – 807.

Malitia – 808.

Matrimonium – 809.

Martyrium – 902.

Mediator – 904.

Medicus – 905.

Mediocritas – 906.

Meditatio – 907.

Memoria – 908.

Mendacium – 909.

Mendicus – 1000.

Meritum – 1001.

Ministri – 1030.

Miracula – 1003.

Misericordia – 1004.

Missa – 1005.

Monachus – 1006.

Monstra – 1007.

Monumenta – 1009.

Mors – 1010.

Mortificatio – 1234.

Morbi – 1011.

Multitudo – 1012.

Mundus – 1013.

Murmuratio – 1014.

Munera – 1015.

Musica – 1016.

Mutatio – 1017.

Mutuatio – 1018.

Non-residentia – 1019.

Nomina dei – 1020.

Nomina creatura {rs} – 1021.

Nobilitas – 1022.

Nox – 1023.

Obedientia – 1024.

Oblationes – 1025.

Oblivio – 1026.

Occasio – 1027.

Oculus – 1027.

Oeconomia – 1028.

Ordo – 1029.

Ordines sacri 1030

Opera bona – 1031.

Oratio – 1033.

Oppressio – 1035.

Pæna – 1036.

Panis – 1037.

Papa – 1038.

Parabola – 1039.

Parentes – 1039.

Patientia – 1040.

Patronus – 1041.

Parricida – 1042.

Personarum acceptio – 703.

Patria – 1042.

<1192v>

Paupertas – 1043.

Pax – 1044.

Peccatum – 1045.

Perfectio – 1046.

Perseverantia – 167.

Persecutio – 903.

Peregrinatio – 1047.

Philosophia – 1047.

Pænitentia – 1048.

Pestis – 1011.

Pietas – 1049. ergoparentes etc. Deum –

Prædicator – 1050 1138

Prædestinatio – 1051.

Præparatio –   ad cænam dominj – 120. ad mortem – 1010.

Præmium – 1052.

Præmeditatio – 1152.

Præsumptio – 1053.

Procrastinatio – 1053.

Promissa – 1054.

Professio Χsti – 1055.

Propheta – 1055.

Prodigalitas – 306.

Prosperitas – 30.

Proditor – 1056.

Providentia dei – 1057.

Protestantes – 1063.

Puritani – 1077.

Pudor – 1056.

Pulchritudo 175.

Purgatorium: 400

Quæstiones – 1058.

Quærere Christum

Ratio reddenda – 1059.

Rebellio – 1060.

Recreatio – 1060.

Regeneratio – 1061.

Redemptio – 1062.

Relapsus – 81.

Religio – 1063.

Remissio p:1065.

Revelatio – 1065.

Resp: – 136.

Resurrectio – 1064.

Rex – 1066.

Risus – 1067.

Rixæ – 1067.

Sacramenta – 1068.

Sacrilegium 1069.

Sacrificium 1070

Salutesiter media – 1071.

Sanctitas – 1072.

Sanctorum – 1072.

Sabbatum – 1073.

Salutationes – 1074.

Satisfactio – 1075.

Scandalum – 1076.

Schisnia – 1077.

Scriptura – 1078.

Senectus – 1080.

Sensus – 593 – 1081.

Sepultura – 1082.

Sermo – 1083.

Sitis – 1084.

Servus – 1085.

Simonia – 1086.

Simplicitas – 609.

Societas – 1087.

Sollicitudo – 187.

Somnus – 1088.

Somnia – 1088.

Sortes – 1039.

Spiritus – 1090.

Spes – 1091.

Sponsa – 1092.

Sterilitas – 1092.

Studium veritatis – 1135.

Subditi – 1093.

Successio – 1094.

Superbia – 1095.

Superstitio – 1096.

Suspitio – 1097.

Supplicium 1036.

Taciturnitas – 1098.

Temeritas – 1099.

Templum – 1100.

Tentatio – 1101.

Terrena – 95.

Theologia – 1102.

Timor – 1103.

Testimonium – 1104.

Traditiones – 1105.

Transubstant: 1107.

Tribulatio – 1111.

Tributum – 1109.

Trinitas – 1110.

Tyrannus – 1112.

Vadimonium 1113.

Vestimenta – 1113.

Virginitas 1114. Virgines

Vinum – 1115.

Visitutio. 1130.

Visio dei – 1116.

Vita – 1117.

Vir – 1118.

Vindicta – 1119.

Venter – 1120.

Vocatio – 1121.

Vnitas – 1123.

Voluptas – 1124.

Vota – 1125.

Vsura – 1127.

Vsus & abusus   rerum – 1128.

Vnctio – 1129.

Uxor – 1130.

Zelotypia – 1131.

Zelus – 1132.

<1193r>

Arcta est via veræ quæ ducit ad gaudia vitæ – Compositum a quodam fratre, qui de ratione metri sollicitum se magno{pere} negabat vt bene tinniret. L. vives. in c. 19. l. 2i. Aug de Civ. dei.

<1193v>

{Christus} in vita & morte {illeg}bus Lucrum

<192r>

Disputatio.

[391]Quis disceptandi finis erit et loquendi modus si respondendum esse respondentibus semper existimemus: etc Nam si eorum dicta contraria toties velimus refellere quoties obnixa fronte statuerunt non curare quid dicant dum quocumque modo nostris disputationibus contradicant, quàm sit infinitum et ærumnosum et infructuosum vides.

<193r>

Divitiæ

[392]Amiserunt omnia quæ habebant. Numquid fidem? numquid pietatem? numquid interioris hominjs bona qui est ante Deum dives? Hæ sunt opes Christianorum quibus opulentus dicebat Ap: Quæstus magnus pietas. 1. Tim: 6.6. [393]Quibus terrenæ divitiæ illa vastatione perierunt si eas sic habebant quemadmodum a Paulo foris paupere intus divite audierant id est si mundo utebantur tanquam non vtentes potuerunt dicere quod ille graviter tentatus et Minime Superatus (Iob) Nudus exij de vtero etc Illi autem infirmiores qui terrenis his bonis quamvis ea non præponerent Christo aliquantula ttamen cupiditate cohærebant quantum hæc amando peccaverint perdendo senserunt. – . – [394]Qui volunt divites fieri incidunt in tentationem etc 1. Tim: 6.9. profecto in divitijs cupiditatem reprehendit non facultatem qui præcepit alibi dicens, Præcipe divitibus huius mundi etc versu. 17o. eiusdem ep. et. c. etc. Hæc qui de suis faciebant divitijs magnis sunt lucris levia damna solati; plusque lætati ex his quæ facilè tribuendo tutiùs servaverunt, quàm contristate ex his quæ timide retinendo faciliùs amiserunt. [395]Nam qui receperunt consilium dicentis, Nolite etc Matt: 6.19. tribulationis tempore probaverunt quàm rectè sapuerint non contemnendo veracissimum præceptorem et thesauri sui fidelissimum invictiss. custodem. [396]Nam si multi gavisi ibi se habuisse divitias suas quo contigit vt hostis non accederet quanto certiùs et securiùs gaudere potuerunt qui monitu dei illuc migraverunt quo accedi omnino non posset! Vnde [397]Paulinus noster Nolensis Episcopus ex opulentissimo divite, voluntate pauperrimus et copiosissimè sanctus quando et ipsam Nolam Barbari vastaverunt cum ab eis teneretur sic in corde suo vt ab eo postea cognovimus precabatur, Domine non excrucior propter aurum et argentum; vbi enim sunt omnia mea tu scis. Ibi enim habebat omnia sua vbi eum condere et thesaurizare ille monuerat qui hæc mala mundo ventura prædixerat. [398]Quidam boni Christiani tormentis excruciati sunt vt bona sua hostibus proderent. Illi vero nec prodere nec perdere potuerunt bonum quo ipsi boni erant. Si autem torqueri quàm bona iniquitatis prodere maluerunt boni non erant. – . – . [399]Admonendi autem fuerant qui tanta patiebantur pro auro quanta essent sustinenda pro Christo: vt eum potius diligere discerent qui pro se passos æterna fælicitate ditaret, non aurum et argentum pro quo pati miserrimum fuit seu mentiendo occultaretur seu proderetur [400]Quocirca vtiliora erant fortasse tormenta quæ bonum incorruptibile amandum docebant, quàm illa bona quæ sine vllo vtili fructu dominos sui amore torquebant. – Ita dicamus de alijs afflictionibus. [401]Solerter notandum quia non dicitur non potestis domino servire et divitias possidere, sed, non potestis vtrisque servire. Patres sancti David etc non custodierunt divitias vt servi, sed dispensaverunt vt dominj. ps. 109.22. [402]Discant non in facultatibus crimen hærere, sed in ijs qui vti nesciunt facultatibus, nam divitiæ vt impedimenta improbis ita bonis sunt adjumenta.

[403]Cur de bonis facitis mala cum de malis bona facere debeatis, ei qui vti sciunt multa bona sunt, qui vti nesciunt sectè mala, in thou hast much goodes laid up. [404]Neque omnis sancta paupertas, aut divitiæ criminosæ, sed vt luxuria infamat divitias, ita paupertatem commendat sanctitas. in Parabola Divitis et Lazari.

[405]Rationes aliquot contra sitim et amorem divitiaram. [406]Numquid ideo minus beatus Helias quia pauper erat sibi? Minimè. Imo eo magis beatus quia deo dives. Divitiæ non conferunt ad beatitudinem. [407]Bona {terrhena} non solum adminiculo non sunt ad beatam vitam, sed etiam dispendium sunt

<194r>

Divortium.

<195r>

Ebrietas.

[408]Ebrietas nutrit flammas fornicationis: ita alienat mentem vt homo nesciat semetipsum: ita Lot dormivit (vino inebriatus) cum filiabus suis nec ttamen peccatum sensit, quia alienatus a semetipso fuit. Plerisque laus est multum bibere et non inebriari, quos propheta increpat dicens, væ qui potentes estis ad bibendum vinum. Cætera titulo vinum. [409]In Lituania (beinge west toward Polonia) a beast is found called Rosomacka of the ordinarie lignisse of a dog hauinge a face like a cat and a taile like a foxe, that feedeth on carren and being full it forceth it selfe to passe betweene the narrowenesse of 2. trees & thereby voydeth all that it hath eaten and then goeth to eate againe and returneth to voyde it selfe as before and continueth soe longe as the carren on which it feedeth lasteth. Doe not some that like in drinkeing that vomit to drinke etc.

<196r>

Ecclesia.

[410]Ecclesia est charius corpus Christi (quàm naturale) quòd ne mortem gustaret, morti illud alterum traditum fuisse nullus Christianus ignorat.

[411]Ecclesia nigra humano; formosa divino angelicoque iudicio.

[412]Exercet Deus hoc tempore et purgat medicinalibus quibusdam molestijs (ecclesiam coniugem) ut erutam de hoc seculo in æternum sibi copulet coniugem ecclesiam non habentem etc [413]Ecclesia fusca et speciosa propter temporalem vnitatem in ea bonorum et malorum etc [414]In ipsis inimicis peregrinæ Civitatis Regis Christi latent cives futuri, sicut ex illorum numero etiam Dei civitas habet secum quamdiu peregrinatur in mundo connexos communione sacramentorum nec seum futuros in æterna sorte sanctorum qui partim in occulto partim in aperto sunt. Perplexæ quippe sunt istæ duæ civitates in hoc seculo invicemque permixtæ donec ultimo iudicio dirimantur.

[415]Ecclesia interdum pro loco aut parte ipsius accipitur, interdum adulterinæ tribuitur; hoc καταχρυστιηῶς, illud βυνεηδοχιηῶς. – [416]Ecclesiæ dei veræ ob ipsius vniversitatem attributum catholicæ, ob veritatem sanctimoniæ attributum sanctæ addimus. – [417]Ecclesia catholica cætus eorum omnium qui ex electione dei convocati sunt in Christo Iesu ad vitam æternam. Ephes. 2.21. – [418]Si respiciamus ad vnum deitatis templum ex Christo deo perfecto homine perfecto et ex ecclesia firmat constitutum id templum ηατ᾽ εξοτχην Christus potius quàm ecclesia appelletur. 1. Cor: 12.12. Sin illius partis ratio habebitur quæ subest Christo (Ecclesia scilicet catholicæ) ecclesiæ nomine donetur. [419]Non enim cum Chrysostomo dixerim pro ecclesia substitui Christum vt vehementius ap. auditorem impellent Hom: 30. in 1. Cor: 12. Sed longe melius Aug Synecdochem inesse statuit, non Metonymiam in christi nomine, qui postquum ipsis apostoli verbis vsus est illico subijcit (Lib. 1o. de Peccat. Meret et Remis. contra Pelag. c. 31.) non dixit ita et Christi sed ita et Christus vnum Christum appellans caput et corpus. [420]Ecclesiæ catholicæ partes 2æ triumphans in cœlis. | militans in terris. cujus milites mori quidem sciunt sed vinci nesciunt. Cypr. Epistolarum l. 1o. ep. 1a. Ephes. 1.8 / Eph: 3.15 | Colos: 1.18. [421]Sic inter cæteros Cyrillus accipit dicens, hoc fortè voluit intelligi quòd sanguis Iesu non solum effusus est Hierosolymis vbi erat alture cum basi ejus et tabernaculum testimonij, sed etiam quòd superuum illud altare quod est in cœlis vbi ecclesia primitivorum est idem ipse sanguis asperserit sicut et ap: dicit [422]Colos. 1.18. Etc Hanc utramque ecclesiam optimè Aug scribit vnam fore consortio ætermitatis, et nunc vnam esse vinculo charitatis totamque ad colendum vnum deum esse instituam. [423]Enchirid. ad Laurent. c. 56. Vtrique βυνεηδοχιηῶς ecclesiæ nominem tribuitur. [424]In cœlesti ecclesia duo memororum genera Angeli. sed electi solum. vt Paulus nominat. 1 Tim: 5.21.– de alijs 2 Pet: 2.4. | Homines. – Duo illa membra deo coniunxit Christus alia continens, alia concilians æterno fundere. Angelis enim stabilimentum gratias, nobis reparatio et instauratio facta est per Christum. Præclarè itaque [425]Aug: Merito illi in cœlestibus sedibus constituti, immortales et beati qui creatoris sui participatione congaudent, cujus æternitate firmi, cuius veritate certi, cuius munere sancti sunt: quoniam nos mortales et miseros vt immortales beatique simus misericorditer diligunt, nolunt nos sibi sacrificare; sed ei cuius et ipsi nobiscum sacrificium se esse noverunt. Cum ipsis enim sumus vna civitas Dei cui dicitur in psalmo Gloriosa dicta sunt de te civitas Dei; cuius pars in nobis peregrinatur, in illis opitulatur././.–. Ecclesia catholica non est in species vt Genus aliquod dividendis quia vna. –

[426]Orthodoxorum ecclesia persecutiones inferre non solet. Inspice. –

[427](Mali) (Apostatae) sic sunt in corpore Christi quomodo humores mali quando evomuntur tunc relevatur corpus –

[428]Chistostome saith that in the times of the abomination of desolation spoken of by Christ Matt: 24 {illeg} of Antichris{t} Nulla probatio potest esse Christianitatis neque effugium potest esse Christianorum aliud volentium cognoscere fidei veritatem nisi Scriptura divinæ. Chrysost. in Matt: 24 – ergo the church is not visible etc vid.

<198r>

Educatio.

<199r>

Electio.

<200r>

Eleemosyna. vid. 801./.–.

[429]Sicut avaritia mergit hominem in infernum, ita omnino largitas eleemosynæ levat ad cælum.

[430]Omnes homines æquè diligendi sunt, sed cum omnibus prodesse non possis his potissimùm consulendum est qui pro locorum et temporum vel quarumlibet rerum opportunitatibus constrictius tibi quasi quadam sorte iunguntur. Sicut enim si tibi abundaret aliquid quod dari oporteret ei qui non haberet nec duobus dari posset, si tibi occurrerent duo quorum neuter alium vel indigentia vel erga te aliqua necessitudine superaret nihil iustius faceres quàm ut sorte eligeres cui dandum esset quod dari utrique non posset. Etc.

[431]Scriptum est, Da misericordiam et ne suscipias peccatorem. Eccles. 12. Posterior pars hujus sententiæ videtur vetare beneficentiam; Intelligas figuratè positum pro peccato peccatorem vt peccatum eius non suscipias.

[432]Nihil tam commendat Christianam animam quàm Misericordia. Tu nummum largiris pauperi ille vitam accipit. Plus ille tibi confert cum sit debitor salutis. Si nudum vestias teipsum induis iustitiam. Si peregrinum sub tectum indùcas tuum, si suscipias egentem, ille tibi acquiret sanctorum amicitias, et æterna tabernacula. Corporalia seminas et recipis spiritalia. Miraris iudicium Domini de Sanctus Iob: mirare virtutem eius qui poterat dicere Iob 29 Oculus eram cæcorum etc. Beatus planè de cuius domo numquam vacuo sinu pauper exiuit. Neque enim quisquam magis beatus quàm qui intelligit super pauperis necessitatem, et infirmi atque inopis ærumnam. In die iudicij habebit salutem a domino, quem habebit suæ debitorem misericordiæ.

[433]Amedeus Duke of Savoy (chosen pope and called Fælix 5.) being desired of certaine ambassadors if he had anie dogs or hownds to shew them willed them the next day to repair vnto him & he would shew vnto them such as he had. When they according to appointment were come he sheweth vnto them a great number of pore people and beggeres sitting at his tables at meate declaring that those were his howndes which he everie day used to feede; hunting with them he trusted for the glorie of heauen to come. Thus Volaterane writeth lib. 3.

[434]Iustus communia pro suis habet (damna et peccata intelligere possis) sua pro communijbus – bona.

[435]Regina suis manibus pauperibus ministrabant ullas tergens etc Ratio facti. –.

[436]Quibus dandum. Vnam rem observa vt nutrias indigentes etc Attici scriptum –.

[437]Sysinnius fouebat pauperes vltra sui mensuram.

[438]Via cæli est pauper per quam venitur ad patrem. Da petenti ut possis ipse To: 10 accipere. Da in terra Christo quod tibi reddat in cælo. Si ante nos aliquid mitteremus non ad inane hospitium veniremus. Quod pauperi damus ante nos præmittimus; quod rapimus hic totum dimittimus.

[439]Non ego abnuo liberalitatibus in pauperes factis posse minui peccatum, sed si fides commendet expensas. Sunt qui opes suas tumultuario mentis impulsu etc

[440]Sunt quos pænituerit opes suas divisisse pauperibus, sed eos qui pænitentiam agunt hoc solùm pænitere non debet, ne ipsius pænitentiæ agant pænitentiam.

[441]Deferre not to give if then haue if thou haue it –

<202r>

Episcopus.

[442]Fratres revereamur episcopos, sed vereamur labores eorum. Si labores pensamus non affectamus honores etc. Non observemus eos sed honoremus.

<203r>

Error.

<204r>

Euriditio. Ethnica Doctrina:

[443]Si quid philosophi vera et fidei accommoda dixerunt ab eis tanquam iniustis possessoribus in vsum nostrum vendicanda. Sicut enim Ægiptij non solum idola habebant et onera gravia quæ populus Israel detestaretur et fugeret sed etiam vasa atque ornamenta de auro et argento et vestem quæ ille populus exiens de [444]Ægipto sibi potius tamquam ad usum meliorem clanculò vendicavit præcepto dei ipsis Ægiptiis nescienter commodantibus ea quibus non bene vtebantur. [445]Sic doctrinæ omnes gentilium non solum simulata et superstitiosa figmenta gravesque sarcinas supervacanei laboris habent quæ vnusquisque nostrum duce christo de societate Gentilium exiens debet abominari. Sed etiam liberales disciplinas vsui veritatis aptiores et quædam morum præcepta vtiliss. continent, deque ipso vno deo colendo vera apud illos; quod eorum tamquam aurum et argentum quod non ipsi instituerunt sed de quibusdam tanquam metallis divinæ providentiæ quæ ubique infusa est eruerunt etc auferre debet christianus ad ussum prædicandi euangelij.. vestem quoque id est hominum instituta etc

[446]A wiseman shall heare and increase in learning etc. Prov. 1.5./1.7./ We must incline our heartes to understanding Prov. 12.2./ The Lord geues wisdome. Prov. 2.6. Eruditio vera, custodit animam. Prov. 2.10./ The high value of wisdome and understanding Pro: 3.13. Manie reasons why we ought to seeke after true wisdome and understanding Prov. 4.

<205r>

Euangelium.

[447]Noviter conversi blandis verbis sunt consolandi ne si exasperari cœperint territi ad pejora peccata recurrant. Qui enim novitium suavitate et dulcedine non docet et castigat plus novit exasperare quàm corrigere.

[448]Grave legis iugum testibus ipsis apostolis et vile præmium nam terra est in promissione Act: 15. verum tu mater ecclesia promissionem habens vitæ quæ nunc est et futuræ facilè in duplici gratia obtines a vniversis te recipi et propter iugum suave et propter regnum sublime[449]. Pulsa de civitate ab universitate exciperis dum sic provocat quod promittis vt quod imponis non terreat.

<206r>

Examinatio.

<207r>

Excommunicatio.

<208r>

Exemplum. 1 Ro: 15.4.

[450]Ad conversionem vel emendationem fidelium multùm exempla sanctorum prosunt: ideo scribuntur casus et reparationes sanctorum vt miseri propter multitudinem peccatorum non desperemus, sed per pænitentiam resurgendi etiam post lapsum spem habeamus vt nullus post peccatum de bonitate dei desperet dum conspicit etiam post ruinam reparationem fuisse sanctorum. Propterea posuit deus virtutes sanctorum ad exemplum nostrum vt per vestigia ipsorum pervenire possimus ad regna cælorum; vel si eos ad benè operandum sequi noluerimus in pœnis inexcusabiles simus.

[451]Manus meæ stillaverunt mirrham: quid per manus nisi operationes sanctorum intelligimus? et quid per mirrham nisi mortificatio carnis et mortificatio vitiorum accipitur? Manus ecclesiæ sancti homines sunt bona operantes etc. mirrham bonorum operum stillant quia nobis exempla bene vivendi demonstrant et vt vitia carnis nostræ mortificemus prædicant. –.    [452]Si peccamus iam de peccato excusationem nullam habemus qui et lex dei quotidie nos admonet, et exampla sanctorum patrum semper invitant ad bene operandum. –.    [453]Deprecor deum vt det tibi humilitatem Christi, devotionem Petri, charitatem Iohannis, obedientiam Abrahæ, patientiam Isaac, tolerantiam Iacob, castitatem Ioseph, mansuetudinem Moysi, constantiam Iosuæ, benignitatem Samuelis, misericordiam David, abstinentiam Danielis, et cætera facta priorum vt ad societatem eorum pervenire possis.

[454]Si qua peccata magnorum virorum legerit (homo) tametsi aliquam in eis figuram rerumfuturarum animadvertat rei ttamen gestæ proprietatem ad hunc vsum assumat vt se nequaquam rectè suis factis iactare audeat et præ sua iustitia cæteros tamquam peccatores contemnat cum videat tantorum virorum et cavendas tempestates et flenda naufragia. [455]Ad hoc enim etiam peccata illorum hominum scripta sunt ut Apostolica illa sententia vbique tremenda sit qua ait, Quapropter qui videtur stare videat ne cadat. Nulla enim verè pagina est sanctorum librorum in qua non sonet quod Deus superbis resistet, humijlibus autem dat gratiam.

[456]Non licet imitari mala exampla.

[457]Apud Terentium flagitiosus adolescens spectat tabulam quandam pictam in pariete vbi inerat pictura hæc, Iovem quo pacto Danae misisse aiunt in gremium quondam imbrem aureum: atque ab hac tanta authoritate adhibet patrocinium turpitudine suæ cum in ea se iactat imitari Deum. At quem Deum inquit: Qui templa cœli summo sonitu concutit, ego homuncio id non facerem? Ego vero id feci ac labens. – Tu Eunucho Chærea./–/–. Tantus fecit ego non faciam etc.

[458]Sit nobis vita maiorum disciplinæ speculum, non calliditatis commentarium: imitandi reuerentia, non disputandi astutia. etc.

<208v>

Fama.

[459]Non despiciat homo quid de se vnusquisque et maximè vir optimus sentiat. Hoc enim modo discit bonis deferre reverentiam. Nam negligere bonorum iudicia vel arrogantiæ vel dissolutiones est, quorum alterum superbiæ ascribitur, alterum negligentiæ.

<209r>

Feriæ.

<300r>

Fides.

[460]Tam validus es (domine) ad iustificandum quam multus ad ignoscendum. Quamobrem quisquis pro peccatis compunctus esurit et sitit iustitiam, credat in te qui iustificas impium, et solam iustificatus per fidem pacem habebit ad Deum.

[461]Probat fidem esse donum dei. Contra Ticonium etc.

[462]Bishop defines faith to be onlie a light of vnderstandinge, but it is a mixt action of the vnderstandinge & will

[463]Consecutionem ex affectu procedentem cum firmo assensu nomine fidei vocamus

[464]Credere est confidere deum per Christum peccata non imputaturum

[465]Qui fidem habet sine spe et dilectione Christum esse credit, non in Christum credit.

[466]Sciens fidei spem inseparabiliter cohærere.

<302r>

Finis.

[467]Think vppon that wrath that shalbe at the end – Respice finem Ecclus. 717. | 36.

<303r>

Fæmina.

[468]Hympatia fuit adeo erudita vt supra philosophos ejus temporis emineret.

<304r>

Fœdus.

<305r>

Frater.

<306r>

Frugalitas.

Learne thrift of the {pismire} – An unthrift and a wicked man haue the same conditions. Pro. 6.12.

<306v>

Prodigalitas.

<307r>

Funus.

[469]Cum mortuorum sepulchra respicio non invenio in eis nisi cinerem et vermem fætorem et horrorem. Quod ego sum ipsi fuerunt, et quod ipsi sunt ego ero. [470]The faith of Christ was preached vnto them (the Liuonians) anno 1270 and diverse of the rude people are yet {heathnish} not lettinge to pray vnto the Sun and Moone, or some great {vse} or to one thinge or other as theire blind follie leades them. When one of them is dead they put with him into his graue an axe bread wine and meate and some peece of monie and bid him goe his wayes into the other world where he shall raigne ouer the Duitchmen as they haue raigned over him in this.

[471]suspice Aug. de Cura pro mortuum gerenda. – Vide Hieron: Io: 2.8.

<308r>

Furtum.

[472]Acum vel cultellum vel aliquid vile multoties nimium desideravi nec (sacerdoti) confessus sum, quia peccatum non æstimavi propter rei vilitatem: verumtamen non multum distat quæcumque substantia vilis vel pretiosa requiratur, dum æqualiter sit corruptus affectus. Non enim cultellus in vitium est, sed cultelli appetitus; neque aurum in vitium est sed auri cupiditas.

[473]Nota de malè partis. –                 Iuspice. –       in margine.

[474]Withhold not the good from the owners thereof, though there be power in thine hand to doe it.

<309r>

Gaudium.

<400r>

Gehenna.

[475]In inferno nec qui torquet aliquando fatigatur: nec qui torquetur aliquando moritur. Sic ignis ibi consumit vt semper reservet: sic tormenta aguntur vt semper renoventur. Iuxta qualitatem culpæ pœnam sustinebit vnusquisque gehennæ: et similis culpæ rei sui similibus iungentur crucian{di}

[476]In carne cruciabuntur per ignem, in spiritu per conscientia vermem – Sic morientur vt semper vivant, sic vivent vt semper moriantur. Anima peccatoris aut in inferno pro peccatis cruciatur, aut in paradiso pro bonis meritis collocatur. Bonum et malum vita et mors ante nos sunt posita vt ad quod voluerimus manum extendamus. Si tormenta non terrent nos saltem iuvent præmia.

[477]Latimerus preclarè de Gehennæ tormentis. – Fugienda potius quam exquirenda.

<400v>

Purgatorium.

[478]Multos ad Gehennam dimisit. Latimerus – It may be called Pickpurse re Scriptures and testimonies of fathers against it.

<401r>

Genealogiæ.

<402r>

Gloria.

[479]Apostoli nec cum suspicerentur ab hominjbus inflati fuere etc.

[480]Gloria nostra testimonium conscientiæ; 2. Cor: 1.12. Hæc est vtique vera gloria quæ est a spiritu veritatis. Ipse enim spiritus testimonium perhibet quo filij dei sumus. Ro: 8.16. Gloriam vero quam ab invicem accipiunt qui gloriam quæ est a solo deo non requirunt uana est. Quoniam uani filij hominum. Insipiens tu qui merces congregas in saccum pertusum: qui thesaurum {tuum} alieno in ore constituis: ignoras quod arca ista non clauditur nec seras habet.

[481]Sic mala radix illa τῆς φιλοτοιμίας in me germinabat vt nec alienam laudem ista ætate ( iuvenili) æquo animo ferre possem miser nec in mea existimatione illa conquiescere quam mihi concilibam diligentia etc

<404r>

Gratia dei.

<405r>

Gratitudo.

[482]Nolo vos Iudaico notari opprobrio de quibus scriptura testatur quod non fuerint memores benefactorum eius Ps. 78.8. –.   Quoniam omnia dei bona recolere non possumus Ps. 106.2. id saltem quo præcipuum est et maximum opus est videlicet nostræ redemptionis a memoria redemptorum aliquatenus non recedat –: et In eo duo potissimum consideranda modus et fructus. Modus dei exinanitio est, fructus vero nostri de illo repletio. Hoc meditari sanctæ spei seminarium est, illud summi amoris incentivum. Vtrumque profectibus nostris necessarium, ne aut spes mercenaria sit si amore non comitetur: aut amor tepescat si infructuosus putetur.

[483]Quid tam contra officium quam non reddere (indigenti) quod (indigens ab eodem) acceperis? Nec mensura pari sed uberiore reddendum arbitror etc Superiorem non esse in referendo quam in conferendo beneficio hoc est minorem esse: quoniam qui prior contulit tempore superior humanitate prior. Imitanda in hoc natura terrarum etc vt excusare possis quod non dederis quomodo excusare potes quod non reddideris: Non dare cuiquam vix licet, non reddere vero non licet.

[484]Theodosij gratitudo et actionum gratiæ pro liberatione sui et populi regibus imitandæ

[485]Alius fructum accepti beneficij vt aurum auro argentum argento rependit; alius laborem alius haud scio an etiam locupletius solum restituit affectum etc In beneficio reddendo plus animus quàm census operatur magisque præponderat benevolentia quàm possibilitas referendi muneris.

[486]Gratias deu agendum et semper et pro omnibus etc. / To: 9.103.

[487]Aboue all thinges geue thankes to him that hath made thee and replenished thee with his goodes.

<406r>

Ingratitudo.

<407r>

Hæreditas.

<408r>

Hæresis.

[488]A hæreticke ought to say of his hæresie and that truth as Bern: of Lucifer and Christ. Mendacium mihi persuasum est domine: veniat veritas vt possit falsitas deprehendi, et cognoscam veritatem et liberabit[489] me, si tamen deprehensæ falsitati penitus renuntiavero et cognitæ adhæsero veritati. Alioqui non humana erit tentatio nec humanum peccatum sed obstinatio diabolica. Nam perseverare in peccato diabolicum est et digni sunt perire cum illo quicumque in similitudinem eius permanent in peccato.

<500r>

Hierarchia.

<501r>

Hypocrisis.

[490]Etsi Sylla vagit libidinibus contaminatus erat, ttamen leges honestas de coniugo et sumptuum moderatione civibus tulit, qua ex re Prouerbium Loqueris vt Cato, vivis vt Sylla./. Sic multi hodierno die hypocritæ plura benè loquuntur, quàm faciunt.–.– Aliud in Ore. | Vita.

<502r>

Historia.

[491]Historia gentium quomodo adiuvat ad sanctos libros intelligendos.

<503r>

Homo.

[492]Terram id est homines. 1. Sap. 1. quia de terra sunt originem ducentes Eccl. 33.10. cum terram inhabitet vnde psalm. Incola ego sum in terra. tum quia ex terra sunt existentes. Eccl. 17.33. tum quia in terram revertentur. Eccl. 17.1.

[493]Miserum miserum in hanc lucis miseriam induxerunt. Nihil ex eis habeo nisi miseriam et peccatum et corruptibile hoc corpus quod gesto. Ad illos festino qui morte corporis hinc exierunt. Cum eorum sepulchra respicio non invenio in eis nisi cinerem et vermem, fœtorem et horrorem. Quod ego sum ipsi fuerunt et quod ipsi sunt ego ero. [494]Quid sum ego? Homo de humore liquido. Fui enim in conceptionis momento de humano semine conceptus deinde spuma illa coagulata modicum crescendo caro facta est. Postea plorans et eiulans traditus sum huius mundi exilio et ecce iam morior plenus iniquitatibus.

[495]Forma, favor populi, fervor iuvenilis opesque, subripuere tibi noscere quid sit homo. Nihil aliud est homo quàm sperma fœtidum, saccus stercorum, cibus vermium. Cur ergo superbis homo? Vnde superbit homo cuius conceptus culpa, nasci pœna, labor vita, necesse mori.

<504r>

Homicidium.

[496]Si non licet privata potestate alicui hominem occidere vel nocentem cuius occidendi licentiam lex nulla concedit profecto etiam qui seipsum occidit homicida est. Et tanto nocentior cum se occidit quanto innocentior in ea causa fuit qua se occidendum putavit. Iudas auxit commissum quoniam dei misericordiam desperando exitiabiliter pænitens nullum sibi salubris pænitentiæ locum reliquit. Propter suum scelus alio scelere seu occisus est.

[497]Non frustra in sanctis Canonicis libris nusquam nobis divinitus præceptum permissumve reperiri potest ut vel ipsius adipiscendæ immortalitatis vel ipsius carendi cavendive mali causa nobismet ipsis necem inferamus. Nam et prohibitos non esse intelligendum est, præsertim quia non addidit proximum tuum. Nihilo addito nullus, intelligitur exceptus, (cum si adderetur proximus de se quoque intelligeret sicut in præcepto uso quia regulam charitatis a ({sei}pso accepit). [498]Vnde Quidam hoc præceptum ad bestias extendere conantur: cur non et herbas ergo? non vivunt 1 Cor: 15 36. Ps. 77. nunquid igitur ob hoc cum audimus [499]Non occides virgultum vellere nefas dicimus et Manichæorum errori insanissimè acquiescimus? His igitur deliramentis remotis cum legimus Non occides, si propterea non accipimus hoc dictum de frutectis quia nullus est eis sensus nec de irrationabilibus quia nulla nobis ratione sociantur; vnde iustiss. ordinatione creatoris et vita et mors eorum nostris vsibus subditur, restat vt de hominjbus intelligamus, Non alterum, Non te, neque enim qui se occidit aliud quam hominem occidit.

[500]Hi excipiuntur ab hoc præcepto quos vel lex iusta generaliter, vel ipse fons iustitiæ deus specialiter occidi iubet. Laudatus hinc [501]Abraham qui filium non sceleratè sed obedienter occidere. Ita [502]Sampson excusatur quod seipsum cum hostibus ruina domus oppressit quia spiritus latenter hoc iusserat etc.

[503]Quicumque hoc in seipsis perpetraverunt animj magnitudine fortasse mirandi non sapientiæ sanitate laudandi sunt. Quanquum si rationem diligentius consulas nec ipsa quidem animj magnitudo rectè nominatur vbi quis non valendo tolerare vel quæque aspera vel aliena peccata seipsum interemerit. Magis enim mens infirma deprehenditur quæ ferre non potest vel duram sui corporis servitutem vel stultam vulgi opinionem. Maiorque animus merito dicendus qui vitam ærumnosam magis potest ferre quàm fugere et humanum iudicium præ conscientiæ puritate contemnere.[504] [505]Cleombrotus lecto Platonis libro (Phædone) vbi de immortalitate animæ disputat se præcipitem dedit de muro (in mare) atque ita ex hac vita migravit ad eam quàm credidit meliorem. Quod ttamen magnè potius factum quam benè testis potuit esse [506]Plato ipse quem legerat. Qui non solum non præcepit sid et iudicasset non faciendum. In principio eiusdem libri nefas esse dicit hominum sivi manus afferre nec aliter irasci deum si id fiat quàm dominum si quod se mancipiorum occiderit. L. vives.

[507]At multi se interemerunt ne in manus hostium venirent. Non modo quærimus etc.

[508]Regulus a Pænis victus maluit eos ferre serviendo quàm eis se auferre moriendo. Proinde servavit et sub Carthaginensium dominatione patientiam et in Romanorum dilectionem constantiam; nec victum auferens corpus ab hostibus, nec invictum animum a civibus. – [509]Quanto magis Christiani verum deum colentes etc.

[510]Satius est flagitium committere (virgini sunt etc.) quod pænitendo sanetur quàm tale facinus vbi locus salubris talis pænitentiæ non relinquitur.

[511]Non ideo sine scelere facit quisquis deo immolare filium decreverit quia hoc [512]Abraham etiam laudabiliter fecit, Nam et miles cum legatimæ ordinationi obediens hominem occidit, reus non est homicidius; sin sponte fecerit est reus. – . [513]Nemo spontaneam mortem sibi inferre debet velut fugiendo molestias temporales ne incidat in perpetuas. Nemo propter aliena peccata ne habeat gravissimum proprium: nemo propter sua peccata præterita propter quæ magis hac vita opus est vt possint pænitendo sanari. Nemo velut desiderio vitæ melioris quæ post mortem speratur; quia reos suæ mortis melior post mortem vita non suscipit.

[514]Lex apud Romanos; Homicida insepultus abijciatur

[515]Facto pius et sceleratus eodem. De homicida. – De Faux et alijs dicatur. –.

<505r>

Hospitalitas.

<506r>

Humilitas.

[516]Appetere de humilitate laudem humilitatis est non virtus sed subversio. Verus humilis vilis vult reputari non humilis prædicare.

[517]Vtile est abscondere magis quàm ostentare si quid habemus boni: sicut et mendici cum eleemosynam petunt non pretiosas vestes ostendunt sed seminuda membra aut ulcera si habuerint vt citius ad misericordiam videntis animus inclinetur. Quam regulam Publicanus ille servavit multo melius Pharisæo et ideo descendit iustificatus ab (id est præ) illo. Luc. 18.

<508r>

Iactantia.

<509r>

Idolatria.

[518]Experiebantur homines [519]Ethnici prioribus seculis sedula dei beneficia sed latebat eos beneficus. ille quidem attingebat a fine vsque ad finem fortiter sed disponens omnia suaviter (Sap: 8.1.) non sentiebatur ab hominjbus. Et gaudebant de bonis dominj et dominum Sabaoth omnino nesciebant. Ab ipso erant sed non cum ipso. Per ipsum vivebant sed non ipsi. [520]Ex ipso sapiebant sed non ipsum alienati, ingrati insensati. Hinc demum factum est vt quod erant quod vivebant quod sapiebant non auctori tribuerent, sed naturæ ascriberent, aut certè quod insipientius erat fortunæ.

[521]Non homines a simulachro (Plineruæ) sed simulachrum ab hominjbus servabatur. Quomodo ergo colebatur vt patriam custodiret et cives quæ suos non valuit custodire custodes?

[522]Patrocinabantur homines facinora exemplo deorum. Quales illi dij?

[523]Proponunt Græci; Si dij tales colendi sunt profecto etiam tales (scenici) honorandi sunt. Assumunt Romani, Sed nullo modo tales homines honorandi sunt. Concludunt Christiani; Nullo igitur modo dij tales colendi sunt. Græcii putarunt honorandos scenicos Romani non etc.

[524]Quid tam indecorum quàm venerari ligna quæ ipsi faciunt?

<600r>

Ieiunium.

[525]Vt qui plus dat corpori quàm corpori debet hostem nutrit: sic qui minus dat corpori quàm corpori debet civem necat.

<601r>

Ignorantia.

<602r>

Imitatio.

Domino Iesu volunt omnes te frui at non ita et imitari etc. Vide Persecutio –.

<603r>

Imago.

[526]Sub signo servit qui operatur aut veneratur aliquam rem significantem nesciens quid significet. qui vero aut operatur aut veneratur vtile signum divinit{à}s institutum cujus vim significationemque intelligit non hoc veneratur quod videtur et transit, sed illud potius quo talia cuncta referenda sunt. Talis homo spiritalis et liber etiam tempore servitutis etc –.–. Tales Patriarchæ & prophetæ.

[527]Imago dei est omnis anima rationalis – Si deum diligis me imaginem dei diligis. etc.

[528]Quomodo antiquitus abusi sunt imaginibus, et ob id susblatæ sunt. Gardineri Confessio. Simile bonum.

<604r>

Ignavia.

[529]Fraus et desidia timenda sunt in omni opere dei. Desidiam facimus quando per torporem languidi ea quæ dei sunt operamur. Omnis ars hujus seculi strenuos habet amatores et ad exequendum promptissimos. Quare? quia præsentem habet remunerationem sui operis. [530]Ars vero divini timoris multos habet sectatores trepidos languidos et pigritiæ inertia congelatos. Sed hoc proinde fit quòd merces laboris eorum non in præsenti vita sed in futura dabitur. Goe to the {visire}. Prov. 6.6.

<605r>

Impunitas.

<606r>

Impositio manuum.

<607r>

Indulgentiæ.

<608r>

Intentio.

[531]Matt: 6.22. Oculus deus intentio qua quilibet in opere suo finem intustur. Corpus vero congeries operum intelligitur. Tunc autem oculus est simplex quando intentio solummodo in Deum dirigitur, et quando sic est tunc tota congeries operum luce institiæ coram deo resplendet.

[532]Si nostra intentio apud Deum fuerit simplex eius iudicio nostra actio tenebrosa non erit.

[533]Quicquid homo facit bonum esse non potest nisi ex bona voluntate procedat.

<609r>

Innocentes. Simplicitas.

[534]Nec prudentia serpentis sine simplicitate columbæ, nec simplicitas columbæ sine prudentia serpentis debet esse in te; quia columbæ simplicitatem astutia serpentis vt mala caveat sollicitet, et prudentiam serpentis simplicitas columbæ vt bona faciat temperet. [535]Columba septem virtutes habet quas per gratiam spiritus poteris habere in te. [536]1. sæpe super rivulos aquarum sedet vt viso accipitre veniente se in vndas immergat, ita tu super rivulos scripturarum sedeas vt admonitione earum incursum diaboli evadas. [537]2. in tritico meliora grana eligit, tu in scripturis meliores, sententias eligas ex quibus te reficias. [538]3. sæpes alienos pullos nutrit, tu homines prius a deo alienos tuis verbis atque exemplis ad deum con verte. [539]4. Rostro non percutit, malum in nominem aut facias aut dicas. [540]5. non habet fel tu non habeas in te iracundiam. [541]6. nidum facit in fenestris murorum, in fenestris petrarum fac spem tuam. [542]7. gemitum habet pro cantu, tu gaudeas in gemitu et tristitia spirituali.

[543]Matt: 10.16. Vnde Gen: 35 deus de Iaacob quod vir simplex habitabat in tabernaculis, et tamen quantæ prudentiæ {fo it} erga fratrem in surripiendo benedictionem; erga avunculum in custodiendo gregis, ergo uxores in pacificem eas regendo etc. Ro: 16.19.

[544]Debet simplicitas esse sine plica vanæ intentionis; sine ruga falsæ opinionis; sine tegumento palliatæ fictionis. {quod} non habent qui faciunt opera de genere bonorum intentione humanæ laudis et non propter honorem dei vid. 608. 1. et 2. – 2ā non habent hæretici qui veris sententijs fidei christianæ commiscent errores falsarum opinionum. 2 Ecclus. 13. – 3ā non habent proditores et dolosi de quibus ps. labia dolosa in corde et corde locuta sunt de quibus verificatur. Io. 1 7 vicit Artes c: 4 de Animalibus. 1i. 18. quod in animali non est nisi cor vnum et anima vna. – .

<700r>

Invocatio.

<701r>

Invidia. Detractio – – etc.

[545]Fuge detrahentes quasi serpentes: detrahentes infundunt venenum mortiferum in auribus se audientium: qui detrahit et qui detrahentem libenter audit vterque peccat.

[546]Detractio grave vitium, grave peccatum est: sicut canes rodunt pedes transeuntium, ita detrahentes rodunt vitam proximorum. [547]Non detrahas peccatori sed condole. Quod in alijs detrahis in te potius pertimesce: Si vis detrahe tuis peccatis detrahe. Non perspicias, de tua ergo emendatione esto sollicita[548].

[549]Iuxta prophetam Hier: 9. intrat mors per fenestras nostras cum prurientes auribus et oribus lethale poculum detractionis invicem novis ministrare contendimus Ps. 101.5. Nost. Omnis qui detrahit primum quidem seipsum prodit vacuum charitate, deinde quid aliud detrahendo intendit nisi vt is cui detrahit veniat in odium vel contemptum ipsis apud quos detrahit?[550] [551]Ferit ergo charitatem in omnibus qui se audiunt lingua maledica; et quantum in se est necat funditus et extinguit; non solum autem, sed et in absentibus vniversis ad quos volans verbum fortè per eos qui præsentes sunt pervenire contigerit. Vides quàm facilè et brevi ingentem multitudinem animarum velociter currens sermo tabe malitiæ hujus inficere possit. – . [552]Sunt species detractionis, dum alij quidem nude atque irreverenter vti in buccam venerit virus evomant ejus. Alij quodam simulatæ verecundiæ fuco conceptam malitiam quam retinere non possunt advmbrare conantur.

[553]Vt fluctus maris fortem ingentemque rupem ferientes ibi illiduntur nihil efficientes quàm seipsos frangere et in spumas inanes convertere manente rupe immobili et stabili; sic qui iustum et pium virum volunt impugnare spumas suæ iracundiæ et invidiæ ostendunt sed nihil aliud efficiunt quàm seipsos frangere et atterere perseverante iusto in virtute[554].

<702r>

Ira.

Vide virtutem 5tam columbæ in Innocentes pa: 609.

[555]Caueatur iracundia aut si caueri non potest cohibeatur. – Iacob fratri indignanti pie cessit patientiæ instructus consilio abesse maluit et peregrinari quàm excitare fratris indignationem et tunc redire cum fratrem mitigatum putaret. Et ergo tantam apud Deum invenit gratiam. Quibus deinde obsequijs, quantis muneribus fratrem ipsum reconciliauit sibi vt ille præreptæ benedictionis non meminisset meminisset delatæ satisfactionis – Si non potueris mitigare mentem reprime linguam tuam. Sic enim scriptum Ps. 33.13. Deinde inquire pacem. – Vitemus aut temperemus iracundiam ne sit eius aut in laudibus exceptio aut in vitijs exaggeratio. Non mediocre est mitigare iracundiam, non inferius quàm omnino non commoueri[556]. Hoc nostrum est naturæ illud. – Hæ commotiones in pueris innoxiæ sunt quæ plus habent quàm amaritudinis. Etsi cito pueri inter se mouentur, facilè cedantur, et maiori suauitate in se recurrunt. Nolite hos contemnere pueros de quibus dominus ait Matt: 18.3. – Ita te contempera vt quasi puer iniuriam non teneas. Noli respondere iracundo ad iracundiam eius. Cito culpa culpam excutit. Si lapides teras nonne ignis erumpit. [557]Ferunt gentiles Architæ Tarentini dictum philosophi quod ad villicum suum dixerit, O te infælicem quante affligerem nisi iratus essem: Sed etiam David armatam dextram in indignatione conpressit – Et bellatores advers{us}. Nabal ad ultionem paratos Abigail deprecatione revocauit. Vnde advertimus tempestiuis quoque intercessionibus non solùm cedere nos, sed etiam delectari oportere. Eo vsque autem delectatus est vt benediceret interuenientem –.–. Ps. 4.5. id est irascimini vbi culpa est cui irasci debeatis. Non potest enim fieri vt non rerumindignitate moueamur alioquin non virtus sed remissio iudicatur. Moralis Magister. – .

[558]Tria genera hominum iniurias accipientium.

[559]Non inveniat in te adversarius imaginem suam, non rabiem non furorem: In his enim imago nequitiæ est.

<703r>

Iustitia.

[560]Sicut ratio rotunditatis vt a puncto medio omnes lineæ pares in extrema ducantur eadem est et in magno disco quæ nummulo exiguo: ita vbi parva iustè geruntur non minuitur iustitiæ magnitudo.

[561]Sine concordia non est civitas, sine iustitiam non est concordia. – .

[562]Vera iustitia non est nisi in ea rep. cujus conditor rectorque Christus est. Sine religione non est vera iustitia.

[563]Duplex est affectio animæ, quædam commodi{illeg} quædam iusti. Prima est affectio a voluntate inseparabilis, 2a est separabilis. Sub prima cadit affectio civi potus et huiusmodi. [564]Sicut igitur omni die renovatur in nobis esuriet et sitis: ita affectio iustitiæ in criminibus corrigendis semper debet esse in nobis recens et insperabilis et ergo dicitur beati qui esuriunt etc

[565]Vbi prudentia ibi interdum est malitia; vbi fortitudo ibi iracundia; vbi temperantia ibi intemperantia plerunque aut alia vitia. Vbi autem iustitia ibi est concordia virtatum cæterarum.

[566]Remota iustitia quid sunt regna nisi magna latrocinia? et latrocinia quid sunt nisi parva regna? eleganter enim pirata Alexandro regenti quid ei videretur vt mare hæberet infestum? quid tibi inquit vt orbem terrarum?

[567]De virtutibus vitia feci. Iustitia namque dum suum modum excedit crudelitatis vitium gignit: et nimia pietas dissolutionem disciplinæ parturit: sic sæpe vitium est quod virtus putatur.

[568]Iustitiæ pietas 1a in Deum. 2a in patriam. 3a in parentes, item in {omnes}, {quæ} et ipsa secundum naturæ est magisterium: Siquidem ab ineunte ætate vbi primum sensus infundi cœperit vitam animamus tamquam dei munus, patriam parentesque diligimus, deinde æquales quibus sociari cupimus.

[569]Societatis Ratio diuiditur in duas partes iustitiam et beneficentiam quam eandem liberalitatem vocant. Iustitia mihi excelsior videtur, liberalitas gratior. Illa censuram tenet, ista bonitatem././ That to the being this to the wel-beinge. Quis non cuperet hanc virtutis arcem tenere nisi prima auaritia infirmaret atque inflecteret tantæ virtutis vigorem?[570] Etenim dum augere opes etc cupimus, iustitiæ formam exuimus. Quomodo enim potest iustus esse, qui studet eripere alteri quod sibi quærat?

[571]Iustitia etiam hostibus reseruatur etc –

<703v>

Iuden.

[572]Jer: 48.10. Cursed is he that pitties whom he ought not.

De quodam {excoriato} propter falsum iudicium, cuius filius in locum eius substitutus iussus patris pellem inter iudicandum respicere.

[573]Samuels sonnes walked not in his wayes but 1 turned aside after lucre, and 2 tooke rewards and 3 perverted the iudgment. 1 Sam: 8.3.

<704r>

Iudex.

[574]a good text. 1. Deut. 16. Ecclus. 7.6. {were} we see what a iudg{ment} feare to doe etc. /./. Ecclesiasticus 7.6. nisi Vulger Lat.

Iudicia mea Custodite et facile Levit: 19.

[575]It is reported of Aurelius Alexander Severus adopted heire to the Empire by Heliogabalus to beare such stomach against corrupt iudges that when he chawnced to meete with anie of them by the conmotion of his mind he would cast up {choller} beinge soe moved with them that he could not speake and was readie with his two fingers to put out theire eies.

[576]He that answeareth a matter before he heare it it is follie and shame vnto him. Answeareth {id est} taketh uppon him to iudge or determine of a matter in controversie etc Darrell {fatad} Lecturem [577]He that is first in his owne cawse is iust, then cometh his neighbour & maketh inquirie of him.

[578]Brutus exuit patrem vt consulem ageret, orbusque vivere quàm publicæ vindictis deesse maluit.

[579]Ecclus. 10.2. As the iudge soe his officers – Roba iudicis debet esse iustitia – Iob. 29.14. Quod homo sit iustus non sufficit iusta fucere sed et iustè A. 2. et 5. Ethic. Vnde qui suspendit furem zelo vindictæ propter gravamen personales facit quidem iustum sed non iustè. Vnde Anselmus de Lib. Arb. c. 3o. Iustitia est rectitudo voluntatis propter se servata et Deut. 16.20. Iuste quod iustum est exequere –. {Es}{illeg} 5.23.[580]

[581]Iudes quidam malus furore accensus condemnavit ad mortem {3ce} milites in hunc modum. Vnum iussit occidi quia de via redierat sine commilitone imponens ei quòd eum interfecerat. præcepitque statim cuidam militi astanti (quod eum duceret ad locum supplicij vbi morte plecteretur. Cum autem esset eductus redijt commilito sanus et incolumis pro quo alius morte plectendus ducebatur. Videns autem hoc 3ius miles qui primum ducebat versus supplicium redijt ad iudicem et ambos coram illo milites præsentabit, quos vt vidit tyrannus furore accensus iudicium dedit tale[582]. Primo dixit, te iubeo occide quia iussus et occidere et imperatori non obedisti. Secundo te inquit iubeo interfici, quia damnatus es, et 3io te inquit similiter iubeo interfici, quia causa commilitoni donnationis fuisti. et subdit seneca, O quàm solers est iracundia ad fingendum causas furoris.[583] Tres enim ibi puniti sunt ob vnius innocentiam. Excogitat iste quemadmodum faceret crimina cum nullum inveniret habet enim iracundia hoc malum quod non vult regi. Nam ipsi veritati irascitur si contra voluntatem ejus aliquid faciet.

[584]Be not faint hearted when thou iudgest etc. Accept noe person against thine owne conscience.

[585]Non considerare permittimur personam pauperis aut misereri eius in iudicio; sed cum molestiam licet, coercendus eiusmodi pietatis affectus et æquitatis est dictanda sententia. Respect of persons {illeg} fight | Respect of causes cleareth light Soe that respect doth wrong and right. Gouer poet.

[586]In Carinthia a prouince of Illiricum is a cittie called Clugen where they obs. an ould custome albeit verie rigorous, for if a theife be taken with that fact he is fourthwith hanged without more a doe and they hangt those alsoe which are uppon great presumptions thought culpable of theft, and 3 dayes after iudgment is geuen on the case and if the iudges then find the partie guiltie he is left hanging on the gallowes till he fall thence, but if he be unguiltie he is taken downe & honestie buried to make him amendes[587].

Hic locus odit, amat, punit, conseruat, honorat:Written ouer the iudgment place in a strong
Nequitiam, pacem, crimina, iura, probos.castle in a cittie Zante in an Iland Zante.[588]

[589]Non potest Iustitia sine prudentia esse cum examinare quid iustam quidue iniustum sit non mediocris prudentiæ sit.

[590]Iustitiarij imprudens dictum. Resp. Latineri prudens –

[591]One put out the candle that the {fleaeb} might not see to bite him: soe doe they that by killing men seeke to hide there acts of wickednesse. {Eu} Gilbert Narr l. 1o. –

[592]Quæso (Lector) vt memor tribunalis dominj et de iudicio tuo te intelligens iudicandum nec mihi nec adversario meo faveas, neve personas loquentium sed causam consideres. {sewe{illeg} to the {Ridder}. 2. lib.}

[593]Qui non repellit iniuriam si potest tam est in vitio quàm ille qui facit. De viro forti – Hinc Moses {vrsis} etc Exod. 2. {illeg}ripe eum qui ducitur ad mortem. Prov. 24. Salvum feci pauperem de manu potentis etc – Iob 29. Iob: 4.6. He that will understand righteousesse of iudgment and æquitie must {willne} his heart to understanding Pro 2.9. Let a iudg especiallie heare Prov. 3.3.

[594] [595]2. Chron 19.{6}. /. Everie man thinks {sebsidies} etc. a great charg but noe man minds what a charg lies on kinges and iudges. The more eminent place the more care. A place wherein the difference of {illeg}terment 2 the charge etc – . Levit. 19.15. Iudge {illeg}st{illeg}e. /. Deut 17.8. Hard matters to be inquired & referred. /. Accept noe person Iob 13.10. /. {Neither} would have Paull heard – A heathen man – / Doth our law iudg a man before it heare him etc Ioh 7.51./. Gen. 11.5. gods ex&ple, soe before he destroyed Sodome etc – Iudex lex loquiens, the life of the law. He must remitte the rigour of the law soe that the law loose not its vigour – The mercie seate was covered with Cherubins of iustice. The iudg must not doe as Saul did with Agags beasts some the {fant} etc The law must not be made a spiders web. Moses willed the people of Israel to {illeg} there hands vppon there sonnes & brethen etc soe etc – Exod: 18.21. / Charg Ioshua and incourage him Deut 3.28. A iudg must not be like the swordfish of which its storied that he makes {show} of a sword but wants a heart and soe never vses it – Should such a man as I flie {Nehoniahes} {illeg} {tel} the iudg say should such a man as I feare./ Reasons 2 1 ye execute not etc1 in respect of yowre office 2 he wilbe with yow2 in respect of the thinges themselves They are ordeined & sent of god {Paul} Iohn etc God blesses his ordinance or it could not stand as it does – –. The ordinance of man not {illeg}liter but {alia} 1 subiectiue. 2 obiectiue. 3 τελιηως The wicked resist {Iude}. 2. They are but the ministers of god to execute his vengeance, Vengeance is mine etc 1 it must teach men to receave there iust sentence as comeing from god. 2. if it be {illeg}iust they must know that as it comes from god it is iust to {rother} fines or he exercises thy patience – {Make} not the stone but {illeg} {raised} on constantly {times} Iob. 29.14. etc – vid. 1.40 –/– vid. aliquo {illeg} in {illeg} Mose[596] [597]

<704v>

Iudicium ultimum

[598]Quadam vi divina fiet vt cuique sua opera bona vel mala in memoriam revocentur, et mentis intuitu mira celeritate cernantur vt accuset vel excuset scientia conscientiam atque ita simul singuli et omnes iudicentur

Iudicium faciet gestorum quisque suorum, Cunctaque cunctorum cunctis arcana patebunt.

[599]Nihil est quod magis proficiat ad vitam honestam quàm vt credamus cum iudicem futurum, quem et occulta non fallant, et indecora offendant, et honesta delectent.

[600]God never leaues kinges vnpunished when they transgresse there limits. For in that psalme where god saith to kinges {vas dij estis}; He Imediatelle thereafter concludes But ye shall die like men. The higher we are placed the greater shall our fall be. Vt cusus sic dolor: the taller the trees to the more in dawnger of the wind and the tempest {beutes} surest vppon the highest mowntaines etc. Idem de iudice –

[601]Goe be of good courage, consider & take heede what thou doest. A prophet to Ahab –

[602]Thou shall not doe uniustlie in iudgment thou shalt not favour the pore nor honour the mightie etc –

[603]Deus non naturæ ratione sed honoris causa nominamus. Mercurius Trismegistus ofer the gods.

<705r>

Iuramentum.

<706r>

Iuris prudentia.

<707r>

Lachrymæ.

Vide virtutem Columbæ 7ē in Innocentes pa: 609. [604]Ideo si vinceretur Absolon eum occidi prohibuerat David vt edomito servaretur pænitendi locus. Et qui non potuit non orbitatem doluit in eius interitu etc Namque alio prius filio qui innocens erat pro quo ægrotante affligebatur moriente lætatus est.

[605]Est honor et lachrimis. –. De Mirrha. –.

<708r>

Lectio.

<709r>

Lex.

[606]Deus verus eos a quibus non colebatur meritò neglexit; Dij autem (Ethnicorum Rom:) cultores suos ad benè vivendum quare nullis legibus adjuverant? Vtique dignum erat vt quomodo isti illorum sacra, ita illi istorum curarent facta; minantes pænas male agentibus, præmia rectè agentibus pollicentes.

[607]Lycurgus Lacidemonijs leges ex Apollonis authoritate se instituisse confinxit. Xenophon. Plutarch.

<800r>

Liber vitæ.

<801r>

Liberalitas. Beneuolentia etc

[608]The people of Israell offered soe much that Moses was forced to command them cause bringinge –

[609]Ex duobus constat beneficentia vt sit perfecta Beneuolentia et liberalitate. Non enim satis et benevelle, sed etiam bene–facere. Nec satis est benefacere nisi id ex bono fonte id est bona voluntate proficiscatur./ Plurim{a}. 1. Eo largiendum consilio vt prosis non vt noceas. 2. de iustem quæsitis largiendum. 3. cum fide et sine fraude. 4 sine Iactantia, affectus nomen imponit operi. 5. respiciendi in 1o loco Domestici fidei. 6. Omnius debetur nos misericordiam sed non æquam. 7. propinquis salueniendum. 8. non pudeat paupertatis hinc consecutæ, quia Christus ex diuite pauper factus vt nos ditaret. –    [610]Ap docet (2 Cor. 8.10.) et liberalitatem sine beneuolentia et beneuolentiam sine liberalitate non esse perfectam. Vnde ad perfectam hortatur. Versu. 11o. Versu 15. Bene hortatur etc quoniam qui plurimum auri possidet non abundat quia nihil est quicquid in hoc seculo est, et qui exiguum habet non minuit quia nihil est quod amittit. Res sine dispendio est, quæ sine dispendio est.

[611]–9. Pulchrum est propensiorem eius haberi rationem qui tibi aut beneficium aliquod aut munus contulit, si ipse in necessitatem incidit – Vt aliquis excusare possit quod non dederit, quomodo excusare potest quod non reddiderit? Non dare cuiquam vix licet, non reddere vero non licet.

[612]Benevolentia gladium iracundiæ extorquere consuevit: facit vt amici vulnera vtilia magis quàm voluntaria inimici oscula sint etc –

<802r>

Liberum Arbitrium.

[613]Testimonies & proofes against it etc –

<804r>

Limites.

<805r>

Lingua. Linguæ.

[614]Linguæ sunt vtiles etc si tantum occupent vt maioribus rebus ad quas adipiscendas servire debent non sint impedimento.

Reckoning up the sinnes of all his members, [615]Lingua mea nocuit mihi plus quàm omnia membra. – nimium laudando vel vituperando fere quoties loquor mentior etc –.

[616]Scriptum, Ex verbis tuis condemnabere] quid opus est igitur vt properes periculum suscipere condemnationis loquendo; cum tacendo possis esse tutior? Complures vidi loquendo peccatum incidisse, vix quemquam tacendo. Ideoque tacere nosse quam loqui difficilius est etc. Homo sapiens tacebit vsque ad tempus. Ecclesiasticus. 20. Hinc. Ps. 38. Sciebat enim et legerat divinæ esse protectionis vt homo a linguæ suæ flagello absconderetur etc Verberamur vocis nostræ verbere cum loquimur ea quorum sono ceditur animus noster. Quis est qui non delinquat in lingua sua? Quia neminem videbat sanctum os servare posse ab immunditia sermonis ipse sibi silentio legem imposuit vt tacendo culpam declinaret, quam vix effugere posset loquendo. Dixi custodiam id est dixi mihi tacito cogitationis præcepto etc Aliæ sunt viæ quas debemus sequi, Domini. Aliæ quas debemus custodire. Nostras.Potes autem custodire si non cito loquaris. [617]Lex dicit Audi. NE. Loquere. Ideo Eun lapsa {em} quia locuta viro quod non audierat a domino.

[618]Mutos nos esse oportet. Minimè. est enim tempus loquendi: Ecclesiasticus. 3. Si pro otioso verbo reddemus rationem, videamus ne reddamus pro otioso silentio. David non silentium sibi indixit sed custidiam etc Cui nisi vnicuique nostrum scriptum est Ecclesiasticus 28.28. etc. Possessio tua mens tua est. Aurum tuum cor tuum est. Argentum tuum eloquium tuum est. Sepi possessionem hunc et circumvallato cogitationibus: munito spinis sollicitudinum: ne in eam irruant et captivam ducant irrationabiles corporis passiones etc iugum sit verbis tuis et statera] id est humilitas atque mensura vt lingua tua menti subdita sit. Restringatur habenæ vinculis; frænos habeat suos quibus revocari possit ad mensuram. Sermones proferat libra examinatos iustitiæ, vt sit grauitas in sensu, in sermone pondus, atque in verbis modus.

[619]Ps. 19. Loqueus adversarij sermo noster est. Loquimur plerumque quod excipiat inimicus, et quasi nostro nos gladio vulneret. Quanto tolerabilius est alieno gladio quam nostro perire? etc. –.

[620]Quando aliquis nobis convitiatur, ad iurgium vocat etc tunc silentium exerceamus, tunc muti fieri non erubescamus. B Si taceas dicetur ille convitiatus est huic, contempsit iste. Si referas contumeliam dicetur, ambo convitiati sunt. Vterque condemnatur nemo absolvitur. [Si taceas irrisum se putabit. Si respondeas, victorem. / . Etsi servus convitium dicat iustus tacet. Etsi infirmus contumeliam faciat, iustus tacet. Etsi pauper criminetur iustus non respondet. Hæc sunt arma iusti vt cedendo vincat. Sicut periti iaculandi cedentes solent vincere, et fugientes gravioribus fugientes vulnerare ictibus. / . Quid opus est moueri cum audimus conviti{a?} cur non imitamur dicentem Obmutui etc Ps 38. An hoc dixit tantummodo; non etiam fecit David? Immo et fecit. Nam cum ei convitiaretur Semei filius Gemini tacebat David et quamvis septus armatis non retorquebat convitium, non vltionem quærebat (neque vindictum permisit). Non mouebatur convitijs cui abundabat bonorum opum conscientia. Is qui cito iniuria mouetur, facit se dignum contumelia videri: dum vult ea indignus probari. Melior est itaque qui contemnit iniuriam quàm qui dolet. Qui enim contemnit quasi non sentiat ita despicit: qui autem dolet quasi senserit torquetur. – .

[621]Ne modum progrediaris loquendi, ne quid indeorum sermo resonet tuus. Speculum enim mentis plerumque in verbis refulget. – . In silentio est reliquarum virtutum otium. – .

Cauendum ne quid turpe ore exeat. Huc enim grauiter coinquinat hominem. Non enim cibus inquinat hominem. Sed iniusta obtrectatio; sed verborum obscænitas. Et non solum nihil ipsi (ministri) nihil indecorum loqui, sed ne aurem quidem debemus huiusmodi præbere dictis. Sicut Ioseph veste fugit relicta etc quoniam quem delectat audire, alterum loqui provocat.

[622]Put away from thee a froward mouth, and put wicked lips far from thee. Prob. 4.24. [623]

<806r>

Longanimitas Dei.

<807r>

Magistratus.

<808r>

Malitia.

[624]In malevolam animam non introivit sapientia – tit: Anima.

<809r>

Matrimonium.

[625]Taciani et Marciani cæterorumque qui nuptijs detrahunt perfidia quàm sit damnabilis insinuat. Si enim thoro immaculato et nuptijs debita castitate celebratis culpa inesset, nequaquam dominus ad has venire, nequaquam eas {signorum} suorum initijs consecrare voluisset. Nunc autem quia bona est castitas coniugalis, melior continentia vidualis, optima perfectio virginalis, ad comprobandum omnium electionem discernendum ttamen singulorum meritum ex intemerato Mariæ virginis utero nasci dignatus est, e prophetico unæ viduæ ore mox nato benedicitur, iuvenis nuptias sua præsentia honorat. – . – .

[626]Fox Act & Mon: 2 vol. 1698.

[627]Campegius thought it better preists should haue manie Concubins then one Wife. etc.

<902r>

Martyrium.

[628]Festinavit mulier vt interesset martyribus et pro veritate occideretur.

[629]Saturi mira Constantia. Vnorem, liberus omnia reliquit pro Christo.[630]

[631]7ē Martyrum alacritas ad supplicium tamquam ad æpulas festinantium. – .

[632]Tormenta Martyrum varia – Sponte ttamen currebant vt occasione mortis incorruptibilis vitæ dona preciperent.

[633]Dionysia vestimentis exuta spectaculum omnijbus, facta. – . Filium solata[634].

[635]Victoriæ Constantia, et salus restituta – Victorianus tripudiavit in domino[636].

[637]Duorum martyrum consortium dulce – Martyres linguis radicitus abscissis loquati sunt[638].

[639]Varia genera cruciatuum – Dagila cum gaudio reliquit domum maritum et filios[640].

[641]Malius temporalia ad modicum sufferre supplicia quàm æterna pendere et subire tormenta – vox 7ē fratrum

[642]Ito supplicia quasi ad epulas concurrentes,   Votiva nobis hæc dies et omni festivitate festivior.

[643]Ignis martyres consumpturus (per se seu) divino (potius) imperio extinctus –

[644]Direptionem bonorum cum gaudio susceperunt – Promptior invita ad mortem fæmina quàm persecutor ad paruam[645].

[646]Cruciatus pro quadam specie voluptatis expetitur.

[647]Numquam potest solemnitas impediri quibus {illeg} in tribulationibus gaudere –

[648]Thomas Whytet post recantationem cruciatus conscientiâ, post deditionem sui in manus prosecutorum lætissimus –

[649]D Taylour ad Martyrium quasi ad convivium filaris et lætus. –

[650]Schismatici & Hærotici se martyres dicunt. In ep. Ioh: Tract. 6o.

[651]Quære mortes martyrum; Oculos carnis interroga, Malè mortui sunt. Oculos fidei interroga, pretiosa in conspecta dominj mors sanctorum. – De Disc. Christ.[652]

[653]Hopexi solatium contra martyrium et morte pro Christo. / Mro Kingsten –.

[654]Christus pro nobis, ergo nos pro Christo. – Sanderi dictum Grimaoldo[655]

[656]The fire a bed of roses to James Baynham halfe burned –.

[657]Nos tempore persecutionis de civitate in civitatem concedere imo vt ipsius verbo vtar fugere vult dominus ne temere aliquis dum martyrij desiderat gloriam offerat se periculis etc – Matt: 10.

[658]Nec rursus propter ignaviam cedere quis ac deserere fidem debet metu periculi; Qua gratia præparandus est animus etc vt nullis perturbari possit terroribus etc. vt in bello improvisus hostis etc –

[659]Martyrum Constantia.        Nec irritare nec adulari licet[660]

<903r>

Persecutio.

[661]Domine Iesu volunt omnes te frui at non ita et imitari; conregnare cupiunt sed non compati. Ex his erat ille qui dicebat, Moriatur anima mea morte iustorum Num: 32. Optabat sibi extrema iustorum, sed non ita et principia. Mortem spiritualium optant sibi etiam carnales, quorum tamen vitam abhorrent. Non curant quærere quem tamen desiderant invenire, cupientes consequi sed non et sequi. Non sic illi quibus Luc. 22. Vos estis qui permansistis etc. Ipsi ibant post te et pedibus et affectibus.

[662]Absit mihi gloriari nisi in cruce dominj mei Iesu Christi. Gal. 6. Grata ignominia crucis ei qui crucifixo ingratus non est.

[663]Serpens totum corpus pro capite obijcit ferientibus notum hoc quantum illustrat sensum illum quo dominus iubet astutos nos esse sicut serpentes. Matt: 10. vt scilicet pro capite nostro quod est Christus corpus potius persequentibus offeramus ne fides Christiana tamquam caput necetur in nobis si parcentes corpori negemus Deum.

[664]Sicut dixit dominus de Iudæis, Populus hic labijs me honorat, cor autem eorum longè est a me: fortasse et de aliquibus lapsis dicat. Isti me labijs negarunt, sed corde mecum sunt. Vicit eos pæna, non avertit perfidia – pag 155. to. 2o.

<904r>

Mediator.

[665]Homines {vtantur} atriensibus in deo nihil tale. Sine Mediatore exorabilis est.

[666]Nihil liber opus est, patronis apud Deum: neque enim tum facile Deus audit, Si alij pro nobis orent, quàm si ipsi oremus, etsi pleni simus omnibus malis.

Sulpico Ambros. in c. 1. ad Rom: contra similitudinem a regibus desum etc.

<905r>

Medicus.

[667]Miraculum de herba medicam vim habente.

<906r>

Mediocritas.

<907r>

Meditatio.

<908r>

Memoria.

<909r>

Mendacium.

[668]T. Pomponius Atticus mendacium neque dicebat neque pati poterat.

[669]Falsorum genera duo Vnum eorumquæ omnino esse possunt, vt 7ē et 3ia esse 11ē. alterum eorum quæ non sunt quamvis esse possint, vt pluisse Calendis Ianuarijs quando etc

[670]A champion of the popes to uphold the shop of his forgeries and lies in an Apologeticall treatise sticketh not to affirme this impious rule: honesta docendi ad pietatem numquam potest esse ratio inhonesta. Soe as a mans meanings be good and religious it skills not though his meanes be bad and impious. 23nt [671]St Aug: faith plainelie it is not lawful to dissemble for the safetie of a mans soule. And the heathen philosopher in the fourth of his Ethickes speakes better Christianitie in this case ηαθἄυτὸ τὸ μάν {Π}ευδος φεητὸν ηαὶ Φαυλον a lie is simplie bad and simplie to be condemned. – .ηαθ᾽ ἀυτὸ τὸ μὲν Φευδος φαυλον ηαι φεη{κν}                                          per se mendacium improbum est et viterp. dignum.[672]

[673]Qui mendax est neminem putat verum dicere. A {lijng} tongue one of the 7 thinges god hates. Prov. 6.17.

<1000r>

Mendicus.

<1001r>

Meritum.

[674]Necesse est 1o omnium credere quod remissionem peccatorum habere non possis nisi per indulgentiam dei etc postremo quod æternam vitam nullis potes operibus promereri nisi gratis detur et illa etc[675].

[676]Si consideremus merita nostra desperandum est[677].

[678]Non secundum merita nostra, sed secundum illius misericordiam firma est promissio[679].

[680]præsume non de operatione tua sed de Christi gratia[681].

[682]Intolerandæ præsumptionis videretur deo dicere, suscipe me, nisi promissum eius adiungeret, hoc est, vt auderemus ipse fecisti, tuæ te chirographo convenimus[683].

[684]Quicquid deus promisit nobis, indignis promisit, vt non quasi operibus merces, sed gratia a suo nomine gratis daretur, quod hoc ipsum iustè vivere in quantum homo potest iustè vivere non meriti humani sed beneficij divini est.

[685]Nemo talem vitæ conversationem ostendit vt regno dignus esse possit, sed hoc tolum est donum dei.

[686]phil. 2.12. Ideo cum timore et tremorè ne sibi tribuendo quod benè operantur de bonis tamquam suis extollantur operibus. Tanquam ergo interrogetur ap. Quare dixisti cum timore de rationem reddit, Deus enim etc.

[687]Vigilant tentatoris insidiæ vt vbi proficit Devotio, subrepat elatio et vt homo de bono opere in se potius quam in domino glorietur. Sed solicitudo nos apostoli contra hoc periculum monet dicentis, cum timore etc

<1003r>

Miracula.

[688]Mar. 16.17. Theese giftes are acknowledged by the fathers to haue shined in the apostles time and in some few ages after the apostles: but allwayes with this note as the learned hold, in ijs qui dono miraculorum claruerunt, in such as were evidentlie indued with the gift etc.

[689]A giddie brother conceitinge a warrant out of theise wordes for proofe of certaine brainsicke conclusions that he held made this his issue that if he tooke downe rats bane and it did him noe hurt that then his positions should be receaved as the oracles of god: which he doinge accordinglie and for a little time not feelinge anie harme to insue was ravished with a wonderfull {iollitie} of this his strange triall[690]. But his pittifull metamorphosis was as quicke and strange: for as soone as the poison came neere vnto his heart he roared yelled and raged exceedinglie & die .

[691]Qui signa et miracula dominj rectè cum legunt vel audiunt accipiunt non tam in his quid foris stupeant attendunt quàm quid horum exemplo intùs agere, quid in his mysticum perpendere debeant inspiciunt.

[692]Inter omnia miracula quæ dei filius vt suam panderet divinitatem operatus est. Supereminet hoc et quasi quendam obtinet principatum quod circa Lazarum fecit. Et quidam singula opera eius admiratio ne dignissima sunt. Quis enim non venerabili{illeg}

admiretur quod claudi etc – Sed parva ad hoc –. [693]Per hoc se vitæ et mortis dominum declarabit. – Accessit ad singularem dignitatem miraculi speciale meritum dignissimi descriptoris; soli Iohanni delecto dominj reservatur est – Dormit[694]] Mortuus erat sed Christo vivebat. Nullus tanta facilitate posset aliquem excisare a somno, quanta Christus Lazarum resuscitare volebat a tumulo. Denique et omnes defuncti (si potentiam dei consideres a quorum novisso sunt resuscitandi) dormientes possunt vocari. Iuxta quod Ap. q Thess. 4.13.[695]

Quærendum quid designetur per 4or dies – Omnis homo moriturus nascitur cum peccato originali hinc ap. Ro: 5.12. hæc est 1a dies mortis quam dedit origo propaginis. Deinde nascendo adolescit homo venit ad annos rationis capaces, incipit in se habere naturalem legem qua docentur naturaliter homines vt quod sibi fieri nolunt alijs non faciant. Sed et hanc transgrediuntur et pati furtum nolunt et furtum faciunt. Ecce altera dies mortis. 3a legis violatio Mosaicæ. 4a Euangelij contemptus. – . Possunt et aliter exponi. Potest per Lazarum figurari peccatur qui mala peccandi consuetudine et desperatione sepultus est. Ad consuetudinem vero 4to quodam progressu pervenitur. [696]Primo est titillatio in corde. 2o consensus, 3o factum. 4o consuetudo. Quidam cum illicita cogitatione pulsantur ita eam a corde repellant vt penitus nulla mala delectatione moveantur. quosdam delectant quædam sed non adducuntur, vt consentiant ad delectanionem. Accedit consensus et sic in opus erumpitur. Iam factum in consuetudinem vertitur et impletur illud mortis quatriduum vt dicatur Iam fetet quatriduanus enim est.

Suscitaturus Christus infremuit et turbatit se vt ostendat eum qui talis est perturbari debere etc – Cum peccator plangit peccata sua, fremit et turbatur in eo Christus. – Interrogat vbi positus vt ostenderet solum etc se cognoscere quæ sancta, peccatorem ignorat quia reprobat etc – Lachrymis implevit amicum, maiestate deum – Sedulius – Flebat eum pro parte humanitatis quem resuscitare poterat per potentiam divinitatis. Lachrymatus est etiam vt peccatores doceret lachrymis indigere profusis. Per lapidem figuratur lex quæ tabulis lapideis scripta fait. Mortuus sub lapide, reus est sub lege – Nam hi qui bene vivunt sub lege non sunt, quoniam iusto lex non est posita etc – Hunc lapidem dominus iussit removeri iubens euangelium per orbem prædicari. – [697]Mala opinione fætuit. Quanta in huius mortui resuscitatione facta esse dicuntur tremuit dominus {Ilevit} turbatus est voce magna clamavit quia difficile et cum clamare a peccati morte resurgit – quem moles malæ consuetudinis permit. Prodijt confitendo peccata – ligatum solverunt discipuli {quia} peccata {remiserunt} etc Matt: 18

[698]Tres tantùm resuscitati referuntur, filia archisynagogi intra domesticas parietes constantes, filius viduæ extra portam civitatis {illeg}, Lazarus mortuus, fætidus – Significant tria genera peccatorum quos et hodie suscitat Christus, peccatum in conscientia clausum habentes, et necdum ad opus eruptum Matt: 5.28. in acta conmittentes, consuetudine multiplicantes, hi difficulter resuscitantur ni sorores habeant id est spirituales animæ virtutes. Non de his desperandum est quamquam obiurgationis clamoribus opus sit etc – Nullus absolvendus qui non apparet iutus vicisi{illeg}

Misericordia.

[699]Quod non vis pati non facias alteri; non facias alteri mala ne tu patiaris similia. Ita clemens esto in alienis delictis sicut in tuis vt non aliter te et aliter alios penses. Si ceciderit inimicus noli gratulari in ruina adversarij, noli extolli: non læteris super inimici interitum ne forte et tibi superveniat malum.

[700]M. Marcellus qui Syracusas ornatiss. vrbem cepit refertur eam prius fleuisse ruituram, et ante ejus sanguinem suas illi lachrimas effudisse. – . Reponatur in Compassio.

[701]Exodus. 22. 21. 23. 26. 27. etc.

[702]Christus cum passus fuisset tentationis iniuriam dicente sibi diabolo Si filius Dei es etc non est turbatus nec diabolum increpauit. Nunc autem quando diabolus dei sibi vsurpauit honorem dicens Hæc omnia tibi dabo etc Exasperatus est et repulit eum – Vt nos illius discamus exemplo nostras quidem iniurias magnanimiter sustinere, dei autem iniurias neque vsque ad auditum sufferre: quoniam in propijs iniurijs esse quempiam patientem laudabile est, injurias dei dissimulare nimis impium.

[703]Nemo amicarum beneficijs me superauit, nec quisquam inimicorum in inferendis iniurijs././ Monumenti Syllæ inscriptio ab ipso composita. Christianissimem si, Nec quisquam in condonandis inimicorum iniurijs facilior.

[704]Misericordia mira Acacij erga inimicos suos –

[705]Cum Theodosius Iunior a quodam familiarium interrogaretur Cur nullum se lædentium subijceret, Vtinam inquit esset possibile mihi ad vitam etiam mortuos revocare.

<1005r>

Missa.

<1006r>

Monachi.

<1007r>

Monstra.

<1009r>

Monumenta.

<1010r>

Mors.

[706]Finis vitæ tam longam quàm brevem vitam hoc idem facit. Neque enim aliud melius et aliud deterius, aut aliud maius et aliud brevius est quod iam pariter non est. Quid autem interest quo mortis genere vita ista finiatur quando ille cui finitur iterum mori non cogitur? Cum autem vnicuique mortalium sub quotidianis vitæ huius casibus innumerabiles mortes quodammodo comminentur quamdiu incertum est quænam earum ventura sit: quæro vtrum satius sit vnam perpeti moriendo an omnes timere vivendo?[707] Nec ignoro quàm inertius eligatur diu vivere sub timore tot mortium, quàm semel moriendo nullam deinceps formidare. Sed aliud est quod carnis sensus infirmiter pavidus refugit, aliud quod mentis ratio diligenter {enucleata} convincit. Mala mors putanda non est quam bona vita præcesserit. [708]Neque enim facit malam mortem nisi quod sequitur mortem. Non itaque multum curandum est eis qui necessarium morituri sunt quid accidat vt moriantur sed moriendo quo ire cogantur.

[709]Ignorat homo quando moriatur sicut enim in cœlo stella coruscans velociter currit et repente deficit et sicut scintilla ignis subito extinquitur et in cinerem redigitur, sic cito finitam datur istam cernere vitam. [710]Dum enim libenter ac iucundiss. moratur homo in mundo diuque se victurum arbitratur ac multa in longa tempora disponit agenda subito rapitur in mortem et ex improviso anima rapitur a corpore.

[711]Dies mortis subito veniet et forsan hodie erit. Certum est quod morieris sed incertum quando aut quomodo vel vbi. Quoniam mors vbique te expectat: tu quoque si sapiens fueris vbique eam expectabis

[712]Non potest malè mori qui benè vixerit – etc. – Inspice præcedentia –

<1010v>

Præparatio.

<1011r>

Morbi.

[713]Qui valentiores et sani vtile eis infirmari ne per vigorem salutis plus lætentur in transitorijs rebus et terrænis quàm debent. Mala est sanitas carnis quæ ducit hominem ad infirmitatem animæ. Et valde est bona infirmitas carnis quæ perducit hominem ad sanitatem animæ. Infirmitatem carnis laudat Ap: dicens, Cum enim infirmor tunc fortior sum et Spiritu.

[714]Quando infirmior tunc potens sum 2. Cor: 12. Quia carnis infirmitas robur spiritui augeat et subministret vires. Ita e contrario carnis fortitudo debilitatem spiritus operatur. Et quid mirum si hoste debilitato tu fortior efficeris? Nisi fortè illam tibi insanissimè ducas amicam quæ non cessat concupiscere adversus spiritum Gal. 5.

[715]Job. 2. trado eum tibi etc imperat diabolo vt se ipse destruat, quod dum carnem debilitatmentem corroborat etc

<1011v>

Pestis.

<1012r>

Multitudo.

<1013r>

Mundus.

[716]Deum videbunt Matt: 5. Homines in tantum vident deum in quantum moriuntur huic seculo. In quantum autem huic vivunt non vident. etc.

[717]Dic mihi vbi sunt amatores mundi qui ante pauca tempora nobiscum erant? Nihil ex eis remisit nisi cineres et vermes. Attende diligenter quid sunt vel quid fuerunt. Homines fuerunt sicut tu comederunt biberunt riserunt duxerunt in bonis dies suos et in puncta ad inferna descenderunt. Job. 21.13. Hic caro eorum vermibus et illic anima ignibus deputatur, donec rursus infælici collegio colligati sempiternis involvantur incendijs qui fuerunt in vitijs. Vna namque pæna implicat quos vnus amor in pæna ligat. Quid profuit illis inanis gloria, brevis lætitia, mundi potentia, carnis voluptas, falsæ divitiæ, magna familia, et mala concupiscentia? Vbi risus? vbi iocus? vbi iactaantia? vbi arrogantia? De tanta lætitia quanta tristitia? Post tantillum voluptatem quam gravis miseria etc Quicquid illis accidit tibi accidere potest quia homo es.

[718]Mundus circumcingit et obsidet me vndique et per quinque portas videlicet quinque corporis sensus sagittis suis me vulnerat et mors intrat per fenestras meas in animam meam. Ier. 9.21.

<1014r>

Murmuratio.

[719]Qui infirmitatem patitur et contra deum murmurat iustitiam iudicantis accusat et {illeg} per hoc iram dei adversum se provocat

[720]Cum aer pluvia vel nimio frigore aut calore turbatus fuit contra Deum iniquè murmuravi. Omnia namque quæ ad vsum vitæ accepimus ad vsum culpæ convertimus. Quapropter iustum est vt qui in cunctis peccavimus in cunctis feriamur.

<1015r>

Munera.

<1016r>

Musica.

<1017r>

Mutatio.

<1018r>

Mutuatio.

<1019r>

Non-residentia.

<1020r>

Nomina-dei.

<1021r>

Nomina creaturarum.

<1022r>

Nobilitas.

<1023r>

Nox.

<1024r>

Obedientia.

<1025r>

Oblationes.

<1026r>

Oblivio.

<1027r>

Occasio.

[721]Sæpe occasio peccandi voluntatem fecit & facit.

<1027v>

Oculus.

[722]Oculi iniquo intuitu me perverterunt omnemque motum corporis mei ad immunda desideria traxerunt. Let thine eies behold the right, and direct thy way. Prov. 4.25.

<1028r>

Oeconomia.

<1029r>

Ordo.

<1030r>

Ordines Sacri.

[723]Deos cæteros accepimus, Cæsares fecimus] ita ecclesia de Apostolis & alijs ministris; Ministros Apostolis accepimus] cæteros fecimus. –

[724]Amat vnusquisque sequi vitam parentum etc In Ecclesiastico vero officio nihil rarius invenias quàm eum qui sequatur institutum patris vel quia graves deterrent actus, vel quod in lubrica ætate difficilior abstinentia, vel quod alacri adolescentiæ videtur vita obscurior etc.

[725]Quante magis vos Levitas oportet terrenis non teneri cupiditatibus quorum portio dominus.

Cælibatum sacerdotum approbat –– Virtutes quosdam Sacerdotales recenset.

<1031r>

Opera bona.

[726]Ioh: 12.3. Odor bonus fama bona est quàm quisquis bonæ vitæ operibus habuerit dum vestigia Christi sequitur quasi pedes ejus pretiosissimo odore perfundit.

[727]Tria requiruntur in vitæ actionibus. Inspice.

[728]Sed qui fecerit ea quæ dico. Matt: 7. Nam studia Scientiæ sine factis haud scio an etiam involuant magis.

[729]Quo melius epulantur animj quàm bonis factis? Aut quid aliud tam facile potest iustorum explere mentes quàm boni operis conscientia? Qui autem iucundior cibus quam facere voluntatem dei. Quem cibum sibi abundare dominus memorabat[730].

[731]{P}ertè fecit non vt rectè facere videretur, sed quia aliter facere non potuit.

[732]Laudo fructum boni operis, sed in fides agnosco radicem.

[733]1. Cor. 10.12. He geueth us to understand that outward standing and professinge of the faith without inward grace and feare of god issuinge into a godlie life and conversation is not standinge in deede but onlie seminge to stand etc

[734]Quo melius epulantur animj quàm bonis factis? etc –

[735]Habet vitam æternam fides quia fundamentum est bonum: habent & bona facta quia vir iusties et dictis & rebus probatur. Nam si exercitatus sit in sermonibus et desidiosus in operibus prudentiam suam factis repellit: & gravius est scire quid facias nec fecisse quod faciendum cognoveris. Contra quoque strenuum esse in operibus affectu infidum ita est ac si vitioso fundamento pulchra culminum velis elevare fastigia; quod quo plus struxeris plus corruit; quia sine munimento fidei bona opera non possunt manere[736]. Infida statio navem perforat etc –

<1032r>

Oratio.

Comitibus ad reges, ad deum non est opus. Amb in in ad Rom:

[737]Credimus angelos sanctos astare orantibus, afferre deo preces, cætera lit: Angelus.

[738]Soror venerabilis hæc tria sunt tibi necessaria valdè. Oratio qua mundamur; lectio qua instruimur, operatio qua beatificamur.

[739]Interdum nec verba expectat Deus sed solis cogitationibus advocatur. Desiderium pauperum exaudivit dominus, præparationem cordis eorum audivit auris tua. Ps. 9.

[740]Si corpus tuum stat in ecclesia, et foris vagatur mens tua, perdis mercedem tuam.

[742]Servus Barbaras Christianus vt a gravissimis viris nuper accepimus litteras ipsas nullo docente homine in plenam notitiam orando vt sibi revelarentur accepit triduanis precibus impetrans vt etiam codicem oblatum stupentibus qui aderant legendo percurreret. {illeg} Oratio pro terrenis quare non semper accepta deo 95.4.

[743]Tentant dei clementiam qui negligenter orant sine devotione, sicut si aliquis tentaret si homo dormiat vel non. Ecclesiasticus. 18.22.

[744]Cum ad oranduum intraveris fluctuantium cogitationum tumultus exterius relinque curamque exteriorum penitus obliviscere vt soli deo possis vacare. fieri enim non potest vt aliquando cum deo loquatur qui cum toto mundo etiam tacens fabulatur.

[745]Vbicumque fueris intra temetipsum ora si longè fueris ab oratorio noli quærere locum quoniam tu ipse locus es. Si fueris in lecto aut in alio loco ora: et ibi est templum. – . [746]Sed dicis, Ego quotidiè oro et orationis meæ nullum fructum video, sed sicut accedo ad illam sic et redeo; nemo mihi respondet, nemo quidpiam donat sed incassum laborasse videor. Sic loquitur humana stultitia non attendens quid veritas promittat inde Matt. 21.22. 17.7. – [747]Noli ergo vilipendere orationem tuam quoniam illes ad quem oras non vilipendit eam, sed antequam egrediatur de ore tuo ipse scribi eam iubet in libro suo. Et vnum e duobus indubitanter sperare debemus, quoniam aut dabit nobis quod petimus aut quod nobis noverit esse vtilius.

[748]Scit pater vester quod his indigetis] Hinc quidam superfluè dogmatizantes obijciunt, Quid tum necesse est vt eum pro nostris necessitatibus exoremus? Ergo frustra scienti loquimur. Quibus respondendum, quod non sumus narratores sed potiùs rogatores. Vult peti a nobis qui novit petenda vt nostra petitio {partum} consequatur.

[749]Christum alloquimur cum oramus, audimus cum divina legimus oracula.

[750]Orationis vis mira in sedanda tempestate

[751]Orationis vis eximia in proenda navi –. Orationis vis miraculosa. [752]

<1035r>

Oppressio.

<1036r>

Pæna.

[753]Sagittis tuis plagaris, per quæ enim peccasti per hæc et torqueris. Quia secuta es carnem flagellaris in carne.

<1037r>

Panis.

<1038r>

Papa.

[754]Non habent Petri hæreditatem qui Petri fidem non habent, quam impia divisione discerpunt.

<1039r>

Parabola.

<1039v>

Parentes.

[755]Quid mihi et tibi est muler] non suum matrem inhonoraret qui nobis iubet honorare patrem et matrem, aut eam sibi matrem negaret, ex cuius carne virginea{ꝫ} carnem suscipere non despexit. Ro: 1. Sed in eo quod miraculum facturus ait Quid etc significat se divinitatis qua miraculum erat patramdum non principium temporaliter accepisse de matre, sed per æternitatem semper habuisse de patre. Nondum venit hora] vt fragilitatem sumptæ ex te humanitatis moriendo demonstrem; prius est vt potentiam æternæ deitatis virtutes operando patefaciam. Carnis infirma perpetiens matrem de quæ hæc suscepit agnovit piè etc.[756]

[757]Halfe a league from Hughen is the Abbey of Losdune in the the tombe of Margaret countesse of Hennenberg and sister to William King of Romaines with an Epitaph thereof wherein is mentioned that the said countesse brought foarth as manie children at one burthen as be dayes in the y{i}ers.

[758]The people of Japponia or Japan haue a custome diverse times to kill theire new borne children thereby to avoyde the trouble and charge of bringing them up.

[759]Parens ipsa quare liberas suus enutriret.

[760]Prob. 1.8. / 4.1. / 6.20.

Ecclesiasticus 3.2. vsque ad 18.

<1040r>

Patientia.

[761]Deo nos frui desideramus et quanto in hac vita fruimur vel per speculum vel in ænigmate, tanto nostram peregrinationem et tollerabilius sustinemus et ardentius finere cupimus. – . – . Inspice Aug to: 4o. fol: 226.

[762]Revera iure ea fortitudo vocatur, quando vnusquisque seipsum vincit, iram continet etc.

[763]Tribulatio patientiam operatur, patientia probationem, probatio spem? 2. Tim: 2. Vide quot certamina & vna corona. 1 Pet. 2.20. Luk. 21.19. Apoc. 13.10 et 14.12.

<1041r>

Patronus.

<1042r>

Parricidium.

<1042v>

Patria.

<1043r>

Paupertas.

[764]Beata est si bona sua noverit cum veritate paupertas et omnibus præferenda thesauris quia melius est exiguum cum dei timore quàm thesauri magni sine timore eius. 5 lib. Exam: c. 8.

[765]Paupertas spiritus – Monachi et religiosi papist{um} minimùm pauperes huiusmodi.

<1044r>

Pax.

[766]Abraham for peace sake yeeded to his nephew Lot. Gen: 11.27. Gen: 13.8.– {1} Ro: 12.18. David was wearie of vnpeceable neighboures. Ps. 120.5 et 6. Ps. 133. – Matt: 5.23. Prov. 6.19. Loue the truth and peace Zech. 8.19. Noe true peace with the wicked – Talebearers cause of strife – Pro: 26.20. Ps. 34.14. Non tantum hanc pacem qua cum hominjbus verum etiam {quæ} cum deo est copulanda. Et bene ait se{p}ere. Nam exagitata est vndi{que} et prorsus explosa ac terras relinquens in cætum profecta. Sed ttamen possumus eum rursus revocare si volumus id est, si iracundiam, omniaque alijcientes impedimenta pacis modestam hanc vitam puramque sectemur. Peace ought to be amongst neighbours Prov 3.29.

<1045r>

Peccatum.

[767]Peccatum sequetur supplicium – [768]Mali alios de suo estimant ingenio [769]Si nunc omne peccatum manifesta plecteretur pæna nihil ultimo iudicio reservari putaretur Rurfus si nullum peccatum nunc puniret apertè divinitas nulla esse providentia divina crederetur.

[770]Peccati pæna 3r. suprema a Deum. interna a conscientia. externa a mundo of theese 3 we may say as as it is said of the swordes of the 3 Kings. and Elisha 1. {R}. 19.17. Him that escapeth from the outward pounishment of the world shall the inward pounishment of the conscience take hold on, and him that escapeth (if anie can escape) the pounishment of the conscience shall gods owne hand pounish. / Jer. 17.3. Nulla nocebit adversitas si nulla dominetur iniquitas. Greg.

[771]All affliction is not pounishment. Positiue divines. All pounishment & affliction is for sinne actuall or originall. Schoolemen. were if not for the taint of originall sinne neither had [772]Job needed trial, nor [773]Paull a pricke in the flesh, nor had the man in the gospell haue needed to be [774]borne blind for increase of gods glorie.

[775]Perseverare in malo diabolicum est et digni sunt perire cum illo quicunque in similitudinem eius permanent in peccato.

[776]In domo propria et in propria familia habeo accusatores, testes, iudices et tortores. Accusat me conscientia, testis est memoria, ratio iudex, voluptas carcer, timor tortor, oblectamentum tormentum. Quotquot enim fuerint oblectamenta mala, tot erunt tormenta dira in pæna[777].

[778]Secundum exteriorem hominem de parentibus illis venio qui me ante fecerunt damnatum quàm natum [779]Peccatores peccatorem in peccato suo genuerunt. 4or gradus. 1003. A – Peccandi {illeg}suetudu ibidem.

[780]Quis considerare valeat quanta mala per momenta temporum perpetramus, et quanta bona facere negligimus?     Where uppon David. Ps. 19.12.

[781]Magis timeo malum quod facio in abscondito, quàm quod in aperto. Malum namque quod nemo videt, nullus reprehendit: et vbi non timetur reprehensor securus accedit tentator & facilius perpetratur iniquitas.

[782]Simile eius quod pseudo Moses Iudæis quibusdam suasit, conatur indies diabolus peccatoribus suadere donec in ipsam Gehennam fuerint precipitati. Divitis exemplum terreat, sicut peremptorum visio hic.

[783]Peccatorum genus 3r designatum per 3es mortuos quos Christus suscitavit, mortuam, elatum, Io: 10.36. sepultum.  –    Consensus cordis, – Factum erumpens, consuetudine firmatum.

[784]Peccatum fugientes occisione sui – Ostenderunt quàm eis odibile fuerit.

[785]The wayes of man are before the eies of the Lord. ergo men should feare to sine. etc. His owne iniquities shall take the wicked etc.

<1046v>

Perfectio.

<1047r>

Peregrinatio.

<1047v>

Philosophia.

<1048r>

Pænitentia.

Romulus et Remus asylum constituerunt quo quisquis confugeret ab omni noxa liber esset. [786]The Christians asylum is true repentance.

[787]Ahabs temporarie pænitencie averted temporaris, pounishment. 1 K.21. 21. 27. 29.

[788]Examin thy selfe before thou be iudged – while thou maist sinne shew thy conversion. 1. Cor: 11.31.

[789]Verus pænitens {semper} dolet de præteritis, laborat pro futuris cavendis. Vera siquidem pænitentia est sine temporis intermissione de peccatis dolere. Sic plangere commissa vt non committantur plangenda. Irrisor namque est et non verus pænitens qui adhuc agit quod pæniteat. Inanis est pan. quam sequens coninquinat culp{a}.

[790]Exultare angelos fecimus quando conversi sumus ad pænitentiam. Festinemus ergo de nobis eorum lætitiam adimplere. Væ tibi quicumqe es qui desideras redire ad vomitum, reverti ad lutum. Putasne placat habebis eos in iudicio, quos tanto et t{a}m sperato privare vis gaudio. Exultaverunt quando venimus ad religionem tamquam super his quos ab ipsi inferni porta cernerent revocari. Quid vero tunc erit si ab ipsa ianua paradisi viderint retrorsum abire, qui iam alterum pedem habebant in cælo?

[791]Peccata mea inspicio nec gemo: erubescenda video nec erubesco: dolenda intueor nec doleo quod est mortis signum et damnationis inditium. Membrum enim quod dolorem non sentit mortuum est et morbus insensibilis est incurabilis.

[792]Velle peccare malum est; peccare peius: in peccato perseverare pessimum est: nolle pænitere mortale est.   –  [793]Terret me tota vita mea Deus meus quoniam diligenter discussa apparet mihi aut peccatum aut sterilitas: et si quid fructus in ea videtur sic est aut simulatum aut imperfectum vt possit aut non placere non displicere tibi. [794]Et cum verè ita res sit sic est mihi quasi non ita sit: quod est miseria super miseriam. Sic ludo et rideo quasi iam regnem tecum in regno tuo.

[795]Luke 24.47. Hence we may learne that none can obtaine remission of theire sinnes but who repent, and none but may obteine remission will they but repent: 1 against {illeg}sumption, 2 against despaire.

[796]Vera pænitentia est sine intermissione temporis de præteritis malis dolere, et sic plangere commissa vt non committat plangenda. Irrisor namque est et non verè pænitens qui adhuc agit quod pæniteat. / .Pænitentiam agere est et perpetrata plangere, et plangenda non perpetrare: nam qui sic alia deplorat vt ttamen alia committat, adhuc pænitentiam agere aut ignorat aut dissimulat./. [797]Inanis est pænitentia quam sequens coinquinat culpa; nihil prosunt lamenta si replicantur peccata. –. [798]Quis quid feceris quæcumque peccaueris adhuc in hac vita es: vnde te omnino si sanare nollet auferret (dominus).

[799]Et de paruis peccatis pænitentia est agenda; quanuis parua non propter hoc sunt negligenda, quia vt Greg. Nullum peccatum adeo paruum quod non crescat neglectum. [800]Minimam peccatum scienter commissum grauius toto mundo. – [801]Ista leuia qu{æ} dicimus noli contemnere: si contemnis, quando appendis expauesce: quando numeras leuia, multa faciunt vnum grande. Multæ guttæ implent flumem, Multa grana faciunt massam. – [802]Nullam peccatum criminale est dum displicet: nullum veniale dum placet. – Remedia conversionis ad Deum nullis sunt cunctationibus differenda; ne tempus correctionis pereat tarditate. Qui enim pænitenti indulgentiam promisit, dissimulanti diem crastinum non spopondit. – [803]Si agis pænitentiam dum sanus es securus es quia egisti pænitentiam eo tempore quo et peccare potuisti. Si autem tunc vis agere pænitentiam, quando iam peccare non potes, peccata te dimiserunt, non tu illa. Duæ res sunt aut ignoscitur tibi aut non ignoscitur. Quodd horum tibi sit futurum ego nescio, ergo dimitte incertum et tene certum. – [804]Stultum est in eo statu vivere in quo quis non audet mori. et audacior est qui cum vno peccato mortali dormit quàm qui cum septem hostibus: – [805]Nihil tantum decipit homines quantum vana spes longioris vitam. – [806]Posito quod homo certus esset de vita longa pænitentia non esset vsque ad senectutem prolonganda quia vire in hic ætate reperitur quis qui se a peccatis quæ consuerit euellat. – [807]In extremo vitæ suæ potest homo pænitere quia vsque tunc potest peccare et ergo vsque tunc potest de peccatis per divinam misericordiam veniam consequi, sed talis raro est vera et fructuosa. – [808]Cogita quod animæ in inferno cruciantur sine spe misericordiæ. Si amor dei te tenere non potest saltem terreat timor iudicij metus gehennæ etc [809]Nihil in hac vita pretiosius tempore quia breui hora posset quis veniam et gloriam obtinere, et plus quàm totus mundus valeat promereri. – [810]Cum omne peccatum committatur corde ore vel opere iustum est ita curari per contrarium vt peccator culpam animo detestetur, verbo accuset, et facto pæniteat. Hæ sunt trinæ dictæ quibus ad terram promissionis itur. Exod. 5.3. Hæc est scala cum 3bus gradibus quam vidit Iacob etc Gen: 28. Dominus huic in nititur – 1. vt cum sustineat. 2. vt ascendenti manam porrigat 3 vt fatigata e in cum respiciat. – [811]Sicut in radijus solaribus videntur atomi minuti in aere qui nequaquam extra radios solares apparent: ita menti radio circunspectionis propiæ illustratæ apparent defectus minutissimi qui tenebrosis mentibus occultantur. – Soe a man in sinne as in the water {feeles} noe waight etc.. – [812]Peccatum meum contra me est semper Ps. 51.3. Detestatio peccati in actum ad hanc non tenetur homo semper habitu, ad hanc tenetur, si quis fecerit perfectionis est. Sicut David etc – Ludolphus – 1a partis. c. 20o. [813]Pænitens omnes fructus pænitentiæ suæ paruos habeat: nunquam sufficiat et semper doleat, et de dolore gaudeat, non semper doluisse se doleat: dolorem cum vita finiat – [814]Aut continui dolores cruciabunt pænitentem vitam meam; aut æterni cruciatus vexabunt puniendam animam meam. [815]Sicut homo in Deum qui æternus est peccauit ita in æterno suo scilicet quandiu vixerit dolere debet [816]Multi gemunt pro peccatis non quod peccata eis displiceant propter deum sed propter pænam. Non nullos pænitet peccasse pro sola peccati turpitudine. Fructuosa contritio est cum quis de peccato quo Deum offendit dolet et inde turbatur quia iniquitas amore iustitiæ sibi displicet. – [817]Duplex Genitus dum plangimus 1 quod male gessimus – 2 quod non egimus agenda – – Luc. 3. Non solum fructus pænitentiæ sed dignos fructus pænitentiæ admonet esse faciendos. [818]Neque enim par fructus esse boni operis debet eius qui minus et eius qui amplius deliquit. – Facite etc [819]Quomodo fructificare poterimus? si vtique peccatis aduersa faciamus. Aliena rapuisti? incipe donare nunc propria. fornicatus es? a{illeg} usum te suspende coniugij. Inuiuriam fecisti? refer benedictionem etc Neque enim vulnerato sufficit ad salutem tantummodo spicula da corpore euellere, sed etiam remedia adhibere vulneribus.

<1048v>

[820]Quid durius quàm vt indicant (Novatiani) pænitentiam quam non relaxent, cum vtique veniam negando incentivum auferant pænitentiæ? – [821]Negant his oportere reddi communionem qui prævaricatione lapsi sunt. (Inter se non consentiunt, Novatianus nomini pænitentiam dandam putavit, Novatiani peccatorum distinctionem faciunt. Sed deus distinctionem non facit qui misericordiam promisit omnibus.

[822]Maiora crimina maioribus abluuntur fletibus.

[823]Quibus Christus ait tollite fagum meum qui mitis sum, Novatianus ait {Im}mitis sum: quibus Christus dicit Inveniatis requiem etc his grave onus et durum imponit iugum Novatianus.

[824]Matt: 10. Omnis qui confessus me fuerit. Quod est miserationis exaggerat, quod vltionis extenuat.

[825]Cum dicitur Omnis nullus a remuneratione qui fuerit qui fuerit confessus excluditur. Matt: 10.

[826]Os: 11.8 et 9. Nonne apparet quòd ideo nobis peccantibus indignetur dominus Iesus vt indignationis suæ nos terrore convertat? Indignatio ergo eius non vltionis executio, sed magis absolutionis est operatio. [827]Sic enim dixit, Si conversus ingemueris salvus eris. Expectat gemitus nostros sed temporales vt remittat perpetuos; expectat lachrymas nostras vt profundat pietatem suam etc legantur reliqua –

[828]Cum fructum omnem (Novatiani) aufertis pænitentiæ, quid aliud dicitis nisi hoc; Nemo de vulneratis nostrum ingrediatur hospitium, nemo in nostra sanetur ecclesia? Apud nos non curantur ægroti, sani sumus, medicum non habemus necessarium, qui ipse ait, Non opus est sanis medicus, sed his qui malè habent.

[829]Despisers of counsell and correction shall eate the fruite of there owne way etc.

[830]D. Conradus Vortius affirmavit quod Deus nobis salutem decrevit, si resipiscamus. Contra Lubertus Luc. 13.3. non notat causam quare ab interitu liberemur; Sed ostendit quales sint qui liberantur. Act. {5}.19. idem sensus. Deus non revocat remissionem faltam Ier. 31.34. Es. 44.22. Mich. 7.18. Ezechiel. 2.18 8.24. non loquitur de vere iustificato sed de eo qui apparenter talis est.

[831]Deferre not to {illeg} vnto the Lord, for etc

<1049r>

Pietas.

[832]Lex apud Romanos; qui parentes in calamitatibus deseruerit insepultus alijciatur

[833]Romani probris et iniurijs poetarum subiectam famam habere noluerunt capite etiam puniri sancientes tale carmen condere si quis auderet, se potius quam deos suos huiusmodi iniurijs indignos docentes, quos non sulùm patienter sed etiam libenter {scirent} poetarum maledictis lacerari.–.–. [834]Ita nos maiorem nostræ famæ quam {c}evinæ caram h{aciemus}

[835]Plato poetas censuit vrbe pellendos deorum iniurias indignè ferens corrumpique animos civium nolens.

[836]Eximia Pietas Abraham in immolando filio.–. Tanta pietate præcell{ait} Theodosius.

[837]Iunior vt omnes deo consecratos honoraret, præcipuè ttamen quos audiebat veneranda actione pollere. Fertur quod cum Constantinopoli episcopus Chebronensis fuisset mortuus, sagum ejus valdè sordidum quæsierit eoque circumamictus sit, credens se aliquid ex defuncti sanctitate promereri.

[838]Decalogus in versibus – Pietatis utilitus Prov. 2. last. / 3 {illeg}. / 3.8. / Prov. 4.10. Prov. 4.18. et 22.

[839]Though the wicked prosper neither invie him nor be wicked For etc Prov. 3.31. the wise and godlie shall inherit glorie (though {illeg} {deiethed}); & fooles dishonour though erothed. 35

[840]How so ever god may {seme} to forget the godlie for blessinges {temporall}; in respect of {eternall} he may be said to deale with them as did Elkanah with Hannah. 1: Sam: 1.5. etc Am not I better to {yow} then 10 sonnes – then all the world besides.

<1050r>

Prædicator.

[841]Non minus pium est docere animam scienciam quàm prævere escam corpori.

[842]Potentium predicare silentium damnabile, impotentium culpabilis prædicatio.

[843]Homo quod per hominem discendum est sine superbia discat, et per quem docetur alius sine invidia tradat quod accepit. etc. Cogitemus ipsum ap. Paulum licet divina et cælesti voce prostratum et instructum ad hominem ttamen missum esse vt sacrementa perciperet atque copularetur ecclesiæ[844]. Act: 9. [845]Et Centurionem Cornelium quamvis exauditas orationes ejus eleemosynasque respectas ei angelus nunciaverit Petro ttamen traditum imbuendo etc. Act. 10. [846]Et poterant vtique omnia per angelum fieri sed abjecta esset humana conditio si per homines hominjbus verbum suum deus ministrare nolle videretur. [847]Et quomodo templum homo Dei si deus de humano templo responsa non redderet? [848]Deinde ipsa charitas quæ sibi invicem homines nodo vnitatis astringit non haberet aditum refundendorum et quasi miscendorum sibimet animorum si etc. Philippus Spadonem instruxit Act 8.

[849]Magnum onus opus et arduum, et si ad sustinendum difficile, vereor ne ad suscipiendum temerarium. Ita sanè si de nobis ipsis præsumeremus. Nunc vero cum in illo sit spes peragendi hujus operis a quo nobis in cogitatione multa de hac re iam tradita tenemus non est metuendum ne dare desinat cætera cum ea quæ data sunt cœperimus impendere[850]. Omnis enim res quæ dando non deficit dum habetur et non datur nondum habetur quomodo habenda est. Ille ait [851]Qui habet etc. Dabit ergo habenti id est cum benignitate vtentibus eo quod acceperunt adimplebit atque cumulabit quod dedit. [852]Illi quinque atque illi septem erant panes antequam inciperent dari esurientibus. Quod vbi fieri cœpit cophinos et sportas satiatis tot hominum millibus impleverunt[853]. Sicut ergo ille panis dum frangeretur accrevit; sic ea quæ ad hoc opus aggrediendum iam Dominus præbuit cum dispensari cœperint eo ipso suggerente multiplicabuntur vt in ipso hoc hostro ministerio non solum nullam patiamur inopiam sed de mirabili etiam abundantia gaudeamus.

[854]Is est optimus docendi modus quo fit vt qui audit verum audiat, et quod audit intelligat.

[855]Quid prodest clavis aurea si aperire quod volumus non potest? aut quid obest lignea si hoc potest, quando nihil quærimus nisi pateat quod clausum est? Sed quoniam inter se habent nonnullam [856]similitudinem vescentes atque discentes propter fastidia plurimorum etiam ipsa sine quibus vivi non potest alimenta condienda sunt[857].

[858]Verè dixit quidam eloquens ita dicere debere eloquentem vt doceat vt delectet vt flectat. Docere necessitatis esse, delectare suavitatis, Flectere Victoriæ.

[859]Oportet et eloquentem ecclesiasticum quando suadet aliquid quod agendum est non solum docere vt instruat, et delectare vt teneat, verum etiam flectere vt vincat.

[860]Avertat deus ab ecclesia sua quod de synagoga Iudæorum Ier. commemorat. 5. {velt} {eibus}. [861]Absit absit a nobis vt sacerdotes plaudant manibus iniqua dicentibus et plebs dei diligat sic. Absit a nobis tanta dementia nam quid faciemus in futurum? et certè minus intelligantur, minus placeant, minus moveant quæ dicuntur, vera ttamen dicantur et iusta etc –.

[862]Quisquis dicit non esse hominjbus præcipiendum quid vel quemadmodum doceant quia doctores Sanctus efficit spiritus Matt: 10. potest dicere nec orandum nobis esse quia dominus ait. Matt: 6.8. Aut ap. Tim. et Tito non debuisse præcipere etc Intelligendum hominum officia ipso Sancto Spiritu largiente in docendis etiam ipsis [863]doctoribus non debere cessare, et ttamen neque qui plantat esse aliquid etc [864]Vnde quibuscumque operantibus nemo rectè discit quæ pertinent ad vivendum deo nisi fiat a deo docilis Ps. 142.10. Vulg. / Sicut corporis medicamenta quæ hominjbus ab hominjbus adhibentur non nisi eis prosunt quibus deus operatur salutem qui et sine illis mederi potest cum sine ipso illa non possint et ttamen adhibentur et si hoc officiosè fiat inter opera misericordiæ deputatur; ita et adiumenta doctrinæ tunc prosunt animæ adhibita per hominem cum deus operatur vt prosint qui potuit Euangelium dare hominj etiam non ab hominjbus neque per hominem. –.–

[865]Habet vt obedienter audiatur quantacunque granditate dictionis maius pondus vita docentis[866]. sed quoniam boni fideles Deum audiunt qui ait Matt: 23.3. / 1. Phil. 15. / 2 Phil. 21. – Multis itaque prosunt dicendo quæ non faciunt; sed longè pluribus prodessent faciendo quæ dicunt. Abundant qui malæ vitæ suæ defensionem ex præpositis suis e{t} doctoribus quærunt respondentes corde suo aut etiam ore, Quod mihi præcipis cur ipse non facis? Ita fit vt eum non obedienter audiant qui seipse non audit et Dei verbum quod eis prædicatur eum ipso prædicatore contemnant. Ap. cum dixisset 1 Tim: 4. Nemo adolescentiam tuam contemnat subjecit vnde non contemneretur, sed forma esto fidelium in sermone in conversatione etc –.–.

[867]Non existimet D. dici melius nisi quod dicitur verius etc Sicut cujus pulchrum corpus et deformis est animus magis dolendus est quàm si deforme haberet et corpus: ita qui eloquenter ea quæ falsa sunt dicunt magis miserandi sunt quàm si talia deformiter dicerent. Qui vtrumque non potest dicat sapienter quod non dicit eloquenter potius quàm dicat eloquenter quod non dicit sapienter[868].

[869]Si ne hoc quidem potest ita conversetur ut non solùm præmium sibi comparet sed etiam præmium habeat alijs exempum et sit ei quasi copia dicendi forma vivendi.

–.–.–. Licet contendere pro veritate – vid. in Quæstiones 1058.

<1050v>

Correptio aliorum. Prædicator.

[870]Nescio me vnquam aliquos corripiendo contristasse absque mea quoque magna tristitia.

[871][872]Sunt quidam qui bene pronunciare possunt quid autem pronuncient excogitare non possunt. Quod si ab alijs sumant eloquenter sapienterque conscriptum memoriæque commendent atque ad populum proferant si eam personam gerunt non improbè faciunt etc Nec deferrendi sunt isti voce Ier. Proph. 23.30. Qui enim furantur alienum auferunt: verbum autem dei non est ab eis alienum qui obtemperant ei: potiusque ille dicit aliena qui cum dicat bene vivit malè. Quæcumque enim bona dicit eius excogitari videntur ingenio, sed ab eius moribus aliena sunt. Eos itaque dixit Deus furari verba sua qui boni volunt videri loquendo quæ dei sunt, cum mali sint faciendo quæ sua sunt. Nec sane ipsi dicunt bona quæ dicunt si bene attendas. Quomodo enim dicunt verbis quod negant factis? Non enim frustra de talibus ap. ad Tit. 1.16. Christus hypocritæ quomodo potest bona loqui cum sitis mali? Per hoc et ea quæ dicunt quando bona dicunt non ipsi dicunt, voluntate scilicet atque opere negando quod dicunt. Vnde contingit vt homo disertus et malus sermonem quo veritas prædicetur dicendum ab alio non diserto sed bono ipse componat. Quod cum fit ipse a seipso tradit alienum, ille ab alieno accipit suum. Cum vero boni fideles bonis fidelibus hanc operam commodant vtrique sua dicunt. quia et Deus ipsorum est cuius sunt illa quæ dicunt; et ea sua faciunt quæ non ipsi componere potuerunt qui secundum illa compositè vivunt.

[873]Si regina oravit Hester c. 14. pro suæ gentis temporaria salute locutura apud regem vt in os eius deus congruum sermonem daret. quanto magis orare debet vt tale munus accipiat qui pro æterna hominum salute in verbo et doctrina laborat? Etc.

[874]In his 4or libris non qualis ego essem cui multa desunt, sed qualis esse debeat qui in doctrina sana id est Christiana non solum sibi sed alijs etiam laborare studet quantulacumque potui facultate disserui: Similiter dicatur de sermone ad similia hortatorio.

[875][876][877]Plerunque a malis docendis admonendis aliquando etiam obiurgandis et corripiendis malè dissimulatur: vel cum laboris piget, vel os eorum verecundamur offendere; vel cum eorum inimicitias devitamus ne impediant et noceant in istis temporalibus rebus sive quas adipisci adhuc cupit nostra cupiditas, sive quas amittere formidat infirmitas ita vt (quamvis bonis vita malorum displiceat et ideo cum eis non incidant in eam damnationem quæ post hanc vitam talibus præparatur; tamen quia propterea peccatis eorum damnabiliter parcunt dum eos in suis licet levibus et venialibus metuunt) iure cum eis temporaliter flagellentur quamvis in æternum minimè puniantur. Iure istam vitam quando divinitus affliguntur cum eis amaram sentiunt cujus amando dulcedinem peccantibus eis amari esse noluerunt. nam si propterea quis obiurgandis malè agentibus parcit quia opportunius tempus inquirit vel eisdem ipsis metuit ne deteriores ex hoc efficiantur vel ad bonam vitam et piam erudiendos impediant infirmos alios et premant atque avertant a fide non videtur esse cupiditatis occasio sed charitatis consilium.–. [878]Flagellantur simul non quia simul agunt malam vitam sed quia simul amant temporalem vitam non quidem æqualiter sed ttamen simul, quam boni contemnere deberent vt illi correpti atque correcti consequerentur æternam, ad quam consequendam si nollent esse socij ferrentur et diligerentur inimici: quia donec vivunt semper incertum est vtrum voluntatem sint in melius mutaturi.

[879]Qua in re non vtique parem sed longè graviorem habent causam quibus per Ezech dicitur. {33}. Ille in peccato etc ad hoc enim speculatores constituti sunt etc. Nec ideo ttamen ab huiusmodi culpa penitus alienus est qui licet præpositus non sit in eis ttamen quibus vitæ huius necessitate coniungitur, multa monenda et arguenda novit et negligit devitans eorum offensiones propter illa quibus in hac vita non indebitis vtitur, sed plus quàm debuit delectatur.

[880][881][882]Si rationi perspicuæ veritatis infirmus humanæ consuetudinis sensus non auderet obsistere sed doctrinæ salubri languorem suum tamquam medicinæ subderet donec divino adiutorio fide pietatis impetrante sanaretur non multo sermone opus esset ad convincendum quemlibet vanæ opinationis errorem his qui rectè sentium et sensa verbis sufficientibus explicant. Nunc vero quoniam ille est maior et tetrior insipientium morbus animorum quo irrationabiles motus suos etiam post rationem planè redditam quanta hominj ab homine debetur, sive nimia cæcitate qua nec aperta cernuntur sive obstinatissima pervicacia qua et ea quæ cernuntur non ferunt fit necessitas copiosiùs dicendi plerumque res claras velut eas non spectantibus intuendas, sed quodammodo tangendas palpantibus et conniventibus offeramus.

[883][884]Religionis Christianæ præcepta de iustis probisque moribus si simul audirent atque curarent reges terræ & omnes omnes iudices terræ, iuvenes et virgines, senes cum iunioribus, ætas omnis capax et vterque sexus et quos Baptista Iohannes alloquitur exactores ipsi atque milites; et terras vitæ præsentis ornaret sua fælicitate resp. et vitæ æternæ calmem beatissimè regnatura conscenderet. Sed quia iste audit, ille contemnit, pluresque vitijs male blandientibus quàm vtili virtutum asperitati sunt amiciares, tolerare Christi famuli iubentur, sive sint regis sive principes sive iudices sive milites sive provinciales sive divites sive pauperes sive liberi sive servi vtriuslibet sexus, pessimam etiam si ita necesse est flagiosiss. remp. et in illa angelorum quadam sanctiss. atque augustiss. curia celestique rep. vbi dei voluntas lex est clariss. sibi locum etiam ista tolerantia comparare. Simile nos dicamus hodie

[885]Quid est hoc quod vigilantibus pastoribus angelus apparuit eosque dei claritas circumfulget nisi quòd illi præ cæteris videre sublimia merentur, qui fidelibus gregibus præesse sollicitè sciunt? Dumque ipsi piè super gregem vigilant, divina super eos gratia largius coruscat.

[886]Non celaverunt silentio pastores arcana quæ divinitus agnoverant sed quibuscumque potuere dicebant, quia et spirituales ecclesiæ pastores in hoc maximè ordinati vt verbi dei mysteria prædicent et mira quæ in scripturis didicerunt miranda suis auditoribus ostendant.

[887]Marc. 1. angelus vocatur Iohannes non naturæ iuxta hæresim Origenis sed officij dignitate – sic omnes qui sacerdotij grada rite funguntur angeli possunt vocari. Mal. 2.7.

[888]Iohannes vox a propheta vocatur quia verbum præcedit patris quod per eius ministerium ab hominjbus auditur. Parate viam dominj] Omnes qui fidem rectam et bona opera prædicat quid aliud quàm venienti domino ad corda audientium viam parat vt hac vis gratiæ penetret et lumen veritatis illustret vt rectas deo semitas faciat dum mundas in animo cogitationes per sermonem bonæ prædicationis format.

[889]Potest habitus et victus Ioannis non inconvenienter etiam per significantionem qualitatem internæ conversationis eius exprimere. [890]Nam austerioribus utebatur indumentis Matt. 2. – quia vitam peccantium non blandimentis fovit, sed vigore asperæ invectionis increpavit Luc. 3. [891]Zonam pelliceam habebat quia carnem suam crucifixit cum vitijs et concupiscentijs suis. {vit. 1138.}

<1051r>

Prædestinatio.

<1052r>

Præmium.

[892]Quibus verbis dici aut qua cogitatione capi potest præmium quod deus in fine daturus est; quando ad consolationem hujus itineris tantum dedit de spiritu suo quo in adversis vitæ hujus fiduciam charitatemque tantam ejus quem nondum videmus habeamus etc vt id quod ostendit esse faciendum cum delectatione faciamus.

<1052v>

Præmeditatio.

<1053r>

Præsumptio.

<1053v>

Procrastinatio.

<1054r>

Promissa.

<1055r>

Professio Christi.

[893]Basilius amicitiam imperatoris magnam cum pietate iudicavit, sine qua perniciem potius appellabat. et Staltitiam (Christianam) semper habere exoptabat.

<1055v>

Propheta.

<1056r>

Proditor.

<1056v>

Pudox.

[894][895]Pudor me tantopere impedita distinet vt vix sine pudore vxori res vulgares enunciem, vix iam domi servitio imperem. Ex pudore hæc consecuta sunt a puero, quod mihi sempter sim diffisus; quòd aliorum factis audiendis, sermonibus observandis et advertendis in vsum meum studuerim, plus in audiendis alijs fructus perceperim quàm in dicendo alijs attulerim. etc.

[896]Nihil mihi secundum benedictionem deim tam commodavit in rebus omnibus quàm illa de me ipso diffidentia ex conscientia infirmitatis et pudoris etc.

[897]Pulchra virtus verecundiæ et suauis gratia quæ non solum in factis sed etiam in ipsis spectatur sermonibus. Verecundia pudicitiæ comes, cuius societate Castitas ipsa tutior est. Bonas enim castitatis regendo pudorem comes quæsi se prætendat ad ea quæ prima pericula sunt pudicitiam temerari non sinat.–.–Verecundia multum conciliat gratiæ apud Deum nostrum. Non ne hæc prætulit Publicanum, qui nec oculosaudebat ad cœlum leuare? [898]Diues est modestia apud Deum apud quem nemo diues, quia portio dei est.

[899]Verecundia cum sit omnibus ætatibus personis temporibus et locis apta, ttamen adolescentes iuvenilesque annos maximè decet.

<1057r>

Providentia dei.

[900]vide Deus pa: 1. 3. – Manus deo duæ etc.

[901]As the waues prevaile nothinge against a fare rocke but dash themselves asunder; soe they who secke to cast him downe whom the divine providence vpholdeth.

[902]Si iniuria est Deum regere mundum nonne est maior iniuria fecisse{;} cum aliquid non fecisse nulla iniustitia sit: non curare quod feceris summa inclementia?

<1058r>

Quæstiones.

[903]Noli verbis contendere etc 2 Tim: 2.14. Non hoc ideo dictum vt adversarijs oppugnantibus veritatem nihil nos pro veritate dicamus. Contrarium præcipitur Tit 1.9. Verbis enim contendere est, non curare quomodo error veritate vincatur, sed quomodo tua dictio dictioni præseratur alterius.

<1058v>

Quærere Christum.

[904]Multi non curant quærere, quem ttamen desiderant invenire, cætera titulo Tribulatio.

[905]Quærite deum 1o sapienter stella, duce {1} Maria (scriptura) Matt. 2. cum Magis. 2o. dolenter cum Maria et Ioseph. Luc. 2. 3o diligenter cum muliere habente drachmas Luc. 15. 4o permanenter vt inveniamus. Matt: 7.

[906]Wisdome must be sought after as silver and searched for as treasures.

<1059r>

Ratio reddenda.

<1060r>

Rebellio.

<1060v>

Recreatio.

<1061r>

Regeneratio.

[907]Animj quædam mors est vitæ prioris morumque rejectio: Cujus animus non sic moritur huic seculo neque incipit configurari veritati in graviorem mortem morte corporis trahitur, neque ad communionem cælestis beatitudinis sed ad luenda supplicia reviviscet.

[909]Vnusquisque quamlibet laudabiliter vivens cedit in quibusdam carnali concupiscentiæ et si non ad facinorum immanitatem et gurgitem flagitiorum atque impietatis abominationem ad aliqua tamen peccata vel rara vel tanto crebriora quanto minora – vt non temporalia {pro}. illis perpeti se iudicent indignos.

<1062r>

Redemptio.

[910]Quoniam Iesus Christus rex cætorum semetipsum tradidit vt te de potestate diaboli liberaret et deo patri acquireret; ergo libenter da te ipsum illi qui te redemit de manu inimic. Integram te da illi, quia ille vt te salvaret integram se tradidit.

[911][912]Super omnia reddit amabilem te mihi Iesu bone calix quem bibisti opus nostræ redemptionis. Hoc omnino amorem nostrum facilè vendicat totum sibi. Hoc inquam est quod nostram devotionem et blandiùs allicit et iustiùs exigit vt arctiùs stringit et afficit vehementius. Multùm quippe laboravit in eo Salvator; nec in omni mundi fabrica tantum fatigationis auctor assumpsit. Illa dixit et facta sunt , mandavit et creata sunt Ps. 32. At vero hoc et in dictis suis sustinuit contradictores et in factis observatores et in tormentis illusores et in morte exprobratores. Adde quòd hanc ipsam dilectionem non reddidit sed addidit. Nam quis prior etc Ro: 11. prior dilexit nos . 1 Ioh. 4. Dilexit non existentes imo resistentes. Ro: 5. Cum adhuc inimici essemus. Alioquin si non dilexisset qui nondum possedisset amicos; sicut decdum quos diligeret essent si non dilexisset qui nondum essent.

[913]Indica mihi vbi pascas. Bonus pastor qui animam suam etc. Io: 10. animam pro illis, carnem illis. Illam in pretium, istam in cibum. Res mira ipse pastor ipse pascua est, ipse redemptio.

[914]Sicut ille qui medetur vulneri corporis adhibet quædam contraria sicut frigidum calido etc quædum similia sicut linteolum vel rotundo vulneri rotundum vel oblongum oblongo ligaturamque ipsam non eandem membris omnibus sed similem similibus coaptat. [915]Sic sapientia dei hominem curans seipsam exhibuit ad sanandum ipsa medicus, ipsa medicina. Quia ergo per superbiam homo lapsus est humilitatem adhibuit ad sanandum: Serpentis sapientia decepti sumus, Dei stultia liberamur (1. incarn: et præd:) Quemadmodum autem illa sapientia vocabatur, erat autem stultia contemnentibus Deum: Sic ista quæ vocatur stultia sapientia est vincentibus diabolum. Nos immortalitate malè vsi sumus vt moreremur, Christus mortalitate benè vsus est vt viveremus. Corrupto animo fæminæ ingressus est morbus: integro corpore fæminæ processit salus. Et exemplo virtutum eius vitia nostra curantur. Similia (etc) quòd per fæminam deceptos per fæminam natus, homo homines, mortalis mortales, morte mortuos liberabit.

<1063r>

Religio.

[916]Tullius suo sermone principio 5i l. de rep. Nostris vitijs remp. verbo retinemus, re ipsa vero iam pridem amisimus – May not we say soe of Religion lookinge into our lifes?

<1063v>

Protestantes.

<1064r>

Resurrectio.

[917]Hoc modo locutionis quo significatur a parte totum (Synechdochico ) illa de resurrectione christi solvitur quæstio. Pars enim novissima diei quo passus est nisi pro toto die accipiatur id est adjuncta etiam nocte præterita, et nox in cujus parte vltima resurrexit nisi totus dies accipiatur adjuncto scilicet die illucescente non possunt esse 3es dies et tres noctes quibus se in corde terræ prædixit futurum[918]. – Repone in 181

[919]Ob: contra resux. quod tantum multi sepultorum resurgent. Dan: 12.2. Sol: Multi pro omnes, sicut Gen: 17.4. Gen: 22.18. – Or because the buried are not all the dead. Christ as a Saviour causeth the godlies resurrection, as a iudge the wickeds.

1. Ps. the ungodlie shall not stand in iudgment. non intelligitur de personis sed causis. Pet. Martyrem

{Flesh} and bloode shall not inherrit. Ap: non intelligitur de substantia sed concupiscentijs – Greg. Moral. [920]Posita causa efficiente sufficienti sequitur effectus, ergo posita resurrectione Christi, oportuit subsequi resur: humanam: verum est in causis necessarijs, non voluntatijs. Tho: Aquin.

[921]The resur. caused Paul indevour to haue a cleare conscience toward god and men. Act. 24.16. All shall rise but as Phaarohes 2 servante came out of prison some to honour some to death vid. Eccles. Hist. Euseb. l. 5. c. 2o. Sol. 108. B.

<1065r>

Remissio pecc.

[922]Cœlestis Ierusalem civium quodammodo asylum est vera remissio peccatorum.

[923]In 3 res{pectes} we continue daylie to aske god forgeuenesse of sinne{illeg}. 1o. because we daylie committe offense. quod quotidiana est offensio oportet vt sit quotidiana etiam remissio. Aug. de vera & fals. parnit. c. 5o. 2o. we destre greater assurance and move comfortable feelinge of forgeuenesse, that the testimonie of the {Spirit} may move freelie {illeg} vnto v{illeg}, thy sinnes are forgeuen thee as Bern: speakee in Annunciat ser: 1. principio 3o. we {p}ray for the fruite and effort of the forgeuenesse of our sinnes – [924]Gaude te redemptum, sed nondum re: spe securus esto. Etenim si non gemueris in spe, non pervenies ad rem. – The prophet David geveth vs to vnderstand Ps. 22. that forgeuenesse of sinnes is blisse and happinesse, and ergo a freedome from all miserie & sorrowe we still liue in miseria & sorrowe and some whollie straungers to all {illeg} of blisfull state. And ergo beinge still in case as if our sinnes were not forgeben vs we still pray for forgeuenesse of sinnes, that as we haue heard soe we may see and by efforts may discerne and en{illeg} the same forgeuenesse. Iuspice etc

[925]Matters of faith 1 some are fullie acted as the creation of the world etc 2 some designed onlie and pronounced by god theese we may pray for etc

<1065v>

Revelatio.

<1066r>

Rex.

[926]Cum probrum iacitur in principem patriæ bonum atque vtilem, tanto est indignius quanto a veritate remotius et a vita illius alienius.

[927]Iuxta illue Poetæ, Mobile mutatur semper cum principe vulgus – Principes se habent ad populos sicut caput ad membra; quia ipsi sunt minorum capita, fontes et exemplaria. Vnde si exemplam sit falsum scriptor excusator – Ideo medicus curat præcipuè vt caput sit sanum, quanta si caput infirmum cætera membra dolent. Facientes artificialiter aquæ ductus curant principaliter quod fons sit clarus. Ita stationarij vt exemplaria sint correcta; Ita Solomom volens virtutes morales in corpus ecclesiæ transsundere a iudicibus et principibus incipit.

[928]Qui deum contemnit facilè contemnit imperatorem Horsmisdis dictum regi Iabenti negare Deu.

fatis iuvenescere debent Callirhoe geniti non ambitione nec armis [929]Fatis regnatur non ambitione nec armis. God {geueth} scepters and crownes, not {mum}.

[930]Sunt superis sua iura. – De dijs nubentibus sorores – De prærogativis regum dicatur.

<1067r>

Risus.

<1067v>

Rixæ.

<1068r>

Sacramenta.

<1069v>

Sacrilegium.

<1070r>

Sacrificia.

<1071r>

Salvatio.

<1071v>

Salutis iter & media.

<1072r>

Sanctitas.

[931]Heb. 12.14. The more holie we are the more like we are vnto god. For Sanctitie doth mold us anew and repaireth in vs the lost image of god. – Levit. 11.44. We must labour to become like Nathanael true Israelites in whom is noe guile. – Sanctitas animarum anima, vitarum vita. – [932]Circuncision is nothinge and vncircuncision is nothinge but a new creature. Soe wealth is nothinge, honour is nothinge etc but a holie life. Pitie alone is great riches alone, but without it all riches be nothinge – worth –

[933]This Ioseph saw etc and therefore answeared his mistresse. – God is most glorious in himselfe and he can glorifie himselfe {illeg} by our confusion. But it is his will and better for vs that he be glorified by our salvation. – {illeg} Reason – We must be holie because we are the temples of god wherein he desire to dwell. If we were to intertaine our king into our howses we would sweepe them etc and shall we not cleanse our boddies and soules for the Trinitie? What fellowship betwixt righteousnesse & vnrighteousnesse, etc. [934]Sathans wholl indeuour is to keepe out the Trinitie by seekeing to pollute vs, He sende in last at our eies matter of detraction at our eares etc If we sanctifie not our selues god may come vnto vs per vindictam but not per gratiam. As Ioseph charged his brethren not to see his face without little Benjamin: Soe god hath threatned vs that we shall never see his face without sanctiti{e}. [935]Let vs ergo geue vp our soules and boddie etc – [936]The best of vs shall never be but {upsi}table seruants, we rather affect then effect good; yet we must striue towards perfection. We must haue the like manner of Sanctitie with the angells & saincte in heauen, though not the same measure – As the Romans had theire temples of honour & virtue etc soe we must passe thorough the temple of grace and a virtuous life to glorie –

That's noe coine of Cæsars which hath not Cæsars image; nor he gods chossen who hath not his image stamped on his heart – Sanctitas verum Palladium semper comitatur eam salus.

<1072v>

Sanctorum communio.

[937]Sanctorum communionem cum appellamus quam sancti cum Deo et inter se tenentur colere divinæ gratiæ & voluntatis conscientiâ. [938]Per sanctus intelligimus tam inchoatos quàm perfectos. Iam enim templum Dei sanctum vocatur etiam cum ædificatur. De h{oe}um alteris 1. Cor: 13.9. [939]Divinæ gratiæ et voluntatis {illeg}ictia] quia in ecclesia Deus solus causa vnica est officiorum eius ominum ad quæ qui pertinent ad ecclesiam {iobꝫ} modis ad ducuntur, Gratiâ quam testatam facita Deo accepta aut sperata beneficentia deinde authoritate et imperio ejus.

[940]Communionis sanctorum duæ sunt species invisibilis. visibilis. ad spiritus et intelligentiàs pertinet.

[941]Invisibilis sanctorum communio duplex sanctorum cum Deo. Sanctorum inter se. Cum alijs rebus creatis non communio sed communicatio potius habetur.

[942]Invisibilem sanctorum communionem cum Deo præstat ipse Deus perficit que & carnis Christi & Spiritus communicatione. Quæ communio mente humana comprehendi non potest nedum sermone explicari etc. (Huius communionis modum in Christo solùm statuimus, & quidem in vera ipsissimæ carnie eius & spiritus communicatione; quia solus) Christus vtroque modo) nexus est vnionis nostræ cum Deo vt Cyrillus inquit) nobis quidem vt homo Deo autem patri vt Deus naturaliter advnatus, & (quod amplius est) seipsum nobis gratiose exhibens vt vescamur carne ipsius & bibamus sanguinem ad vitam æternam. Hanc communionem explicaverunt Hilar. l. 8o de Trinit. Cyril. l. 11. in Euang. Ioh. c. 26. et 27. Hic enim concludit his verbis, Ergo in patre filio et spiritu omnes sumus vnum. vnum autem dico habitudine atque affectione, vt cæperamus dicere , vnum pietatès consensu, vnum sactæ Christi carnis communione, vnum vnius sancti spiritus participatione etc. Ecclesiam etiam quantula potest Deo reddit, hæc duabus in rebus posita sunt in pictate et pictatis officijs. Officia pictatis exhibent deo Cælites specie Terrestres fide. 2. Cor: 5.7. Pictatis tertia officia Sermonum dei perceptio. Preces cum gratiarum actione. Obedientia fidei. Hæc officia implentur perfectè in cœlis, imperfectè in terris. Invisibilis communio sanctorum inter ipsos posita est in Fraterna animorum coniunctione. Coniunctionis officijs. Animorum coniunctionem atque studiorum inesse membris ecclesiæ catholicæ res ipsa loquitur: si quibus autem nulla est aut perexigua eam ingenerari vel augeri oporter. Nam vnus pater est ominum Eph. 4.4. Officia coniunctionis quædam sunt Purè spiritualia, ad cælites pertinent. Circumvestita corporalibus instrumentis, ad terrestres pertinent. Cælitibus officia demandata Exempli, ab angelis et spiritibus iustorum præstantur. Preces etc. Ministerij, ab angelis solie præstantur. nam Apoc. 14.13. Angelorum ministerium Extraordinarium ex speciali mandato Dei. Ordinarium, quod ordinarie deo sanctorum causa exhibent, stant coram eo etc.

<1073r>

Sabbatum.

<1074r>

Salutationes.

<1075r>

Satisfactio.

[943]Peccaminum medicinæ pænæ et ergo ad satisfaciendum sunt necessariæ. Nam licet deo nihil posset subtrahi: ttamen peccator peccando quantum in eo est subtrahit quod est ad honorem dei; et ideo cum satisfactio sit quædam recompensatio oportet quod per cum sibi ipsi pænitens aliquid subtrahat quod ad honorem dei cedat. – Non habemus nisi tria bona animæ corporis, fortunæ. Ex bonis fortunæ subtrahimus aliquid per eleemosynum; corporis, per iuiunium: ex bonis animæ non oportet aliquid subtrahi quantum ad diminutionem bonorum quia per ea efficimur deo accepti, sed per hoc quod submittimus ea sunt tam animam quàm eius bona totaliter deo et hoc sit per orationem. Iste numerus videtur ordinatus contra radices peccatorum contra Concupiscentiam carnis ieiunium; contra concupiscentiam oculorum eleemosyna: contra superbiam vitæ oratio.

<1076r>

Scandalum.

<1077r>

Schisma.

[944]Episcopatus amissi dolore suscensus Novatianus schisma composuit.

<1077v>

Puritani.

<1078r>

Scriptura.

Vide virtutem 1ā Columbæ in Innocentes. – et 2ā. pa: 609

[945]Quædam dicta (in sacra scriptura) densissimam caliginem obducunt. Quod provisum divinitùs esse non dubito ad edomandam labore superbiam et intellectum a fastidio revocandum etc.

[946]Nemo ambigit et per similitudines libentius quæque cognosci et cum aliqua difficultate quæsita multo gratiùs inveniri. Qui enim prorsus non inveniunt quod quærunt fame laborant. Qui autem non quærunt quia in promptu habent fastidio sæpe marcescunt.

[947]Magnificè igitur et salubriter Spiritus Sanctus ita scripturas sanctas modificavit vt locis apertioribus fami occurreret, obscurioribus autem fastidia detergeret. Nihil enim ferè de illis obscuritatibus eruitur quod non planissime dictum alibi reperiatur.

[948]Tenebit homo hunc modum in scriptoris canonicis vt eas quæ ab omnibus accipiuntur ecclesijs catholicis præponat eis quas quædam non accipiunt. In eis vero quæ non accipiantur ab omnibus præponat eas quas plures gravioresque accipiunt etc – Plurima in hunc se opum.

[949]In ijs quæ apertè in scriptura posita sunt inveniuntur illa omnia quæ continent fidem moresque vivendi spem scilicet atque charitatem.

[950]Ad obscuriores locutiones illustrandas de manifestioribus sumantur exempla.

[951]Septuaginta interpretes vt multi non indigni fide prædicant cellis separati similiter interpretati, latini ergo codices horum authoritate emendandi etc –.

[952]Quantum minor est auri argenti vestisque copia quam de Ægipto secum populus Israeliticus abstulit in comparatione divitiarum quas postea Hierosolymæ consecutus est quæ maximè in [953]Solomone rege ostenduntur; tanta fit cuncta scientia quæ quidem est vtilis collecta de libris Gentium si divinarum scripturarum scientia comparetur. Nam quicquid homo extra didicerit si noxium est ibi damnatur, si vtile est ibi invenitur. Et multo abundantius ibi inveniat quæ nusquam alibi. etc.

[954]Quando ex ijsdem scripturæ verbis, duo vel plura sentiuntur, etiamsi latet quid senserit ille qui scripserit nihil periculi est si quodlibet eorum congruere veritati ex alijs locis sactorum scrip. doceri potest id ttamen eo conante scrutatore vt ad voluntatem perveniatur authories etc. [955]Ille quippe author ipsam sententiam forsam vidit et dei Spiritus ipsam occursuram lectori velauditori prævidit, imo vt occurreret providit. Nam quid in divinis eloquijs vberius potuit divinitus provideri quàm vt eadem verba pluribus intelligantur modis quos alia non minus divina contestantia faciant approbari?

[956]Vbi talis sensus eruitur cujus incertum certis scrip. testimonijs non possit aperiri restat vt ratione reddita manifestus appareat etc sed hæc consuetudo periculosa est. Per scripturas enim divinas multo tutius ambulatur.

[957]In ecclesijs Christianis audiant homines quàm bene hic ad tempus vivere debeant vt post hanc vitam beatè semperque vivere mereantur. Ibi sancta scriptura iustitiæque doctrina de superiore loca in conspectu ominum personante et qui faciunt audiant ad præmium et qui non faciunt audiant ad iudicium.

[958]Quid ergo? repudiabimus divina oracula & opiniones istorum sequemur? Sed non Deus alienis assertionibus, sed suis æstimantus est vocibus – pag 155. to: 2o. –

[959]Pulchrum est vt divinarum scripturarum humescamus alloquio et quasi ros sic in nos dei verba descendant etc Scriptura divina convivium sapientiæ est; singuli libri singula sunt fercula. etc

<1080r>

Senectus.

<1081r>

Sensus quinque.

[960]Quomodo singulis avuti solemus.

<1082r>

Sepultura.

[961]Non dicent veritas vti Matt: 10.28. Si quicquam obesset futuræ vitæ quicquid inimici de corporibus occisorum facere voluissent. Nisi forsam quisquam sic absurdus est vt contendat eos qui corpus occidant non debere timeri ante mortem ne corpus occidant, et timeri debere post mortem ne corpus occisum sepeliri non sinant. Falsum est ergo quod ait Christus qui corpus occidunt et postea non habeant quid faciant; si habeant tanta quæ de cadaveribus faciant? Absit etc. [962]Multa corpora Christianorum terra non texit sed nullum eorum quisquam a cœlo et terra separavit quam quam totam implet præsentia sui qui novit vnde resuscitet quod creabit. – Ps. 78 dictum et non erat qui sepeliret magis ad exaggerandam crudelitatem eorum qui ista fecerunt, non ad eorum infælicitatem qui ista perpesti sunt etc. Curatio funeris, conditio sepulturæ, pompæ exequiarum magis sunt vivorum solatia quam subsidia mortuorum.

[963]Præclaras exequias in conspectu hominum exhibuit purpurato illi diviti turba famulorum, sed multo clariores in conspectu dominj vlcerosu illi pauperi ministerium præbuit angelorum, qui eum non extulerunt in marmoreum tumulum sed in Abrahæ gremium sustulerunt. Cælo tegitur qui non habet urnam Lucan: l. 7.

[964]Nec ideo ttamen contemnenda et alijcienda sunt corpora defunctorum maximèque iustorum, quibus tamquam organis et vasis ad omnia bona opera sanctus vsus est spiritus. [965]Si enim paterna vestis et annulus ac si quid huiusmodi tanto carius est posteris quanto erga parentes maior affectus nullo modo ipsa spernenda sunt corpora quæ vtique multo familiarius atque coniunctius quam qualibet indumenta gestamus. Hæc enim non ad ornamentum (vt Platonici) quod adhibetur extrinsecus, sed ad ipsam naturam hominjs pertinent. Vnd{e} et antiquorum iustorum funera officiosa pietate curata sunt et exequiæ celebratæ et sepultura provisa: ipsique dum viverent de sepeliendis vel etiam transferendis suis corporibus filijs mandaverant et Tobias sepeliendo mortuos deum promeruisse teste angelo commendatur. Tob. 2. et 12. Ipse de bonum opus prædicat vnguentum effusum etc [966]Matt: 26. Et laudabiliter commemorantur ipsum honorifice sepeliendum curantes Ioh. 19. Non admonent hæc quod insit cadaveribus sensus; sed ad Dei providentiam cui placent etiam talia pietatis officia corpora quoque mortuorum pertinere significant propter fidem resurrectionis astruendam. – [967]Si ea quæ sustentandis viventibus sunt necessaria quamvis cum gravi afflictione desint non frangunt in bonis tolerandi virtutem nec eradicant ex animo pietatem sed exercitatam faciunt fæcundiorem: quanto magis cum desunt ea quæ curandis funeribus condendisque corporibus defunctorum adhiberi solent non efficiunt miseros in occultis piorum sedibus iam quietos?

[968]Magna apud Romanos sepulturæ cara, hinc leges, Qui parentes in calamitatibus deseruerit insepultus abijciatur; qui causas mortis in senatu non reddiderit insepultus abijciatur; homicida insepultus abijciatur. Hinc pro Milone Cicero infælicius dicit cadaver P. Clodij fuisse quod honore illo et consueta funeris pompa caruerit. L. vives in c. 12.

[969]Want of sollemne buriall a curse on Iehoiakim

[970]Gen: 23. habet mortem vxoris Abraham, fletum mariti, sepulturæ officium, quibus maritalis affectus probatur. Et surrexit inquit Ab. a Mortuo] Docemur vt non diutius inhæreamus mortuis, sed quantum satis est officij deferamus.

<1083r>

Sermo.

<1084r>

Sitis.

<1084v>

Sitis.

<1085r>

Servus.

[971]Multi illo tempore pro diversis rogabant infirmitatibus alius pro filio alius pro aliquo alio, sed nullus pro servo nisi Centurio solus. Quid cogitabat? etc – Mihi servus est et ego servus creatoris sum. Iste me habet super terram dominum, et ego servus creatoris sum etc Si 4ū ei non misereor, quomodo mihi ille miserebitur. Si ego huic non subvenio, quomodo mihi ille subvenietur. Sic debent omnes qui famulos habent et famulas cogitare, sic misereri, sic condolere eis, sic supplicare, sic curam habere de servis suis.

[972]Dr Taylour servum laudibus evexit eximijs – Conentur nostri similes mereri.

<1086r>

Simonia.

<1087r>

Societas.

[973]Si vis esse a fornicatione secura esto mente et corpore a societate hominis separata.

[974]Non est valdè laudabilis ille qui bonus est cum bonis; sed verè ille est laudabilis qui in societate malorum est bonus. Sicut ille est culpandus qui malus est inter bonos; ita ille est laudandus qui bonus est inter malos. [975]Sicut sol oriens expellit caliginem, ita sanctorum doctrina a sensibus nostris expellis tenebras vitiorum. Cum sancto sanctus eris. David. [976]Melius est habere malorum odium quàm consortium: sicut multa habet bona vita communis sanctorum, sic plurima mala affert societas malorum

[977]Conversationis electio [habenda] vt adiungamur probatissimis quibusquesenioribus. Namque vt æqualium vsus dulcior, ita senum tutior est: qui magisterio quodam et ductu vitæ colorat mores adolescentium et velut murice probitatis inficit. Namque si hi qui sunt ignari locorum cum solertibus viarum iter adoriri gestiunt, quanto magis adolescentes cum senibus debent novum sibi iter vitæ aggredi, quo minus errare possunt et a vero tramite virtutis deflectere? Nihil enim pulchius quam eosdem et magistrus vitæ et testes habere.

[978]Prob. 1.10. (How to {av}oyde wicked societie Prov. 2.10. etc)

[979]Stand with the multitude of the elders which are wise: desire to heare all godlie talke – we {one the} steps of the {illeg} of a man of understanding.

<1088r>

Somnus.

<1088v>

Somnia.

<1089r>

Sortes.

<1090r>

Spiritus.

[980]Osculum hoc melius impressum quàm expressum innotescit.

[981]Spiritus sancti gemina operatio est: vna nos primo intus virtutibus solidat ad salutem, altera foris quoque muneribus ornat ad lucrum. Illa nobis, hæc nostris accipimus: fides spes charitas nobis propter nos dantur. Absque his quippe salvi esse non possumus. Porro scientiæ sermo gratia curationis similiaque quibus carere cum integritate etiam salutis propriæ possumus, proximorum procul dubio in salutem expendenda donantur. Has operationes infusionem atque effusionem nominemus. [982]Cavendum in his aut dare quod nobis accepimus, aut quod erogandum accepimus retinere. Rem profecto proximi retines tibi si plenus virtutibus cum sis forisque nihilominus donis scientiæ et eloquentiæ adornatus, metu fortè aut segnitie aut minus discreta humilitate verbum bonum quod posset prodesse multis, invtili imo et damnabili ligas silentio, certè maledictus quòd frumenta abscondis in populis. [983]Rursum quod tuum est spargis et perdis si priusquam infundaris tu totus semiplenus festines effundere contra legem arans in primogenito bovis et ovis primogenitum tondens. Deut. 15. [984]Nimirum vita atque salute quam alteri das te fraudas dum sana vacuus intentione gloriæ inanis vento inflaris aut terrenæ cupiditatis veneno inficeris et lethali aposthemate turgens inficeris. Quamobrem si sapis concham te exhibebis et non canalem. Hic siquidem pænè simul et recipit & refundit; illa vero donec impleatur expectat et sic quod superabundat sine suo damno communicat. Prov: 29.11. Verum canales multos hodiè habemus in ecclesia, conchas vero perpaucas. Disce et tu non nisi de pleno effundere nec deo largior esse velis etc.

<1091r>

Spes.

<1091v>

Desperatio

[985]Q{ui} de peccati venia desperat plus se desperatione quàm de peccato damnat.

[986]Nulla tam gravis est culpa quæ per pænitentiam non habeat venium: desperatio. auget peccatum, maior et peior est omnibus peccatis.

[987]Suadeo vobis amicis meis reflectere interdum pedem a molesta et anxia recordatione viarum vestrarum, et evadere in itinera planiora serenioris memoriæ beneficiorum dei, vt qui in vobis confundimini ipsius intuitu respiretis. [988]Necessarius dolor pro peccatis, sed si non continuus. Sanè interpoletur lætiori recordatione divinæ benignitatis ne fortè præ tristitia induretur cor, et desperatione plus pereat. Misceamus absinthio mel vt salubris amaritudo salutem dare tunc possit cum immixto temperata dulcore bibi poterit. Audi Deum quomodo etc. Ego infrænabo os tuum laude mea ne intereas Es. 48.9. id est ne interitu facinorum tuorum nimiam incurras tristitiam atque instar effrenis equi desperatus in præceps ruas et pereas. Hoc freno si infrenatus fuisset Cain nequaquam desperando dixisset. [989]Maior est iniquitas mea quàm vt veniam merear. Absit, Absit Maior enim est eius pietas quàm quǽvis iniquitas. Ideo iustus non continuè sed tantùm in principio sermonis est accusator sui.

<1092r>

Sponsa.

<1092a(v)>

Sterilitas.

<1093r>

Subditi.

[990]Redde reverentiam prælato (seu superiori) et obedientiam, quarum altera cordis altera corporis est. Nec enim sufficit exterius obtemperare maioribus nostris nisi ex intimo cordis affectu sublimiter sentiamus de eis. Quod etsi tam manifestè innotuerit indigna prælati alicuius vita vt nihil omnino dissimulationis, nihil excusationis admittat: propter eum tamen a quo est omnis potestas ipsum quem modo talem novimus excelsum reputare debemus, non præsentibus personæ meritis, sed ordinationi divinæ et dignitati ipsius officij deferentes.

<1094r>

Successio.

<1095r>

Superbia. Eccles. 10.9.

[991]Luc. 10.18. Quid tu igitur superbis terra et cinis? Si superbientibus angelis deus non pepercit: quanto magis tibi putredo et vermis? (non parcet) Nihil ille fecit, nihil operatus est, tantùm cogitavit superbiam et in momento in ictu oculi irreparabiliter præcipitatus est. Fugite superbiam fratres mei quæso multum fugite. Initium etc Eccles. 10. {illeg} quæ tam velociter ipsis quoque sideribus cunctis clarius micantem æterna caligine obtenebravit [992]Luciterum: quæ non modo angelum sed angelorum primum in diabolum commutavit. Fallen by pride he{illeg} {s}oe tempted man etc.

[993]Take we heede it be not said of vs as of Moab Es. 16. 6. Superbia eius pænitentiæ remedium non admittit ergo nec veniæ.

[994]Suspecta deo superbia et odiosa nec fieri potest vt cum eo in gratiam revertatur. Diversum vtriusque hospitium: nec in eodem cohabitant animo quibus non licuit cohabitare in cœlo. In cœlo nata est sed velut immenor qua via inde cecidit illuc postea redire non potuit.

[995]Superbia sicut est origo omnium criminum, ita est ruina omnium virtutum – Aut in exordio mentem per peccatum prosternit aut in fine de virtutibus deijcit. Idcirco est omnium peccatorum pessima quia tam per virtutes quàm per vitia humanam mentem exterminat. Cætera vitia solas illas virtutes impetunt, quibus ipsa destruuntur vt luxuria pudicitiam, ira patientiam; sola superbia contra cunctas animj virtutes se origit {a}c quasi generalis ac pestifer morbus omnes corrumpit – Quantalibet sit iustitia operis, apud internum iudicem nulla est si hanc elevat tumor mentis – Perit omne si in humilitate non custodiatur.

[996]Habitus mentis in corporis gestu cernitur. Hinc homo cordis nostri absconditus aut leuior aut iactantior aut turbidior aut contra grauior et constantior et purior & maturior estimatur. Vox quad& est animj corporis motus. [997]Meministis filij) quendam amicum cum sedulis se videretur commendare oficijs, hoc solo ttamen in clerum a me non receptum quia gestus eius plurimùm dedeceret. Alterum quoque cum in clero repperissem iubere me ne vnquam præiret mihi quia velut quodam insolentis incessus verbere oculos feriret meos; Idque dixi cum redderetur post offensam muneri. hoc solum excepi: nec fefellit sententia. Vterque enim ab ecclesia recessit, vt qualis incessus prodebatur, talis perfidia animj demonstraretur. Namque alter Arianæ infestationis tempore fidem deseruit: alter pecuniæ studio ne iudicium subiret sacerdotem se nostrum negauit.

<1096r>

Superstitio.

<1097r>

Suspitio.

<1098r>

Taciturnitas.

<1099r>

Temeritas.

<1100r>

Templum.

<1101r>

Tentatio.

[998]A tempter of god by eatinge ratebane.

[999]Ille tentat deum qui committit se periculo quando ex humana ratione patet evasio. Ideo Christus dixit Matt: 10.23. Sicut ipse fugit et latuit parvulus in Ægipto. Matt. 2. Et factus vir Joh. 8.59.

[1000]Sic Paulus in sporta 2. Cor. 2. Postquam humana ratio defecerit commendet se homo deo non tentando sed devote confitendo propriam infirmitatem. Sicut 2. Paralip. 20.12.

[1001]Aliqui tentant dei clementiam qui negligenter orant sine devotione sicut si aliquis tentaret si homo dormiat vel non. Ecclus. 18.22. Aliqui dei patientiam qui perseverant in peccatis. [1002]Psal. temptaterunt et exacerbaverunt deum excelsum et testimonia ejus non custodierunt. Aliqui dei iustitiam qui orant vindictam. Luc. 9. vis dicamus vt ascendat ignis? Aliqui dei potentiam vt temerarij in periculis Iudith 8.12. Alij sapientiam dei qui exponunt se ad dicendum sine studio præ{e}.

[1003]Matt: 4. Diabolus non quasi obediens præcepto recessit, sed diuinitas Christi et Spiritus Sanctus qui erat in eo excussit inde diabolum, quod quidem ad nostram proficit consolationem, quia non tam diu homines dei diabolus tentat quamdiu vult, sed quamdiu Christus permittit; et si eum permittat paulis per tentare ad nostram vtilitatem, ttamen repellit propter nostram infirmitatem quia non patitur nos etc. 1. Cor: 10.13.

<1102r>

Theologia.

<1103r>

Timor.

[1004]Nulla res nos sic ab omni peccato custodit sicut timor inferni et amor dei.

[1005]Sunt multi quos ducit amor, sunt plures quos corrigit timor.

[1006]Prov. 1.7. / 1.29. Feare the Lord and depart from evile. Prov. 3.7. Shew thou fearest the Lord indeede by departing from evile.

<1104r>

Testimonium.

[1007]A false witnesse one of the 7ē Kinges hated of god – To be punished – Deut. 19.16. Advise to witnesses. Ecclesiasticus. 4.21. etc.

<1105r>

Traditiones.

<1107r>

Transubstantiatio.

[1008]Cavendum est ne figuratam locutionem ad litteram accipias; et ad hoc enim pertinet quod ait Ap: [1009]Littera occidit, Spiritus autem vivificat. Cum enim figuratè dictam accipitur tamquam propriè dictum sit, carnaliter sapitur. Neque vlla mers animæ congruentiùs appellatur, quam cum id etiam quod in ea bestijs antecellit id est intelligentia carni subijcitur sequendo litteram. etc – Maximè in Hoc est corpus meam –. licet inferre contra Papistas

[1010]Sacramenta Bapt. et Euch vnusquisque cum percipit quo referantur imbutus agnoscit vt ea non carnali servitute sed spiritali potius libertate veneretur. vt autem litteram sequi et signa pro rebus quæ ijs significantur accipere servilis infirmitatis est, ita inutiliter signa interpretari malè vagantis erroris est. Qui autem non intelligit quid significet signum et ttamen signum esse intelligit nec ipse premitur servitute. Melius est autem vel premi incognitis sed vtilibus signis, quàm invtiliter ea intepretando a iugo servitutis eductam cervicem laqueis erroris inserere.

[1011]Si scripturæ {pars} aliquam flagitium aut facinus videtur iubere, aut vtilitatem aut beneficentiam vetare locutio figurata est. Nisi manducaveritis, inquit, carnem etc Io: 6. Facinus vel flagitium videtur iubere. Figura est ergo præcipiens passioni dominj esse communicandum et suaviter atque vtiliter recondendum in memoria quòd pro nobis caro eius crucifixa et vulnerata sit.

[1012]Bonnerus a viro berè religioso reprehensus argutè pro Transubst. etc

<1109r>

Tributum.

<1110r>

Trinitas.

[1013]Divina essentia non simpliciter sed quatenus cum hac proprietate ingenitum esse et generare consideratur est pater. hæc eadem non simpliciter sed quatenus cum hac proprietate esse genitum a patre consideratur est filiu{s} quatenus cum hac proprietate esse a patre et filio ᾽εηπορευτως consideratur est Spiritus Sanctus. [1014]Essentia est ipsum Dei esse seu ipsa æterna atque vnica deita. Persona est modus quo illud Dei esse seu essentia divina in singulis horum trium subsistit. Idem {illeg} de attributis Dei l. 2. r. 7.

[1015]Modus essendi ab infert personam aliam ab alia persona, non vero essentiam aliam ab alia {esse}ntia [1016]Personæ differunt essentia non sola ratione nec distinctione reali nec formaliter, sed modaliter sive distinctione modali quæ est inter ens et inter ordinem sive modum entis. Ratione sive nudarentis cogitatione non differre in consesso. Realiter non differre patet, quod quæ realiter differunt separari possunt ergo modaliter {sumtum} et personæ differunt tum ab essentia tum a se invocem etc –

[1017]ὁ θεὸς οὐσíα ἐστιν ὑσερου{illeg}. Super substantialiter substantia: ergo substantia non ttamen – prædicamento per quod retellitur Donradus affirmas quod τροπου{illeg} {illeg}ρξ{illeg} esse figmenta qui nec sunt substantiæ neque Modis entis neque substantiæ neque sed affectiones {ertis} etc Lubertus pag. 20.

Vnio personalis non est factu in essentia, sed duæ (Christi) naturæ ὑποστατνηῶς vniuntur pag 34

<1111r>

Tribulatio et afflictio.

[1018]Quanto in hoc sæculo frangimur, tanto in futuro solidamur: quanto in præsenti tempore affligimur, in futuro gaudebimus.

[1019]Domine Iesu volunt omnes te frui, at non ita et imitari: conregnare capiunt sed non compati. Ex his erat ille qui dicebat, Moriatur anima mea morte iustorum Num: 32. Optabat sibi extrema iustorum, sed non ita et principia. Mortem spiritualium optant sibi etiam carnales, quorum ttamen vitam abhorrent. Non curant quærere quem ttamen desiderant invenire; cupientes consequi, sed non et sequi. Non sic illi quibus Luc. 22. vos estis qui permansistis etc. ipsi ibant post te et pedibus et affectibus.

[1020]In spirituali exercitio duplex auxilium desuper sperandum Correptio et Consolatio altera foris exercet, altera visitat intus. Illa reprimit insolentiam, ista in fiduciam erigit. Illa operatur humilitatem, ista pusillanimitatem consolatur. Illa cautos, ista devotos facit. [1021]Timorem dominj docet illa, ista ipsum timorem infuso temperat gaudio salutari. sicut scriptum est Lætetur cor meum vt timeat nomen tuum Ps. 18. Servite domino in timore et exultate ei cum tremore. Ps. 2.

[1022]Apostoli nec cum suspicerentur ab hominjbus inflati fuere, nec cum despicerentur elisi. Neutra quippe tentatio defuit illis viris. Nam et credentium celebrabantur præconio et persequentium maledictis infamabantur. – vid: 95. 3.

[1023]Quoniam boni malique pariter afflicti sunt non ideo ipsi distincti non sunt quia distinctum non est quod vtrique perpessi sunt etc Nam sicut sub vno igne aurum rutilat, palea fumat et sub eadem tribula stipulæ comminuuntur, frumenta purgantur, nec ideo cum oleo amurca confunditur quia eodem præli pondere exprimitur; ita vna eademque vis bonos probat, purificat, eliquat; malos vastat, damnat, exterminat. [1024]Vnde in eadem afflictione mali deum detestantur atquè blasphemant, boni autem precantur et laudant. Tantum interest non qualia sed qualis quisque patiatur. Nam pari motu exagitatum et exhalat horribiliter cænum et suaviter fragrat vnguentum.

[1025]Causæ duæ cur boni cum malis sæper affliguntur Peccata ipsorum. 1061. 2. Tollerantia peccatorum in alijs. 1050. C. 3.

[1026]Deinde habent aliam causam boni quare temporalibus affliguntur malis, qualem habuit gob; vt sibi ipse humanus animus sit probatus et cognitus quanta virtute pietatis gratis Deum diligat. – Tormentorum vtilitatem vid. 193.

[1027]Ea quæ sustentandis viventibus sunt necessaria sicut victus et amictus quamvis cum gravi afflictione desint non frangunt in bonis tolerandi virtutem nec eradicant ex animo pietatem, sed exercitatum faciunt fæcundiorem.

[1028]Christianos fuisse captivos ductos miserrimum si aliquo duci potuerunt vbi deum suum non invenerunt.

[1029]Persecuti fugere debent non interime se.

[1030]Deos cum adversis rebus Christianum exagitat aut merita examinat aut peccata castigat mercedemque ei æternam pro toleratis piè malis temporalibus servat.

[1031]Ps. 27.13. or 15. The righteous afflicted. Eliah. 1. / 2.19. {illeg} that {w}earis he said, Its enough Job. 6. O that I might die –. Herevppon Solomon preferres the dead before the livinge 4 Ecclees. Paull wretched man who shall deliver me from this boddie. Ro. 7. – This world is as Ægipt wherein are manie Pharaoes to afflict the Israell of god. – Vnde Aug: Quid est diu vivere nisi diu torqueri. Ier. 8. last Is theire noe balme, is theire noe comfort for the godlie: yes faith hope etc ergo David whie art thou soe sad o my soule trust in god. when [1032]Iosephus was sad through that remembrance of his sorrowes one spoke thus to him, be not soe sad, theese sorrowes will one day make you a happie man. – Heavines may last duringe the night of this world but {ioy} cometh in the morninge of the life to come. [1033]As an emptie earthen vessell set over the fire will soone cracke but fall of liquour will hold – soe a man filled the good liquour of gods holie spirit will never crack or faint with the fire of affliction. But be as the children in the hot fierie furnace {buhurt} If hope the anchour of a Christiane soule take sure hold in heaven the waues of affliction may tosse our boddies but never indaunger our lifes and salvation. Ps. 37. 37. 38. Marke the ends of the righteous and vngodlie – he faith not the beginninges. as Iaacob said, with this staffe came I over Iordan – Soe the righteous, with this staffe of hope came I over the river of afflictions or this world. [1034]Iob considderinge the prosperitie of the wicked questions with god. Iob. 21.7. The Canaanites had a fruitefull land when the Israelites were afflicted in Ægipt. Exod. 3.8. God is good to the vngodlie 1. to bringe them to goodnesse. 2. to leaue them without excouse. Dicatur illis vt Esa. 5.4.

In the land of the livinge there is the comfort of the righteous etc. [1035]Everie Christian must prepare himselfe to battle after he hath come vnder the crosse etc. the crosse in the Ægiptian Hierogliphicties signifies life, but in our bapt. {Cetokens} death etc The Christians letters patentes Re Mitto vos sicut agnos inter lupos. The Actes of the Apostles may be called the suferinges of the Apostles.

[1036]Shall we receaue good & not evill, the evill of pounishment. 2 Iob. 10. Soe – Shall there be evill in a cittie & the Lord hath not done it. Amos. 3.6.

[1037]Si tecum non est Deus per gratium adest per vindictam. Sed væ tibi si eta tecum est. Imo væ tibi si ita tecum non adest. Illi enim irascitur deus quem peccantem non flagellat. Nam quem flagellando non emendat in futuro damnat.

[1038]Exodus 15.25. The crosse of Christ is the tree that must sweeten our afflictions. As at the buildinge of Solomone temple was heard noe hammer. Soe in heaven shalbe vsed noe hammer of affliction, ergo the godlie must be content to be squared in this life.

<1111v>

[1039]Dedit per hæc omnia nobis dominus figuram doctrinæ, vt et nos in omni conturbatione patientiam tencamus etc Si mundus tamquam mare in furorem consurgat. Si venti dæmonum sæviant. Si omnes tempestates maris id est principatus mundi concitentur, et in tumore iracundia spument etc Nolite timere – etc – omnes enim quotquot in fidei navicula cum domino navigatis, in hac nimirum sanctæ ecclesiæ navicula etc Et si deus dormiat pio somno nostram tolerantiam expectans vel impiorum conversionem sustinens alacriter accedite ad eam cum propheta ps. 44.23. et imperavit ventis id est dæmonibus et non commovebunt ampliùs tempestates maris id est potestates mundi.

[1040]Mirabantur] Admiremur et nos quando nos de periculis salvare, ab inimicis insequentibus eruere dignatur deus, mirantes gratias agamus, etc.

[1041]Quærant nomines, Cur peccatores abundent opibus et divitijs; epulentur iugiter sine mærore etc iusti autem egeant et afficiantur aut coniugum amissione aut liberorum. Quibus satisfacere debuit illa euangelij parabola; quod Dives bysso et purpura induebatur et epulas copiosas exhibebat quotidie, pauper autem plenus vlceribus de mensa eius colligebat reliquias. Post obitum vero vtriusque pauper erat in sinu Abrahæ dives autem in supplicijs. Nonne euidens est meritorum aut præmia aut supplicia post mortem manere? [1042]Et rectè quia in certamine labor est. post certamen alijs victoria alijs ignominia. Numquid priusquam cursus conficiatur palma cuiquam datur aut confertur corona: Merito Paulus Certamen certaui etc. [1043]Beati qui persec. etc Futuram non præsentem, in cœlo non in terra mercedem promisit esse reddendam. Quid alibi poscie quod alibi debeter? quid præpopere coronam exigis antequam vincas? Quid detergere puluerem, quid requiescere cupis? Quid epulari gestis antequam studium soluatur? Adhuc populus spectat, adhuc athletæ in stemmate sunt et tu iam otium petis?

[1044]Sid forte dicas: Cur impij lætantur?– cur etiam ipsi mecum non laborant? Quoniam qui non subscripserint ad coronam non tenentur ad laborem certaminis. – Quos manet gloria expectat iniuria. – Isti qui in delitijs, qui in luxuria, rapinis, quæstibus, honoribus studia posuerunt sua spectatores magis sunt quam præliatores. Habent lucrum laboris, fructum virtutis non habent. Fouent otium, astutia et improbitate aggergant divitianum aceruos, sed exoluent (seram licet) nequitiarum suarum pænam, Horum requios in inferno, tua vero in cæto. etc. [1045]Expecta vt veniat quod perfectum est. Tunc qua causa ille diues fuerit, qua erat improbus et raptor alieni qua causa potens alius qua causa ille abundauerit liberis, ille fultus honoribus reuelabitur. Fortasse vt dicatur raptori, Diues eras qua causa aliena rapiebas? Ægestas non compulit; inopia non coegit.Nonne ideo te diuitem feci vt excusationem habere non possis? Dicatur etiam potenti, cur non affuisti viduæ, orphanis quoque iniuriam patientibus? [1046]Numquid non poteras subuenire? Ideo te feci potentem vt non inferres violentiam sed repelleres. Nonne tibi scriptum est. Ecclesiastis 4.2. Nonne tibi scriptum est. Ps. 81.4? Dicatur etiam abundanti liberis, Honoribus cumulaui te: salubritatem corporis concessi tibi, Cur non secutus es præcepta mea? Famule meus quid feci tibi aut quid contristaui te? Nonne ego liberos dedi tibi, honores contuli salutem donaui? – Cur tenebas dona mea despiciebas mandata mea? Denique de Iuda Prod. hæc colligere licet qui et apt's inter duodecim electus est et loculos pecuniarum habebat, ne videretur aut quase in honorus aut quasi egenus dominum prodidisse. etc.

[1047]Hic nota quod illi qui Christo plus sunt dilecti quandoque plus infirmantur et grauiora mala sustinent: quàm alij. Sicut enim medicas timens de morbo periculoso vt de acuta inducit tertianam vt acuta euitetur: sic Christus inducit infirmitates corporales vt morbus animæ periculosus destinetur, quia sumus proni at peccandum. Vnde Hugo, Præsciens deus quosdam multa posse peccare flagellat eos ne peccant, qui vtilius est eis frangi languoribus ad salutem quàm remanere incolumes ad damnationem. Ille. / [1048]Sed attendant hi qui infirmantur vel tribulantur vt se corrigant: qui ille qui iacit sagittum vel lapidem post signum quanto iacit frequentius tanto propinquius, ita quòd in fine quandoque signum tangit: sic post nos qui in mundo sicut sagittæ signum simus Mors vel Deus iacit frequenter {illeg} infirmitates et tribulationes; sed quanto frequentius iacit post nos, tantò directius et periculosius nisi corrigamur.

[1049]St Peeter healed others of diverse diseases, but his owne daughter Petronella he would not heale, being asked the reason answeared least she should fall into some sinne – The truth of this I somewhat doubt of, but it most true that god for this cawse suffers many of his childre to be afflicted.

[1050]Nos ipsum res educent quòd magis nobis vtilia sunt bella, quàm pa{re}, {ad}versitas quàm prosperitas etc

[1051]Fidelibus adversa omnia exercitia quædam, virtutis vt {probamenta} fidei

[1052]Refuse not the chastening of the Lord; for it is an argument of his loue

[1053]Corrections for instruction are the way of life.

<1112r>

Tyrannis.

<1113r>

Vestimenta.

[1054]Cum tegendis membris vestimenta quæro non solum quæ tegant sed quæ excolant expeto, quæ per molliciem tactum mulceant, per colorem oculos seducant. Inter vitia sua.

<1113v>

Vadimonium.

[1055]Prov. 6.1. etc.

<1114r>

Virginitas.

[1056]Ideo velamine obnubit capit suum mulier vt etiam – publico tuta verecundia sit – velare se debet etiam pudoris tegmine etc

<1115r>

Vinum.

[1057]Vinum nobis deus ad lætitiam cordis dedit, non ad ebrietatem donovit. Expergiscimini ebrij et flete et vlutate qui bibitis vinum in dulcedine; non dicit, qui bibitis vinum in necessitate, sed in dulcedine, id est in delectatione.

[1058]Vinum temperatè potatum facit hominem ad orationem solicitum, et in dei servitio acutum: At multi per vinum a dæmonibus capti sunt, nec est aliud ebrietas quàm manifestissimus damon. – Caveamus ne illud quod deus ad medelam nobis corporis tribuit, in vsum vertamus vitiorum

<1116r>

Visio dei.

[1059]Præcipuum et principale speculum ad videndum Deum est animus rationalis inveniens seipsum etc Tergat ergo speculum suum mundet spiritum suum quisquis sitit videre deum suum. Matt: 5.8. Hoc speculum pænitens quotidie iuspicit, tergit a peccatis, tenet ne caderes terræ inhærat, custodit mundum pro domino etc.

<1117r>

Vita.

[1060]Peregrini et hospites super terram. Heb. 11.13. Sic loquitur deus ipse Gen. 15.13. et Isaaeus Gen 28.4. et Iaacob Gen. 47.9. et David. Ps. 39.13. et Iobus multis locis. Imo et ipsi prophani licet et veræ ipsius immortalitatis et viæ qua vna ad illam pervenitur ignari. Sic enim Cicero deus Senect. [1061]Ex hac vita ita discedo tamquam ex hospitio non tanquam ex domo. Commorandi enim diversorium, non habitandi dedit.

[1062]If the number of a mans dayes be an hundreth yeares it is much, and noe man Knowes his death.

[1063]Cur tantopere vitam istam desideramus in qua quanto amplius vivimus tanto plus peccamus? Quanto est vita longior, tanto culpa numerosior. Quotidie namque crescunt mala, et subtrahuntur bona etc.

[1064] Sic in hoc mundo vivere debemus vt cum corpus cœperit a vermibus devorari in sepulchro anima lætetur cum sanctis in cœlo.

[1065]Hauing set downe the bloodie life and cursed death of Zelymus he sendes this report after him that the raigne of this Turk was but short in number of yeares; but in number of his murthers and cruell bloodshed it might seeme exceeding long: The like may {toe} say of man good or bad dead.

[1066]Quam bene vivas refert non quamdiu. – Actu vitam metiamur non tempore – Ludolphus.

[1067]Solliciti debemus esse ne quid temerè aut incuriosè geramus aut quicquam omnino cuius probabilem non possimus rationem reddere: Actus enim nostri causa etsi non omnibus redditur, ttamen ab omnibus examinatur.

<1118r>

Vix.

<1119r>

Vindicta.

<1120r>

Gulæ. venter.

[1068]Quid locis & temporibus personisque conveniat diligenter attendendum est ne temerè flagitia reprehendamus. Fieri enim potest vt sine aliquo vitio cupidinis vel veracitatis prætiosiss. cibo sapiens vtatur, insipiens lautem fædissima gulæ flamma in vilissimum ardescat etc.

[1069]Vnde gulat delectatur inde venter inflatur corpus infirmatur et sæpè mors sequitur.

<1121r>

Vocatio.

<1123r>

Vnitas.

<1124r>

Voluptas.

[1070]Romam cura partam veterum auctamque laboribus (virgines stuprantes Romani etc) fædiorem stantem fecerant quàm ruentem: quandoquidem in ruina eius lapides et ligna, in istorum autem vita non murorum sed morum munimenta atque ornamenta ceciderunt, cum funestioribus eorum corda capiditatibus quàm ignibus tecta illius vrbis arderent. καὶ ἔχω ο{illeg}᾽ἔφαγνηαι εφυβριδα καὶ δυν ἔρωπ τερπν᾽ ἔπαθον. τὰδε πολλὰ καὶ ὄλβια πάντα λέλυνται. [1071]

[1072]Sardanapalus ita fuit voluptatibus deditus vt in sepulchro suo scribi fecerit ea sola se habere mortuum quæ libido ejus etiam cum viveret hauriendo consumpserat Hæc habeo quæ edi quæque exaturatota libido Hausit at illa iacent multa & præclara relicta

<1125r>

Vota.

<1127r>

Vsura.

[1073]Cum alterum sciens homo faciat, alterum nesciens patiatur apparet illum qui fallitur eo qui mentitur esse meliorem; quandoquidem pati melius est iniquitatem quàm facere. Simile dicamus de vsuram petentibus et reddentibus

<1128r>

Vsus & abvsus rerum.

<1129r>

Vnctio.

<1130r>

Vxor.

<1131r>

Zelotypia.

<1132r>

Zelus.

[1074]Zelum tuum inflammet charitas, informet scientia, firmet constantia. Sit fervidus, sit circumspectus, sit invictus.

<1133r>

Diabolus.

[1075]Diabolus non himendus quia potestus eius. secundis dei ordinationem.

[1076]Non tam Iuno Troianis arces videtur invidisse Romanas, quàm dæmones omni generi hominum sedes invident sempiternas.

[1077]Diabolus quam videre non possum et ideo minus ab eo cavere laqueum posuit in auro et argento et in omnibus quibus illaqueamur: Viscum posuit, qui est amor possessionis, affectus cognationis, cupiditas honoris, et carnis voluptas quibus anima inviscatur et irretitur etc Sagittæ diaboli sunt ira invidia luxuria et cætera quibus anima vulneratur.

[1078]Diabolo nullud aliud est desiderium, nullum aliud negotium, nullum aliud studium nisi perdere animas nostras.

[1079]The Isle of Schellincke aboundeth with excellent good fish, especiallis Dogfish, the takeings whereof is stranwnge (and ridiculous) The Iland men disguise themselues like beastes and in that attire goe to the sea at such times as they knowe that theese fishes will come fourth of the sea to take the aire for theire recreation vppon the shores then theese disquised men fall a dawnseinge and leapeinge with the which sport the fishes beinge greatlie delighted are by that meanes drawne far from the sea, while in the meane time nets are pitched betweene the sea & them, which beinge done the dawncers through of theire disguised apparrell & discover themselues, wherewith the fishes beinge astonished flie towardes the sea and are taken in the nets. In like manner vseth the devill to doiue men allured into the neete of despaire.

[1080]Diabolus (tentans salvatorem nostrum) incipit a leuioribus, et procedit ad grauia, deinde ad grauiora, tandem ad grauissima. Vicit Christus tentationes eas in suis principijs obuiando. Sic et homo mox vt diaboli tentationes senserit, eas in suo initio debet repellere. N& vt Hieron: Lubricus est serpens antiquus et nisi capite teneatur, totus statim illabitur. Caput mala suggestio, corpus consensus, corpus operis consummatio

<1135r>

Stadium veritatis.

[1081]Non est in omnibus apothecis sapientiæ a quo deus scientiarum deus arcendos censeat cupidos veritatis. Tales Moses Exod. 33.13. Philippus Io: 14.8. Thomas. Io: 20.25. David Ps. 28.

<1136r>

Laus omnis deo debetur.

[1082]Fraus et desidia timenda sunt in omni opere dei. Fraudem deo facimus quando non deum, sed nosmetipsos de bono opere nostro laudamus.

<1137r>

Ludi.

[1083]Quanto studio Scipio Nasica ab orbe Roma Ludos ipsos sænicos abstulisset si authoritati eorum quos deos putabat resistere auderet etc.

[1084]Ludi scenici spectacula turpitudinam (nam fædissima et visu fiebant, et audita dicebantur L. vives) et licentia vanitatum deorum iussis Romæ instituti sunt. Dij propter sedandam corporum pestilentiam ludos sibi scenicos exhiberi iubebant, pontifex vester propter animorum cavendam pestilentiam ipsam scenam construi prohibebat. Si aliqua luce mentis animum corpori præponitis eligete quem colatis. Neque enim corporum pestilentia propter ludos conquievit, sed astutia spirituum nefandorum prævidens illam pestilentiam iam fine debito cessaturam aliam longè graviorem qua plurimùm gaudet ex hac occasione non corporibus sed moribus curavit inmittere. etc

[1085]Demonstrentur (a Romanis Ethnicis) loca talibus aliquando conventiculis consecrata non vbi ludi agerentur obscænis vocibus et motibus histrionum nec vbi Fugalia celebrarentur effusa omni licentia turpitudinum et verè fugalia sed pudoris et honestatis; sed vbi populi audirent quid dij præciperent de cohibenda avaritia, ambitione frangenda, luxuria refrænanda etc.

[1086]Æschines Atheniensis cum adolescens tragoedias actitavisset remp. capessivit, Et Aristodemum tragicum item actorem maximis de rebus pacis ac belli legatum ad Philippum Athenienses sæpe miserunt.

[1087]Quisquis civium Romanorum esse scenicus elegisset non solum nulli ei ad honorem dabatur locus, verum etiam censoris nota tribum tenere propriam minimè sinebatur.

<1138r>

Prædicator. Correptio. etc.

[1088]Et qui missi fuerant erant ex Pharisæis] ac si aperte dicat, Illi Iohanne de suis actibus requirunt qui doctrinam nesciunt quærere – Soe haters of the gospell must busilie inquire after our deedes

2. Tim: 2.15. De officio ministrorum. 1. Genus. 2 . / [1089]1. Operarij sunt. alibi vocat Episcopatum præclarum opus ed opus. Describitur {illeg}t 4.12. Testim{ioni} salvatoris nostri Matt: 9.37. Levitarum multiplicia opera advmbrarunt opus Ministri etc god was not more mindfull of his people vnder the law then vnder the gospell, o nor are his people more free from dawnger now. Es. 58.1. Ier. 1.10. Ezech. 3. Idem nomina implicant, vocantur pastores Gen: 30. Servitium – Agricolæ est aliquid agricolæ semper quod agat. Milites et speculatores Es. 62.6. labor – Ezech. 3o.17o. periculum. A 3fold considderation will more see fourth euerie minister vndergoes

[1090]Pro quo operatur. Deo qui dixit Ier: 48.10. et exiget rationem Matt: 25.19. [1091]Circa quem, populum et vineam dei. [1092]Contra quem Diabolum principatum etc etc. Soe that a minister of the gospell had neede to be soe painefull that he may say with Livius Drasus, sibi nec puero serius {s}tig{illeg}isse

[1093]I knowe that theese thinges are not vnknowne vnto yow Beati si feceritis Ioh: 3.17. Ordines sacri spiritibus ipsis formidandi. Bern: But alasse how few accownt them soe.

2 . Rectè secare sermonem veritatis. A similitude taken from the preistes of the saw in dividinge theire sacrifices or from the custome of nurses and women who cut etc

All artificers haue a subiect to worke on – Sermo veritatis is the Ministers

Noe bookes of the philosophers, workes of the fathers, decrees of cowncells etc but onlie the word of god can haue this name. Scripturæ solam ab errore immanes

Apage traditiones etc vt habeantur pro sermone veritatis.

Animadvertamus. 2o.

[1094]Secari oportere sermonem veritatis. in hoc imitandum nutrices et matres–familias Deut. 32.2. Stillabit. Es. 28. præceptum præcepto, linea lineæ etc. rectè secari oporter. [1095]Ad hoc scientia prudentia Experientia requiruntur. {illeg}n primis auditorum {ratio} habenda 1 Captus rudes sint an eruditi. Heb. 5.12o. 2. Conditionis amantes veritatis sint an in morigeri etc

[1096]Hæc si observati fuissent maiores fructus habuisset prædicatio nostra

Regulæ vitæ.

[1097]Præbe te probatum deo – Non plausum apud populum sed laudem apud Deum quære. Hic de Conscientia quàm intrepidos faciet Prov. etc –. Si ab omnibus requiritur Gen: 17.1. et corda circuncidantur ꝫ etc quanto magis a ministris euangelij vt sint sancti. etc

Gloriatio nostra conscientia bona etc     Præmium 2r Conscientia par in hac vita. Corona in futura.

[1098]Non habens erubescendi apud homines iustam causam. Vitæ malè actæ Conscientia faciem deijcit. A minister ought to be able to quæstion as Samuel. 1.12. and to be acquitted by the voices of the people as he was. And as Ambrose dijnge, Non ita apud vos vixi vt diutius me vivere pudeat aut mori pigeat. And by our paines we ought to deserue that Epitaph which Guicchiardine reportes one to haue, Hic quiescit mortuus qui namquàm quievit vivus.

[1099]Vnus verus Magister est qui solus non didicit quid omnes doceret. Homines autem discunt prius quid doceant et ab illo accipiunt quid alijs tradant. –. Discendum mihi simul et docendum est quia non vacavi ante discere. Et quantumlibet quisque profecerit: nemo est qui doceri non egeat dum vivit.

[1100]Sicut Tullius ad erudiendum filium: ita ego quoque ad vos informandis filios, meos de Officijs Scripsi. Neque enim minus vos diligo quàs si in euangelio genui, quàm si coniugio suscepissem. Non enim etc ∴ Plus certe diligere debemus quos perpetuo nobiscum putamus futuros, quàm quos in hoc tantùm seculo.

[1101][1102]In the territorie of Verona in Lombardie ( a part of Italie) etc In the valey of Policessu by Negarino in a hard stone is carued the two {breste} of a woman, out of the nipples whereof there issueth continuallie certaine drops of clere water, which hath soe great vertue that a mother whosemilk is dried up comeinge thither and washinge her breste with the said water obteineth againe plentie of milke. The same good shall a barren pacher get from the ould and new Testamente.

[1103]Exod: 28.42. plerique spiritali interpretatione ad cautionem verecundiæ et custodiam castitatis dictum arbitrantur [1104]Cur non illa tempora quibus ab ecclesia vacas lectioni impendas? Cur non Christum reuisas, Christum alloquaris Christum audias? Illum alloquimur cum oramus: illum audimus cum divina legimus oracula. Spoken against such as spent theire times of leasure in visitinge the howses of Virgins and Widowes. We may thereby wa{me} some to spend lesse time in huntinge. etc

[1105]Non est coquorum etc docere dogmata Christiana. Basilij dictum

[1106]Polycronius et gratia sermonis et claritate vitæ ornatus – Beatus de quæ idem dicatur

[1107]Io: 5.35. ardens et lucens splendore Operis et doctrinæ. Operis et exempli. [1108]Si lumen tenebræ quàm cimeriæ ipsæ tenebræ. – Ardendum fervore verbi dei vt luceamus non lucendum vt ardeamus, nam lux sine ardore fatuus et inanis, {lan}{illeg} iactantia etc – Pastoris opera ita se habent vt Iaacob virgulæ; qualia sunt talia erunt gregis. – David doce me bonitatem et scientiam – 1o bonitatem vt sim in me probus, 2o scientiam vt doceam alios – {illeg} Cæsare apud Lucanum iubendum alijs vt veniant non vt eant ad pugnam {illeg} cum Catone apud eum dem Monstrandum pugnare exemplo – Non alliganda eorum humeris onera, ad quæ ne digitum admovebimus. Vitæ innocentia et sancta rusticitas melior docta improbitate {etc} respectu Nostri Gregis.

[1109]Latimeri strena Henrico 8es collata indicat non fuisse adulatorem, cum hoc inscripto

Fornicatores et adulteros iudicabit dominus.

<1138v>

[1110]Infunde (in vulnera peccatorum) vinum et oleum, non vinum sine oleo; sed quod et foveat et remordeat.

[1111]Non alios superbè increpem etc sed dicum increpans alios quorum sum ipse conscius Iustificata est Thamar magis quàm ego – etc suspice

[1112]Non confundant opera tua sermonem tuum etc vid.

[1113]{illeg} in nos severi iudices suimus etc Contra eos qui irascuntur invehentibus etc vid.

<1139r>

Visitatio.

[1114]Ita natura comparatum videmus vt optima quæque facilius frequentiusque corrumparitur quam vt ea quæ depravata sunt corrigantur etc Ita etc

<1140r>

Iudex

Blessed that iudg of men who can say as the wisdome of god. Prov. 8.7 et 8. Ye are gods spoken to iudges alsoe. Prov. 8.15. etc – 2 Thess. 1.6. Soe of a iudgee

[1115]Si fractus illalatur orbis Impavidum ferient ruinæ

Deliver the oppressed & be not faint hearted where thou iudgest. Ecclesiasticus 4.9. & 22. O how pleasant a thing is it when grayheaded men minister iudgment. Ecclesiasticus

Falsi testes cauendi – Æsop: Fab. pag: 26.

[1] {B}ern: Mod: bene {v}ivendi ser: 3.

[2] Bern: in Cantic. serm: 4.

[3] ibidem serm: 7.

[4] Aug: de Doct Christ. l. 1i. c. 6o.

[5] c. 7o.

[6] c. 10o.

[7] c 31o.

[8] Aug de Civ. Dei. l. 1i. c. 29o.

[9] Aug de Civ. Dei l. 2i. c. 9o.

[10] Prov. 5.21.

[11] Greg in Moral.

[12] Ro. Holcot. in sap. 1. 1.

[13] Bern: Mod: bene vivendi ser: 27. (ad Sororem)

[14] sanijs in vita sua.

[15] Bern: in Cantic. serm: 14

[16] Bern: Mod: bene vivendi serm: 22.

[17] Ecclesiasticus 6.18.

[18] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 7. (ad Sororem)

[19] Bern: in Cantic. ser: 27.

[20] Amb. Off. li 1o c. 38.

[21] Aug de Civ Dei. l 1i. c. 24o.

[22] c. 30o.

[23] c. 31o.

[24] l. 2i. c. 24. victoria {nocuit} Syllæ.

[25] Bern: Med. c. 14.

[26] Prov. 1.23.

[27] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 56. (ad Sororem)

[28] Amb. Off. l. 1 c. 47.

[29] Aug de Doct Christ. l. 3ij. c. 12o.

[30] ibidem. Veterum iustorum bigamia.

[31] c. 21o.

[32]

ibidem.

hospes.Libidorex.

[33] Aug de Civ. Dei. l. 1i. c. 16o.

[34] Voluntas pudicitiæ custos.

[35] c. 18o.

[36] Animas pudicitiæ fedes.

[37] Famina corpus dedat potius quàm sit homicida sui.

[38] c. 19o.

[39] Lucretia non adultera.

[40] quare a se occisa: in quo non licet eam imitari.

[41] c. 23o.

[42] Exempla mala non imitanda.

[43] Reponatur 504

[44] Prov. {illeg}. 3 11. etc

[45] Prov. 6. 24 et 25

[46] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 73.

[47] Bern: in Cantic. serm: 8.

[48] serm: 26.

[49] Amb. Off. l. 1o. c. 27.

[50] Iudolphus Carthusiensis.

[51] 1 Reg. 31 et 2 Reg. 1.

[52] Eccles. Hist. Tr: 555 A

[53] 569. B

[54] Ecclesiasticus. 6.7.

[55] Bern: Mod: bene vivendi Ser: 13. (ad Sororem.)

[56] Idem ibidem ser: 4.

[57] Idem ibidem serm: 5.

[58] ibidem.

[59] ibidem.

[60] Bern: in Cantic. serm: 27.

[61] Idem ibidem serm: 33.

[62] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 4.

[63] Simile.

[64] Aug de Doct Christ li. 1i. c. 27.

[65] c. 36.

[66] Charitas scopus totius scripturæ.

[67] Fides.Spes.Charits. c. 39.

[68] c. 40. qui est {illeg}et.

[69] Bern: in Cantic. serm: 20.

[70] {B}ern: Mod: bene {v}ivendi. Ser: 4.

[71] Idem ibidem Ser: 6.

[72] Idem ibidem Ser: 12.

[73] Idem ibidem ser: 51.

[74] Idem ibidem. serm: 61.

[75] Bern: in Cantic. serm: 7.

[76] Idem ibidem. ser: 8.

[77] Idem ibidem ser: 10.

[78] Bern: Mod: bene vivendi serm: 10.

[79] Ibidem serm: 12.

[80] Bern in Cantic Serm 8 Sapientia et {delectio} dei

[81] Aug. de Doct {Chr}ist l. 1i. c. 29o

[82] Bern: Mod: bene vivendi. Ser. 5. (ad Sororem)

[83] ibidem.

[84] {Id}em ibidem Ser: 14

[85] {Be}rn: in Cantic. serm: 27.

[86] {Au}g: de Doct {Chr}ist l. 1i. c. 22.

[87] Iere: 17.

[88] Amor sui qualis esse debet.

[89] Not.

[90] Amor dei

[91] c. 30o.

[92] {illeg}is sit proximus noster.

[93] ibidem.

[94] Inimicus est proximus.

[95] l. 3ij. c. 16o.

[96] Carbones ignis.

[97] {B}ern: Mod: bene vivendi. ser. 14

[98] {B}ern: in Cantic. serm: 1.

[99] {A}ug de Doct {C}hrist l. 1i. c. 23.

[100] c. 24.

[101] c. 25

[102] Simile

[103] Not.

[104] l. 3ij. c. 10.

[105] Bern: in Cantic. serm. 5

[106] Corporietas angelorum

[107] Servitium.

[108] Corporietas.

[109] Bern: in Cantic. serm: 7.

[110] Servitium.

[111] Bern: in Cantic. serm: 30.

[112] Gaudium super conversione nostra.

[113] serm: 31.

[114] Angelus cuique suus.

[115] Aug: de Doct Christ. l 1i. c. 30o.

[116] Bern: Med. c. 6.

[117] Bern: in Cantic. serm: 27.

[118] Deambulatorium dei.

[119] Bern: Mod: bene vivendi serm: 52.

[120] Bern: Med. c. 1.

[121] ibidem.

[122] Laurentius Medices

[123] Bern: in Cantic. serm: 4

[124] Idem ibidem serm: 5.

[125] Bern: Mod: bene vivendi. serm: 63. (ad Sororem)

[126] Aug: de Doct Christ l. 2i. c. 36. Eloquentia.

[127] c. 37. Dialectica.

[128] Aug: de Doct Christ. l. 2i. c. 21o.

[129] Genethliaci

[130] Damnati a spiritu Sancto.

[131] c. 22o.

[132] :

[133] sol:

[134] c. 23o.

[135] c. 29. Charmes etc.

[136] Aruspice –

[137] Amb. Offic. l. 1o. c. 26.

[138] Bern: in Cantic. serm: 16.

[139] Ambros. Offic. l. 1o. c. 25.

[140] Bern: Mod: bene vivendi ser. 44. (ad Sororem)

[141] ibidem idem ser: 45.

[142] Bern: in Cantic. ser: 21.

[143] Idem ibidem. ser: 30

[144] Bern: de Adven: dominj. ser. 4o.

[145] Aurum terra rubra.

[146] Aug. to: 9 188 L.

[147] Amb. Off. l. 1. c. 39.

[148] Aug: de Doct Christ l. 1i. c. 3o.

[149] c. 4o.

[150] Not.

[151] Simile.

[152] 1. Cor: 5.

[153] Ro: 1.

[154] l. 3ij. c. 16o.

[155] Aug de Civ. Dei. l. 1i. c. 8o.

[156] ibidem.

[157] Oratio pro terrenis non semper audita.

[158] Aug de Civ Dei l. 2i. c 23o.

[159] Diaboli potestos restricta.

[160] Bern: de Adventi dominj ser: 1o.

[161] Simile.

[162] Submersi mundo.

[163] Bern de Interiori domo. c. 26.

[164] Terrenorum usus Abusus

[165] Simile –.

[166] Mr Iames of Christo{t}

[167] Hericus serm: in Matt. 6.33.

[168] Chrysost.

[169] Ludolphus Carthasiensis.

[170] Amb. Off. l. 1o c. 38.

[171] Bern: in Cantic: serm. 28.

[172] Bern Med. c. 6.

[173] c. 8.

[174] Ecclesiasticus. 6.34.

[175] Ex chron: Th: Walshinghame.

[176] In the chronicle of Robt Amesburi{illeg}

[177] 1 volume of Martyrs pag: 321. b.

[178] Force of Baptisme.

[179] Leo serm: in Nat Christi.

[180] Eccles. Hist. Tr: 572 A.

[181] 566 B

[182] Amb de Pæn l. 1o. c. 6o

[183] l. 2o. c. 2o.

[184] Aug de Civ Dei l. 2i. c. 23o.

[185] Amb. Off. l. 2. c. 5. Beatitudo in {hac} vita quales

[186] Ambr. Offic. l. 1o. c. 36 etc

[187] Eccles. Hist. Tr: 561. A

[188] Hieron: to: 1o. 73. H.

[189] Bern: Mod: bene vivendi serm: 28.

[190] Pæparatio necessaria.

[191] Communicantium .

[192] Transubstantiationis fautor.

[193] Simile.

[194] Præparandi modus.

[195] Tullitur transubst effectu.

[196] Orig. hom: in Matt. 8.

[197] præparatio.

[198] Amb. de Pæn l. 2o. c. 9.

[199] Smith.

[200] Bern: Mod: bene vivendi serm: 52.

[201] idem ibidem.

[202] Bern: in Cantic. serm: 1.

[203] Cantic. Cantic.

[204] Aug: de Doct Christ. l. 1i. c. 24.

[205] {Quomodo} caro concupiscit adversus spiritum.

[206] Bern Med. c. 3.

[207] c. 15.

[208] c. 17.

[209] {B}ern de Interiori Domo c. 29o.

[210] Amb de Pæn. l. 1o. c. 14.

[211] {A}mb. Off. l. 1o. c. 37.

[212] Bern: Mod: bene vivendi ser: 2.

[213] Aug: de Doct Christ l. 2i. c. 16o.

[214] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 22o ex Platone in Phædone

[215] Bern: Mod: bene vivendi serm: 18.

[216] Ibidem serm: 43.

[217] Simile.

[218] Bern: in Cantic. serm: 21.

[219] {Au}g de Civ Dei 2i. c 21o.

[220] {ci}vitatis {o}rdines.

[221] {Co}ncordia.

[222] {i}ustitia.

[223] ibidem.

[224] c. 22o.

[225] Eccles. Hist. Tr: 575. B.

[226] Cælestia etc.

[227] Bern: in Cantic. serm: 33.

[228] Aug: de Doct Christ l. 1i. c. 38o.

[229] Aug de Civ Dei l. 2i. c 29 quod vlt

[230] Ambro. Offic. l. 1. c. 9o.

[231] Bern: in Cantic. ser: 8.

[232] Bern: Mod: bene vivendi serm: 16.

[233] pa: 175.

[234] Bern: in Cantic. serm: 7

[235] Bern: Med. c. 1. verba prima.

[236] c. 5.

[237] Bern de Interiori Domo c. 12.

[238] c. 28.

[239] c. 29.

[240] Bern: Mod: bene vivendi ser: 29.

[241] serm: 67.

[242] Bern de Interiori Domo c. 30.

[243] Amb. Offic. l. 1i. c. 14.

[244] Ovid. 248. 627.

[245] Ambros. Offic. l. 1o. c. 22. pa: 13

[246] c. 23.

[247] Bern: Mod: bene vivendi serm: 13.

[248] Simile

[249] Aug de Civ Dei l 2i. c 25o.

[250] Liv. l. 79.

[251] Bern: Mod: bene vivendi serm: 10.

[252] Bern: Mod: bene vivendi serm: 6.

[253] Bern: in Cantic serm: 21.

[254] Smith arrow {aga}inst Atheists {illeg}. 5. vid.

[255] Bern: Mod: bene vivendi serm: 41.

[256] Concordia in bonis.

[257] Pintus in Es. c. 8.

[258] Similitudo.

[259] Ortelius of {Itallia} or rather Muscouia.

[260] Bern: Mod: bene vivendi serm: 38

[261] Bern: in Cantic. serm: 16.

[262] Humilitas.

[263] Simplicitas.

[264] Fides.

[265] Bern: Med. c. 11.

[266] Bern: de Interiori Domo. c. 1.

[267] Ludolphus Carthasiensis

[268] Aug –

[269] Chrysost.–

[270] Aug –

[271] Aug –

[272] Eccles. Hist. Tr {illeg} B.

[273] Ambros. Offic. l. 1o c. 43.

[274] Bern: Mod: bene vivendi ser: 5. (ad Sororem)

[275] Bern: Mod: bene vivendi serm: 29.

[276] Aug de Civ. Dei. l. 1i. c. 26o.

[277] MrOsboston –.

[278] Bern. Med. c. 13o.

[279] Bern: de Interiori Domo. c. 21o.

[280] c. 22o.

[281] c. 23. Conscientia speculum.

[282] c. 27.

[283] c. 28.

[284] ibidem.

[285] c. 31o.

[286] Greg. Mag. in Hom: in Luc: 2.

[287] Bern: Mod: bene vivendi serm: 20.

[288] {B}ern de Interiori Domo c. 29

[289] Greg Hom: in Ioh: 1.21.

[290] Bern: in Cantic. Ser: 30.

[291] Bern: Mod: bene vivendi Serm. 6.

[292] Ibidem.

[293] Bern: in Cantic. Serm: 29. Conversi chariores.

[294] Amb Offic. l. 1o c. 20.

[295] Bern: Mod: bene vivendi Serm: 26.

[296] Prob. 14.30.

[297] Cor fons.

[298] Rob Holcot in Sap. 1.1.

[299] 1. Liberaliter.

[300] 2. Integraliter.

[301] Simile.

[302] Perpetualiter.

[303] Pons Christum super cor tuam sicut signaculum Bern: Med. c. 4.

[304] Bern: Med. c. 11.

[305] Bern de Interiori domo. c. 29.

[306] Bern: Med. c. 9.

[307] Prob. 4.23.

[308] Bern: in Cantic. Serm: 5.

[309] Pecoris corpus.

[310] Hominjs corpus.

[311] Corporis vsus. ob:

[312] Pol:

[313] Bern. Med: c. 14.

[314] Bern: de Interiori Domo. prefat.

[315] Amb Offic. lib. 1o. c. 19.

[316] Bern: in Cantic. Serm: 6. {Omnes} Christo subijce {entux}.

[317] Serm: 22. Chirsti Misericordia.

[318] ibidem. Christus nobis. Sapientia.Iustitia.Sanctificatio.Redemptio.

[319] Passio.

[320] ibidem. Nulla virtus absque Christo.

[321] Bern: Mod: bene vivendi. Serm: 12. Christo leva et dextra.

[322] Bern: in Cantic Serm: 9. Duo Christi ubera.

[323] Longanimitas.Clementia.

[324] Odor Christi verbi sonus.

[325] Augs de Doct. Christ lii c. 34o.

[326] Plin: Hist. Nat. l. 35. c. 10. Opera Christi cadunt in vnum Christum.

[327] Bern: in Cantic. Serm: 20.

[328] Aug: de Doct Christ. l. 1i. c. 12o.

[329] c. 13o. Simile.

[330] Bern de Adv dominj Ser. 1o.

[331] Bern: Med. c. 3.

[332] Bern: de Interiori domo. c. 21.

[333] Greg. Mag. hom: in Luc. 2.

[334] ibidem – Gaudium –

[335] ibidem. Gratiæ –

[336] Bed. in Luc. 2. Hom.

[337] ibidem –

[338] Gratiæ –

[339] Leo in Nat dies 1a sunt verba –

[340] Gaudete –

[341] ibidem.

[342] Serm: alio in Nat dominj –

[343] Maximus ep. in Nat. dominj.

[344] idem Ibidem. Diversorium.

[345] Aug in Nat. dominj

[346] Aug in Nat. Ser: alio.

[347] Origen: in vigil.Nat. MoriaVirge mater

[348] Simile.

[349] ibidem.

[350] Totus incœlo.terra.

[351] Aug: Dominica 4a Advent:

[352] Pænitentia prædit festivitatem dominj.

[353] Pauperes ad {con}vivium vocandi.

[354] Parentes et amici ad convivia vocandi sed qualia.

[355] Maximus episc. in Dominica Dominj

[356] Greg. Hom: in Ioh: 1. via dominj ad cor (23.)

[357] Amb. de Pæ. l. 1o. c. 2o. Christus rerus homo sed non peccator.

[358] Christus homo vt damnaret peccatum

[359] reliquia

[360] The contents of this note are only visible in the diplomatic transcript because they were deleted on the original manuscript

[361] H. Smith Arrow against Atheist. 1. 2o.

[362] {illeg}

[363] Bern: in Cantic. Serm: 22

[364] The contents of this note are only visible in the diplomatic transcript because they were deleted on the original manuscript

[365] Nullum virtus absque Christo.

[366] Bern: in Cantic Serm: 11.

[367] ob: sol:

[368] Creationis et Redemptionis .

[369] Memento

[370] Bern: de Ado. dominj Ser. 1.

[371] Bern: Med. c. 3.

[372] ibidem.

[373] Descensus

[374] Concionator.

[375] Aug. de verbis dominj

[376] Aug {illeg} 9.128. H.

[377] Cyril: vid: Ie{illeg}ell

[378] Amb. Off. l. 1. c. 48.

[379] Heb. 5.22.

[380] Sibranto Lubertus. Decta: pag. 55. Libello adversus D Conradum Vorstium. Lubertus – pag. 56.

[381] Ovid: de {Puncto} l. 2o. el. 7o.

[382] Aug de Doct Christ. l. 1i. c. 15o.

[383] Aug. de Civ. Dei l. 1i. c. 14.

[384] Bern de Adv. dominj Ser. 1o.

[385] Amb. Ofic. l. 1o. c. 32.

[386] Bern: in Cantic. Serm: 8.

[387] En eo quòd sponsa petit osculum id est Spiritum Sanctum invocat.

[388] Ro: Holcot in Sap. 1.1

[389] Hericus hom: in Matt. 6.

[390] ibidem.

[391] Aug de Civ Dei l. 21. c. 1o.

[392] Aug de Civ Dei l 1i. c. 10o. Divitiæ Christiani.

[393] Divitiæ non sine peccato possessæ quæ cum dolore amissæ.

[394] Divitias possidere licet.

[395] Divitiæ reconduntur tutissimè in cælo.

[396] Occasio horum verborum captivitas Romana per Gothos

[397] Paulini exemplumpium.

[398] Vera Christiani bona non perdenda.

[399] Divitiæ vilipendendæ præ Christo.

[400] Tormenta pro divitijs prodendis vtilia.

[401] Hericus in Matt: 6. hom:

[402] Ambros. in Luc. 19.

[403] Ambros. (in Luc. 12.)

[404] Ambros. in Luc. 15.

[405] Ambros. Offic. l. 1o. c. 49

[406] l. 2. c. 4

[407] c. 5.

[408] Bern: Mod: bene vivendi ser: 25. (ad Sororem)

[409] Ortelius of Polonia. fol. 94.

[410] Bern: in Cantic serm: 12.

[411] Sem: 25.

[412] Aug: de Doct Christ li. 1i. c. 16o.

[413] l. 3ij. c. 32o.

[414] Aug de Civ. dei. l. 1i. c. 35o.

[415] Junius Ecclesiastici l 1o. c. 1o.

[416] Ecclesia Catholica. | Sancta.

[417] Definitio.

[418] Distinctio.

[419] Ecclesia Christus

[420] Divisio.

[421] lib: 1o. in Levit –

[422] 1. Colos. 18.

[423] Ecclesiæ vnitas.

[424] Subdivisio.

[425] lib. 10o de Civ. Dei c. 7o

[426] Eccles. Hist. Tr: 568. A.

[427] Aug in 1. Io: tract 3

[428] H. Smith in {illeg} against atheist r. 5 vid.

[429] Bern: Mod: bene vivendi serm: 44

[430] Aug: de Doct Christ l. 1i. c. 28o.

[431] l. 3ij. c. 16o.

[432] Amb. Offic. l. 1o. c. 11o.

[433] Fox 1 To: pa: 634.

[434] Amb Offic. l. 1o. c. 25.

[435] Eccles. Hist. 525. B.

[436] 578. B.

[437] 580. A.

[438] Aug. de verbis dominj se: Luc. ser: 25. Inspice.

[439] Amb de Pane l. 2o. c. 9o.

[440] ibidem.

[441] Prov. 3.28.

[442] Bern: in Cantic serm: 12.

[443] Aug de Doct Christ l. 2i. c. 40o. Simile.

[444] Exo: 3. et 12.

[445] Ethnicæ doctrinæ.

[446] prolege Prov. 1. 8. et 9.

[447] Bern: Mod: bene vivendi serm: 6.

[448] ididem serm: 30.

[449] Iugum suave. | Regnum sublime.

[450] Bern: Mod: bene vivendi serm: 16. Contra desperationem.

[451] Bern: ibidem. serm: eodem.

[452] Peccantes inexcusabiles.

[453] Sanctorum virtutes singulares.

[454] Aug de Doct Christ. l. 3ij. c. 32o.

[455] Sanctorum peccata quare scripta.

[456] vid. 38.6.

[457] Exempli mali incommodum.

[458] Ambros. Offic. l. 1o c. 25.

[459] Amb. Off. l. 1. c. 47.

[460] Bern: in Cantic. serm: 22. Sola iustificat.

[461] Aug de Doct Christ l. 3ij. c. 33o.

[462] Abbot against Bish pa: 294.

[463] Oecumen. in ep. fac. c. 2.

[464] Ferus – Matt: 27.

[465] Aug de verb. dominj ser: 61.

[466] Orig in Ro: c. 4.

[467] Ecclus. 18.23.

[468] Eccles. Hist. Tr: 571. A.

[469] Bern Med. c. 2.

[470] Ortelius of Liuonia fol. 95.

[471] to: 4to. 200.

[472] Bern Med. c. 11.

[473] Fon vol. 2. 2298.

[474] Prov. 3.27.

[475] Bern Med. c. 3o.

[476] c3

[477] Fox 2 vol: 1921.

[478] Fox 2 vol. 1921. H. Smith {argew} against atheists. {1}. 5.

[479] vide IIII. 4.

[480] Bern: de Adven dominj ser. 4o Gloria vera. | vana.

[481] F. Iunius de se in vita sua.

[482] Bern: in Cantic. serm: 11.

[483] Amb. Offic. l. 1o. c. 31o.

[484] Eccles. Hist. Tr: 577. A.

[485] Amb. Off. l. 1o. c. 32.

[486] Hieron: in 5{um} ad Eph.

[487] Ecclus. 23.14.

[488] Bern: de Advent. dominj serm: 1o

[489] Iohan: 8.32.

[490] Strigilius in Iustinum. 344.

[491] Aug de Doct Christ. l. 2i. c. 28.

[492] {Ro Holcot} in Sap. 1.1.

[493] Bern: Med. c. 2.

[494] Homo quid.

[495] c. 3o.

[496] Aug de Civ. dei l. 1i. c. 17o. Occisor sui homicida est.

[497] c. 20o. Occisio sui illicita.

[498] ibidem.

[499] Non occides.

[500] c. 21o. Exceptiones.

[501] Abraham.

[502] Sampson.

[503] c. 22o.

[504] Se occidere non est magnanimi.

[505] Cleombrotus

[506] Plato.

[507] vid. 3. 6.

[508] c. 24o. Regulus.

[509] c. 25o.

[510] Occisio tui tollit pænitendi locum.

[511] c. 26o.

[512] Abraham.

[513] Nulla ratio ob quam occidas te.

[514] L. vives in c. 12. l 1i Aug de Civ Dei

[515] Ovid. Met 241. 408.

[516] Bern: in Cantic. serm: 16.

[517] Bern de Adven. dominj ser. 4o

[518] Bern: in Cantic serm: 6

[519] Ethnicorum status.

[520] Idololatria vnde.

[521] Aug de Civ. Dei l. 1. c. 2.

[522] vid. 208. 4.

[523] Aug de Civ Dei l. 2i. c 13o.

[524] Ambros. Off: l. 1o. c. 26.

[525] Greg.

[526] Aug: de Doct Christ. l. 3ij. c. 9.

[527] Bern: Med. c. 5.

[528] Fox 2 vol. 1954

[529] Bern: Mod: bene vivendi serm: 6. Desidia in opere dei.

[530] Ratio.

[531] Aug: de Sermmones dominj in l. 2o.

[532] Greg. Suꝑ Ezech. 1. hom: 7.

[533] Bern: de Interiori Domo. c. 8.

[534] Bern: Mod: bene vivendi serm: 56.

[535] Columbæ virtutes. 7ē. 1.

[536] 1.

[537] 2.

[538] 3.

[539] 4.

[540] 5.

[541] 6.

[542] 7.

[543] Rob Holcot. in Sap. 1. 1.

[544] ibidem.

[545] Bern: Mod: bene vivendi serm: 17.

[546] ibidem serm: 33.

[547] Simile.

[548] Monita.

[549] Bern: in Cantic. serm: 24.

[550] Detractionis

[551] fructus –.

[552] species –.

[553] {ꝑ}intus in Esac. 8.

[554] Similitudo.

[555] Amb Offic. l. 1o c. 21.

[556] Sit iracundia puerilis.

[557] Exempla.

[558] c. 48.

[559] c. 49.

[560] Iustitia tam in parvis ac magnis. Aug de Doct Christ l. 4i. id est 8o. Simile

[561] vid. 136. 1.

[562] Aug de Civ dei l. 2i. c. 21o.

[563] Anselmus de concordia –

[564] Ro: Holcot in Sap 1. 1. –

[565] Amb. in Exam.

[566] Aug de Civ. Dei. l: 4. c. 4.

[567] Bern: Med. c. 11.

[568] Amb. Off. l. 1o. c. 27.

[569] c. 28.

[570] Auaritia iustitiæ {euertrix} expultrinque

[571] c. 29.

[572] Gest. Rom: c. 29.

[573] {illeg} etc

[574] Sap: 6.5.

[575] Foxus vel. Mart. 1i. fol. 52o.

[576] Prov. 18.13.

[577] Prov. 18.17.

[578] val. Maximus l. 5. c. 8.

[579] Rob. Holcot in Sap. 1. ver: 1ū

[580] Contra munera Es. 5.23.

[581] Sen: t. 1o. de Ira ad Novatum.

[582] Ira iudicium pervertit.

[583] Sit iudex velox ad audiendum tardus ad iram. 1. Ia. 19. Iob. 29.16.

[584] Ecclus. 4.19. 22.

[585] Bern: in Ps. Qui habitat ser. 8.

[586] Ortelius of Illiricum fol: 89.

[587] {Rashnesse.}

[588] Biddulph in a relation of his trauels pag. 7.

[589] Amb. Offic. l. 1o. c: 27

[590] Fox 2 vol. 1920.

[591] Topsell 1 ser: of the Howsehold –

[592] Hieron: adversus errorem Hierosolimitani.

[593] Ambr. Offic. l. 1o. c. 36.

[594] Mr Quenning borough of private {lettres} grantham

[595] Qui habet iustitiam venalem, habet animam venalem – he hath sold himselfe to doe wicked with Ahab –

[596] Exod: 2

[597] 2 {illeg} God is everie where by his power, which {illeg} iud to protect and guide him as to {illeg} God is with {illeg} on {illeg} When the spirit went from Saul it went ill with Israel etc. The same blessed me for I delivered the pore Iob 29, 11.2 Iustice must be put on as a robe.

[598] Bern. Med. c. 2.

[599] Amb Offic l. 1o. c. 26.

[600] R. Iames in the parliment howse March. 21. 1609.

[601] 1. King 20.22

[602] Levit. 19.15.

[603] H. Smith Arrow against Atheists. 2.3.

[604] Aug de Doct Christ l. 3ij. c. 21.

[605] Ovid. Met: 269. 501.

[606] Aug de Civ Dei l. 2i. c. 4o.

[607] c. 16o.

[608] Exod 36.

[609] Amb Offic. l. 1o. c. 30o.

[610] 2. Cor. 8.9.

[611] c. 31o.

[612] c. 34.

[613] H. Smith Arrow against Atheists. 1.5.

[614] Aug: de Doct Christ. l: 2i. c. 26o.

[615] Bern de Interiori Domo. c. 30.

[616] Amb. l. 1. Off: c. 2o.

[617] Deut. 6.

[618] c. 3o.

[619] c. 4o.

[620] c. 5o.

[621] c. 18.

[622] Solomon

[623] Pambonis memorabile exemplum. Ecclesiast. Hist. pa: 482.

[624] Bern: in Cantic. serm: 27.

[625] Bedahom: in Ioh. 2.

[626] Fox –

[627] Fox. 994.

[628] Eccles. hist. Tr: 470. B.

[629] 625. B.

[630] Professio Christi – (1055.)

[631] 667. A.

[632] 562. A.

[633] 653. B.

[634] 654. A.

[635] 654. B.

[636] 655. A. B.

[637] 655. B.

[638] 656. A.

[639] 656. B.

[640] 656 B.

[641] 666. B.

[642] 667. A.

[643] 668. A.

[644] 151. B.

[645] 152 A.

[646] 154. A.

[647] {2}66. A.

[648] Fox 2 vol 1964

[649] Fox. 1701

[650] Aug to: 9. 126. B.

[651] Aug to: 9. 189. C.

[652] co. 2o.

[653] Fox 1682.

[654] Fox 1670.

[655] pa: 2a.

[656] Fox 1172.

[657] Amb. Offic. l. 1o c. 37.

[658] c. 38.

[659] c. 41.

[660] c. 42.

[661] Bern: in Cantic. serm: 21.

[662] Bern: in Cantic. serm: 25.

[663] Aug: de Doct Christ l. 2i. c. 16o.

[664] Amb. de Pæn. l. 1o. c. 4o.

[665] Chrys. de Pæn Hom: 4a

[666] Chrys. de prefectu Euangelij

[667] Eccles. Hist. Tr 165. A.

[668] Cornelius Nepos in vita ejus.

[669] Aug: de Doct Christ l. 2i. c. 35.

[670] {Harsnet in Dar } ep ad Lect

[671] Aug: ad Crescentium. c. 4to.

[672] Artes Ethic. 4to c. 7o.

[673] Chrys. in Matt: hom: 19.

[674] Bern: in Annunc. se: 1o.

[675] Abbot {con}tra Bish. 292.

[676] Hieron. in Esa. l. 17. c. 64.

[677] Abbot {con}tra Bish. 292.

[678] Aug in ps. 88.

[679] Abbot {con}tra Bish. 292.

[680] Ambros. de Sacram. l. 5. c. 4.

[681] Abbot {con}tra Bish. 292.

[682] Ambros. in ps. 118. ser: 15.

[683] Abbot {con}tra Bish. 292.

[684] Aug: in ps. 109.

[685] Chrysost. in Colos. ho: 2a.

[686] Aug de Grat et Lib. Arbit. c. 9.

[687] Prosper apud Ambros. ep. 84.

[688] Harsnet in Dar. Ep ad Lect.

[689] ibidem

[690] A miracle trier.

[691] Beda hom: in Ioh. 6.

[692] Bed. hom: in Ioh: 11.

[693] Aug. de verbis dominj Ioh: 44.

[694] Io: 10.36.

[695] inspice –

[696] 4or peccandi gradus. –

[697] Fætor – opinio mala –

[698] Consuetudo

[699] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 14. (ad Sororem)

[700] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 6o.

[701] Deus puniet immisericordes.

[702] Chrysost – Iniuriæ remittendæ nostræ, non dei.

[703] Strigelius in Iustinam 345.

[704] Eccles. Hist. Tr: 574. B.

[705] 575. B.

[706] Aug de Civ. Dei li. 11. c. 11o. Mors æquat Vitam longam et brevem. Mors omnis bona.

[707] Mors celerior esse debet gratior.

[708] Vita facit mortem bonam aut malam.

[709] Bern Med. c. 2.

[710] Mors ex improviso rapit.

[711] c. 3o.

[712] Aug {tr}: 9. 189. B.

[713] Bern: Mod: bene vivendi serm: 43.

[714] Bern: in Cantic. serm: 29.

[715] Amb. de Pæn. l. 1o. c. 13o.

[716] Aug: de Doct Christ l. 2. c. 7

[717] Bern Med. c. 3o.

[718] c. 14.

[719] Bern: Mod: bene vivendi serm: 43.

[720] Bern Med. c. 11.

[721] Bern: Mod: bene vivendi serm: 58.

[722] Bern de Interiori Domo c. 30o.

[723] Val. Maximus.

[724] Arb: Off. l. 1o. c. 4A.

[725] c 5o quod ult.

[726] Aug de Doct Christ l. 37. c. 12o.

[727] Amb. Offic. l. 1o. c. 24o.

[728] c. 26o.

[729] c. 31o.

[730] Ioh. 4.

[731] Paterculas de Catone

[732] Aug in Ps. 31.

[733] Abbot against Bish pa: 325.

[734] Ambros. Offic. l. 1. l. 31.

[735] l. 2o. c. 2o.

[736] Fides necessaria

[737] Bern: in Cantic. Serm: 7.

[738] Bern: Mod: bene vivendi serm: 51.

[739] Bern: in Cantic. serm: 9.

[740] Bern: Mod: bene vivendum serm: 52.

[741] Bern: in Cantic. serm: 9.

[742] Aug: de Doct. Christ. l. 2i. prologo.

[743] Holcot in Sap. 1.2.

[744] Bern: Med. c6

[745] ibidem.

[746] ob:

[747] sol:

[748] Hericut hom: in Matt: 6.32.

[749] Amb. Offic. l. 1o. c. 20.

[750] Eccles. Hist: tr: 576. A.

[751] 586. B.

[752] Fox: {2}. vol: 891.

[753] Bern: Mod: bene vivendi serm: 43.

[754] Amb. de Pæn l. 1o. c. 6o.

[755] Bed hom: in Ioh. 2.

[756] −2 +3

[757] Tho; Danett. Epit. of that Low countries out of the hist. of Lodovico Guicchardini. fol. 68.

[758] Addition to Ortelius fol: 11.

[759] Aul. Gel. 12. l. 1. c.

[760] Parents to be obeyed.

[761] Aug. de Doct Christ P. 1o. c. 30o Causa patientiæ.

[762] Amb. Off. l. 1o. c. 36.

[763] ibidem.

[764] Ambros. Non omnis paupertas bona vid 193.

[765] Fox. Vol. 2. 1917.

[766] Chrysost.

[767] Ecclesiasticus. 5.4.

[768] Samma Aug: de Doct Chris{t} l. 3ij. c. 19

[769] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 8o.

[770] Mr Whetcomb. Peccatum causa panæ. 1. Lam. 5.

[771] Idem.

[772] Job.

[773] Paull.

[774] The borne blind

[775] Bern: de Adv. dominj ser. 1o.

[776] Bern: Med: c. 13.

[777] Peccatis pænæ respondent.

[778] Bern: Med. c. 2.

[779] Originale pec.

[780] Bern: Med. c. 2.

[781] Abscondita. c. 14.

[782] Eccles. Hist Tr: 587. A.

[783] Aug. De verbis dominj fidum Ioh: 4.4.

[784] Fox 1709.

[785] Prov. 5.21

[786] Pænitentia Christiani asylum.

[787] Ahab.

[788] Ecclesiasticus. 1819. | 20.

[789] Bern Med. c. 4o.

[790] c. 6o.

[791] c. 12o.

[792] Bern: de vi Domo interiori c. 24.

[793] c. 33.

[794] Non sentire peccata miserrimum.

[795] Mr Bunnie concione apud {Oxon} Ex Ludolpho.

[796] Bern:

[797] Greg.

[798] Aug

[799] Ludolphus Carthasiensis.

[800] Ambros.

[801] Aug.

[802] Aug.

[803] Aug.

[804] Aug.

[805] Chrysost.

[806] Ludolphus –

[807] Ludolphus –

[808] Ludolphus –

[809] Ludolphus –

[810] Ludolphus –

[811] Chrysost.

[812] Semper dolendum.

[813] Aug.

[814] Aug.

[815] Ludolphus –

[816] Ludolphus –

[817] Ludolphus –

[818] Greg.

[819] Chrysost.

[820] Amb. l. 2o de Pæn. c. 2o.

[821] Pænitentia c. 2o. in omnibus velet.

[822] Pænitentia pro criminibus alia et alia.

[823] Christus et Novatianus

[824] Misericordia Dei exuperat {seler}

[825] c. 3o.

[826] c. 4o

[827] Es. 3o

[828] c. 5o

[829] Prov. 1:30.

[830] Lubertes libello contra Conradum pag. 64.

[831] Ecclesiastes. 5 4. etc

[832] L. Vives in c. 12. l. 1i Aug de Civ. Dei.

[833] Aug de Civ. Dei l. 2i. c 12o.

[834] Impietas erga deos.

[835] c. 14. Plato expulsor poetarum.

[836] Amb. Offic. l. 1o. c. 25.

[837] Eccles. Hist. Tr: 575/ B.

[838] Du Bartas Lapo 89

[839] Pio dictum Prov. 3.25 etc

[840] to the godlie a worthie portion.

[841] Bern: in Cantic. serm: 15.

[842] vide pa: 1090.

[843] Aug: de Doct Christ. l. 1i. plogo.

[844] Cur Homo prædicator.

[845] R

[846] 1a.

[847] 2a.

[848] 3a.

[849] Aug: de Doct Christ. li: 1i. c. 1o.

[850] Quod ille de suo opere nos de ministerio nostro.

[851] Matt: 13.

[852] {Matt:} 14.

[853] {Matt:} 15.

[854] l. 4i. c. 10o.

[855] l. 4i. c. 11.

[856] Simile

[857] Docentium officium.

[858] l. 4i. c. 12o.

[859] l. 4i. c. 13.

[860] l. 4i. c. 14.

[861] Væ docentibus iniquia et plaudentibus illis –

[862] l. 4i. c. 16o.

[863] Discant doctores 1. Cor: 3.

[864] Simile.

[865] l: 4i. c. 27o.

[866] Vita docentis bona sit.

[867] l. 4i. c. 28o.

[868] Vera dicenda.

[869] c. 29o. Bene vivendo prædicetur indocto.

[870] Bern: in Cantic. serm: 29.

[871] Aug de Doct Christ l.4i. c. 29o. Licet prædicare ab alijs conscripta.

[872] Vita sit bona.

[873] c. 30o. Orandus deus a prædicature.

[874] c. 31o. et vlt

[875] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 9o.

[876] Affliguntur boni cum malis quia non corripiant malos.

[877] Correptio differatur in tempus magis opportunum.

[878] Omnium conversio speranda.

[879] Quisque debet corripere proximum suum.

[880] Aug de Civ. Dei l. 2i. c. 1o.

[881] Simile faciendum prædicanti ignaris.

[882] Linea post lineam etc.

[883] c. 19. Obendientiæ fructus.

[884] Tolerantia inobedientiæ et ejus fructus.

[885] Greg. Mag. Hom: in Luc. 2. Solicitis de grege deus subvenit.

[886] Bed. in Luc. 2. Hom:

[887] Beda in Dominicam 4ā Adventus dominus Greg. in Ioh. {illeg}

[888] ibidem prædicatores præparant viam dominj.

[889] ibidem

[890] Increpandum alios.

[891] Mortiticandum nos.

[892] Aug: de Doct Christ li. 1i. c. 15o.

[893] Eccles. Hist. 473. A.

[894] Iunius, de se in vita sua.

[895] Pudoris effectus.

[896] Pudoris fructus.

[897] Amb. Offic. l. 1. c. 18.

[898] 1. Pet 3.4.

[899] c. 19.

[900] pag. 1.

[901] Similitudo.

[902] Amb. Offic. l. 1o. c. 13.

[903] Aug de Doct Christ l. 4i. c. 28o.

[904] Bern: in Cantic. ser: 21.

[905] Rob. Holcot in Sap. 1.1.

[906] Prov. 2.4.

[907] Aug: de Doct Christ lib 1i c. 19o.

[908] c 20o

[909] Aug de Civ. Dei. l. 1i. c. 9o. Peccat vnusquisque

[910] Bern: Mod: bene vivendi ser: 9.

[911] Bern: in Cantic. sserm: 20.

[912] Amor Christi erga nos eximius.

[913] Bern: in Cantic. serm: 31.

[914] Aug: de Doct Christ. l. 1i. c. 14o.

[915] Simile.

[916] Aug de Div Dei l. 2i. c 21o.

[917] Aug de Doct Christ l. 3is. c. 35o.

[918] Quomodo Christus 3es dies in corde terræ

[919] Mr Burbage –. Gods iustice requires a resur. that the Goddie may with the soule haub a due reward –.

[920] Spes resur. pes resur. nostræ. Aug: 1.

[921] Mr Jux.

[922] Aug de Civ Dei l. 2i. c 29 quod vlt.

[923] Abbot against Bishop. pag. 289.

[924] Aug. in Ps. 37.

[925] David prayed for that which the Lord had promised. 2 Sam: 7.25. Soe 2 Sam: 12.13. yet Ps. 51.1.

[926] Aug de Civ Dei l. 2i. c 9o.

[927] Rob. Holcot in 1. Sap. vū. 1ū.

[928] Eccles. Hist. Tr: 5624. B.

[929] Ovid. Met. 242. 431.

[930] Ovid. Met. 244. 500.

[931] Mr Richard Sonsu of Q. C.

[932] Aug. Confessions.

[933] Gen: 39.9. last {illeg}

[934] Paull.

[935] Paull

[936] without holinesse noe man shall see god but not for holinesse for him.

[937] Iunius Ecclesiastici l. 1o. c. 2o.

[938] Deis

[939] Aug: l. 6o. contra Iulian. Pelag. cap. 5o.

[940] Dio.

[941] c. 3o.

[942] Lib. 11. in Euang. Ioh: c. 27

[943] Ludolphus Carthusiensis

[944] Amb. de Pæn. l. 1o. c. 15o.

[945] Aug. de Doct Christ. li. 2i. c. 6o

[946] Difficultatis vtilitas.

[947] c. 7o Not.

[948] c. 8o Canonicæ scripturæ.

[949] Necessaria perspicua. c. 9o.

[950] Explicatio. ibidem.

[951] c. 15

[952] c. 42 quod vlt.

[953] 3 Reg. 10.

[954] l. 37. c. 27o. Explicatio.

[955] Ratio.

[956] l. 37. c. 28. Scriptura scripturæ sit interpret.

[957] Aug de Civ Dei l. 2i. c 28.

[958] Amb. de pæn. l. 1o. c. 4o.

[959] Amb. Offic. l. 1o. c. 32.

[960] Bern de Interiori Domo. c. 30.

[961] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 12o.

[962] Sepulturæ carentia non invtilis.

[963] Exempla.

[964] c. 13o.

[965] Sepultura amicorum pia.

[966] Exempla.

[967] Sepulturæ carentia non invtilis. Simile.

[968] Spulturæ cura apud Romanos.

[969] Ier. 22.18.

[970] Amb: de Abrah. Patri: l. 1o. c. 9.

[971] Orig hom: in Matt: 8.

[972] Fox. 1701.

[973] Bern: Mod: bene vivendi serm: 58

[974] ibidem serm: 60. Inter malos bonus optimus. tutor bonos malus pessimus.

[975] Societas bonorum.

[976] Societas malorum.

[977] Amb. Off. l. 1o. c. 43.

[978] Bad societie flie

[979] Ecclesiasticus. 6.35.

[980] Bern: in Cantic. serm: 9.

[981] ididem serm: 18.

[982] Potentium prædicare silentium damnabile.

[983] Infundi prius oportet quàm effundi.

[984] Simile.

[985] Bern: Mod: bene vivendi serm: 2.

[986] serm: 27.

[987] Bern: in Cantic. serm: 11.

[988] Quomodo evitetur.

[989] vide 208. 1.

[990] Bern: de Adven: dominj ser. 3o.

[991] Bern: de Advent. dominj ser: 1o.

[992] Lucifer.

[993] ibidem. Superbiæ remedium.

[994] Bern: Med. c. 11o.

[995] Bern de Interiori Domo. c. 41.

[996] Amb Offic. l. 1o. c. 18.

[997] Superbia in gestu.

[998] vid: 1003. 2

[999] Glossa suꝑ Matt: 4.7.

[1000] Ro: Holcot in Sap 1.2.

[1001] Holcot ibidem.

[1002] Tentatores dei.

[1003] Chrysost.

[1004] Ber: Mod: bene vivendi. ser: 12.

[1005] Aug:

[1006] The feare of the Lord.

[1007] Prov. 6.19.

[1008] Aug de Doct Christ l. 3ij. c 5.

[1009] 2. Cor: 3.6.

[1010] c. 9. vide pag. 603.1.

[1011] c. 16. Corporaliter {v} solide in ps. 67.

[1012] Fox vol. 2. 2239.

[1013] Sibrandus Lubertus contra D. Conradum Vorstium Declar. pa: 14.

[1014] Ursin: Case: de deo q. 6

[1015] Rek der: Syst. The l. 1.

[1016] Idem.

[1017] Damascen: dial. r. 4o. Deitas quiddam hypermetaphysicum. {3}

[1018] Bern: Mod: bene vivendi. ser: 42. (ad Sororem)

[1019] Bern: in Cantic. Serm: 21

[1020] Ibidem. Correptio et Consolatio.

[1021] Gaudium et Timor.

[1022] Aug de Doct Christ l. 3ij. c. 20o.

[1023] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 8o.

[1024] Fructus varius.

[1025] Quare boni affliguntur.

[1026] (eodem) c. 9o

[1027] c. 13o virescit vulnere virtus.

[1028] Exilij solatium c. 14.

[1029] vid. 38. 6.

[1030] c. 29o.

[1031] Dr {Relbis}. The righteous afflicted.

[1032] In vita Iosephi.

[1033] The righteous whie they faint not.

[1034] The wicked prosper – {whie}.

[1035] Dr Reiues. The Christians letters patents

[1036] Deus afflictionum author.

[1037] Bern: Med. c. 6o.

[1038] Mr Iones of Christch:

[1039] Origen hom: in Matt: 8. (23)

[1040] ibidem.

[1041] Ambr. Offic l. 1i. c. 15.

[1042] 2 Tit. 4.

[1043] Matt: 5.

[1044] c. 16. Quare impij non affliguntur.

[1045] 1. Cor: 13.

[1046] Quare impij abundant mundanis.

[1047] Ludolphus Carthusiensis – De resuscitatione æ Lazari – quod est 2 partie De vita Christi cap: 17o.

[1048] Quare pij affliguntur.

[1049] Marulus l. 4. c. 8. Afflictionis vtilitas.

[1050] Eccles. Hist. Tr. 563. B.

[1051] 166. B.

[1052] Prov. 3.11.

[1053] Prov. 6.23.

[1054] Bern de Interiori Domo. c. 30o.

[1055] Be not hastie to enter into {sireh}ship.

[1056] vid. 809. tr. Amb de Pæn l. 1o. c. 13o.

[1057] Bern: Mod: bene vivende. Ser: 25. (ad Sororem)

[1058] Venenum corpus inficit vinum animam interficit. Aug. opinor. Homicida illum inficiens animjcida hoc sic interficiens Mr Bancroft.

[1059] Bern: de Interiori Domo. c. 13o.

[1060] Beza maior: Annot. in Heb. 11.13.

[1061] vita hæc hospitium et diversorium.

[1062] Ecclus. 18.8. Ps. 90.10.

[1063] Bern: Med. c. 2.

[1064] c. 16.

[1065] Fox 1. vol. pag: 886.

[1066] Seneca.

[1067] Amb. Off. l. 1. c. 47.

[1068] Aug de Doct Christ l. 3ij. c. 12o.

[1069] Bern de Interiori Domo. c. 30o.

[1070] Aug de Civ Dei l. 2i. c. 2o. Voluptas igne funestior elementari.

[1071] Cic. Tu{le} 5. vus {tir}

[1072] c 20o. Sardanapali epitaphium.

[1073] Aug: de Doct Christ l. 1i. c. 36

[1074] Bern: in Cantic. serm: 20.

[1075] vid. 95.5

[1076] Aug: de Civ Dei l 2i. c. 29 quod vlt.

[1077] Bern: Med. c. 14o.

[1078] c. 15o.

[1079] Tho: Dannett: Epito. of the Low cowntries ouf of the historie of Lodovico Guicchardini fol: 59.

[1080] Ludolphus Carthusiensis. Diabolo resistendum in principijs.

[1081] Bern: in Cantic. serm: 32.

[1082] Bern: Mod: bene vivendi serm: 6.

[1083] Aug de Civ. Dei l. 1i. c. 31o.

[1084] c. 32o. Ludorum in commodum

[1085] Aug de Civ Dei l. 2i. c. 6o.

[1086] c. 10. Cic. de rep.

[1087] c. 13o.

[1088] Greg. hom: in Ioh: 1. 24

[1089] Mr Loftice Operarij

[1090] 1

[1091] 2

[1092] 3

[1093] Vse

[1094] 1o.

[1095] 2.

[1096] Usus

[1097] 1.

[1098] 2.

[1099] Ambros. Offic. 1o l. 1o. c.

[1100] c. 7o.

[1101] Ortelius of the Territorie of Verona. fol. 74. How a pacher may be repaired etc.

[1102] MrPricet Ju: Two riuers in Sicilie, the one if a uoman be barren will make her fruitfull; the other if fruitefull barren: the scriptures haue the operation of the one, wordlie delights of the other.

[1103] Amb. Offic. l. 1o. c. 18.

[1104] c. 20.

[1105] Eccles. Hist. Trip. 473. B.

[1106] Eccles. Hist. Tr: 564. A.

[1107] Mr Otes

[1108] Sex conditiones pastoris – Bast: to: 2.643.

[1109] Fox.(2 vol.) 1922.

[1110] Amb. de Paen. l. 1o. c. 10o.

[1111] l. 2o. c 8o

[1112] Hieron: to: 1o. 5. H. I. vita respondent Domin{i}

[1113] Hieron: to: 1o. 6. R.

[1114] Ep: Dedic. aute Ambrosij opera 1a. pa: 1a.

[1115] Hor: l.3. {Od}. 3.

© 2024 The Newton Project

Professor Rob Iliffe
Director, AHRC Newton Papers Project

Scott Mandelbrote,
Fellow & Perne librarian, Peterhouse, Cambridge

Faculty of History, George Street, Oxford, OX1 2RL - newtonproject@history.ox.ac.uk

Privacy Statement

  • University of Oxford
  • Arts and Humanities Research Council
  • JISC